Rząd finalizuje prace nad przełomowym programem, który może odmienić życie nawet 9,9 miliona polskich seniorów. Inicjatywa „najem senioralny” to odpowiedź na rosnące problemy mieszkaniowe osób starszych, oferująca im możliwość przeprowadzki do lokalu w pełni dostosowanego do ich potrzeb. Co najważniejsze, program nie przewiduje żadnego limitu dochodowego i gwarantuje, że seniorzy nie stracą prawa do swojej dotychczasowej nieruchomości. To rewolucyjna zmiana, która ma na celu zapewnienie godnych i bezpiecznych warunków życia bez konieczności wyzbywania się majątku.
Projekt, opracowywany przez Ministerstwo ds. Polityki Senioralnej, zakłada stworzenie systemu, w którym osoby starsze, mieszkające w lokalach z barierami architektonicznymi, będą mogły zamienić je na nowoczesne, pozbawione przeszkód mieszkania gminne. Inicjatywa ma nie tylko poprawić komfort i samodzielność seniorów, ale także chronić ich przed nieuczciwymi praktykami, takimi jak tzw. „dożywocia-pułapki”. Jeśli przepisy wejdą w życie zgodnie z planem, będzie to jedna z największych reform społecznych ostatnich lat, skierowana bezpośrednio do najstarszej grupy obywateli.
Na czym dokładnie polega program „najem senioralny”?
Kluczowym założeniem programu jest oddzielenie kwestii poprawy warunków mieszkaniowych od własności nieruchomości. Senior, który zakwalifikuje się do programu, otrzyma od gminy propozycję najmu lokalu dostosowanego do jego potrzeb – bez barier, na niższym piętrze lub w budynku z windą, a także w dogodnej lokalizacji. W tym samym czasie jego dotychczasowe mieszkanie lub dom pozostaje jego własnością.
Oznacza to, że senior lub jego rodzina mogą swobodnie dysponować starą nieruchomością – na przykład wynająć ją i czerpać dodatkowy dochód na pokrycie kosztów życia. Co niezwykle istotne, program gwarantuje pełną elastyczność. W każdej chwili można z niego zrezygnować i wrócić do swojego dawnego mieszkania. Po śmierci uczestnika programu jego pierwotna nieruchomość wchodzi w skład masy spadkowej i jest dziedziczona przez spadkobierców, co stanowi fundamentalną różnicę w porównaniu do umów o dożywocie, gdzie własność jest bezpowrotnie tracona.
Państwowy nadzór nad całym procesem ma zapewnić pełne bezpieczeństwo prawne i wyeliminować ryzyko nadużyć, które w ostatnich latach stały się poważnym zagrożeniem dla samotnych osób starszych.
Kto i na jakich zasadach będzie mógł skorzystać? Kluczowe warunki
Program „najem senioralny” został zaprojektowany z myślą o szerokiej grupie odbiorców. Skierowany jest do emerytów i rencistów, którzy ze względu na wiek lub stan zdrowia mają trudności z funkcjonowaniem w obecnym miejscu zamieszkania. Najważniejszą informacją jest fakt, że nie będzie obowiązywało żadne kryterium dochodowe. Oznacza to, że o przyznaniu lokalu nie będzie decydować wysokość emerytury czy posiadane oszczędności.
Kluczowym czynnikiem branym pod uwagę przy kwalifikacji będzie realna potrzeba zmiany warunków mieszkaniowych. Zgłoszenia będą oceniane na podstawie konkretnych przesłanek, takich jak:
- Mieszkanie w budynku bez windy na wyższym piętrze.
- Występowanie barier architektonicznych w lokalu (np. wysokie progi, wąskie drzwi).
- Znaczna odległość od podstawowej infrastruktury: sklepu, przychodni, apteki czy przystanku komunikacji miejskiej.
- Ogólne trudności z poruszaniem się i samodzielnym dbaniem o dużą, niefunkcjonalną przestrzeń.
Decyzje o przyznaniu lokalu będą podejmowane na poziomie gminnym, na podstawie indywidualnej oceny sytuacji każdego wnioskodawcy. Celem jest dotarcie do tych osób, dla których przeprowadzka jest nie tyle udogodnieniem, co koniecznością dla zachowania zdrowia i samodzielności.
Harmonogram i kluczowe daty. Kiedy rusza program?
Prace nad nowymi przepisami są już zaawansowane. Projekt ustawy jest obecnie przygotowywany w Ministerstwie ds. Polityki Senioralnej. Zgodnie z oficjalnymi zapowiedziami, rząd planuje przyjąć go w najbliższych miesiącach. Dokument ma trafić pod obrady Rady Ministrów w II kwartale 2025 roku.
Po przyjęciu przez rząd projekt zostanie skierowany do Sejmu i Senatu. Po zakończeniu procesu legislacyjnego i uzyskaniu podpisu prezydenta, ustawa wejdzie w życie. Wtedy też gminy, które przystąpią do programu, rozpoczną przygotowania do naboru wniosków. Równolegle ma zostać uruchomiona ogólnopolska kampania informacyjna, która szczegółowo wyjaśni zasady programu seniorom i ich rodzinom. Chociaż dokładna data startu naboru nie jest jeszcze znana, cały proces ma nabrać tempa w drugiej połowie 2025 roku.
Nowy model godnego starzenia się w Polsce? To może być przełom
Inicjatywa „najem senioralny” ma potencjał, by stać się czymś więcej niż tylko programem mieszkaniowym. Eksperci postrzegają ją jako próbę stworzenia nowego modelu wsparcia dla starzejącego się społeczeństwa. To rozwiązanie pośrednie, które wypełnia lukę między samotnym zmaganiem się z trudnościami we własnym domu a koniecznością przeprowadzki do placówki opiekuńczej.
Program daje seniorom wybór, kontrolę nad własnym życiem i majątkiem, a jednocześnie zapewnia im bezpieczne i komfortowe warunki. Dla wielu osób starszych może to oznaczać odzyskanie niezależności, poprawę stanu zdrowia i możliwość aktywniejszego uczestnictwa w życiu społecznym. Jeśli projekt zostanie wdrożony skutecznie, Polska może wyznaczyć nowy, bardziej ludzki standard w polityce senioralnej, stawiając na godność i podmiotowość swoich najstarszych obywateli.
