Spóźnisz się z tym podatkiem? Grozi Ci kara nawet 93 tys. zł – masz tylko 14 dni!

Podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC) to zobowiązanie, które często umyka uwadze obywateli zawierających popularne umowy – takie jak kupno samochodu czy pożyczka. Tymczasem niedopełnienie obowiązku zapłaty w ciągu 14 dni może skutkować karą sięgającą nawet 93 320 zł. W 2025 roku fiskus pozostaje bezlitosny, dlatego warto dokładnie wiedzieć, kiedy i jak należy zapłacić PCC oraz jakie konsekwencje grożą za opóźnienia.

Co to jest podatek PCC i kogo dotyczy?

Podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC) dotyczy wybranych transakcji nieobjętych podatkiem VAT. Obowiązek zapłaty powstaje przy zawarciu m.in. takich umów jak:

• umowa sprzedaży (np. samochodu, nieruchomości),
• umowa pożyczki,
• umowa darowizny, jeśli nie ma zastosowania zwolnienie podatkowe,
• umowa dożywocia,
• ustanowienie hipoteki,
• zmiana umowy spółki.

Najczęściej PCC dotyczy osób fizycznych kupujących używany samochód od innej osoby prywatnej. W takiej sytuacji obowiązek podatkowy ciąży na kupującym.

Ile wynosi podatek PCC?

Wysokość podatku uzależniona jest od rodzaju czynności cywilnoprawnej:

• 2% – od umowy sprzedaży rzeczy ruchomych i nieruchomości (np. samochodu),
• 1% – od sprzedaży innych praw majątkowych, umów zamiany, dożywocia, działu spadku, zniesienia współwłasności,
• 0,5% – od umów pożyczki i depozytu nieprawidłowego,
• 0,1% – od ustanowienia hipoteki na zabezpieczenie istniejącej wierzytelności,
• 19 zł – przy hipotece zabezpieczającej wierzytelność o nieustalonej wysokości.

Przykład: Kupując samochód od osoby prywatnej za 25 000 zł, zapłacisz 2% PCC, czyli 500 zł. Nie ma znaczenia, że w umowie wpisano niższą kwotę – liczy się rzeczywista wartość rynkowa pojazdu.

Jak ustalana jest podstawa opodatkowania?

Podstawą opodatkowania przy PCC jest wartość rynkowa przedmiotu umowy, ustalana na dzień jej zawarcia. Uwzględnia się:

• stan techniczny,
• stopień zużycia,
• lokalizację (w przypadku nieruchomości).

W przypadku pożyczek i depozytów podstawą jest wartość przekazanych środków.

Jeśli urząd skarbowy uzna, że zadeklarowana wartość została zaniżona, może wezwać podatnika do jej korekty. W przypadku braku poprawy, fiskus może samodzielnie określić wartość – często z pomocą biegłego rzeczoznawcy. Co istotne, jeżeli różnica przekroczy 33%, to koszty ekspertyzy ponosi podatnik.

Termin zapłaty PCC – tylko 14 dni

Zgodnie z przepisami, obowiązek podatkowy należy spełnić w ciągu 14 dni od zawarcia umowy. Oznacza to:

• złożenie deklaracji PCC-3 (lub PCC-2 przy kilku podatnikach),
• zapłatę należnego podatku.

Deklarację można złożyć przez portal e-Urząd Skarbowy lub bezpośrednio w urzędzie skarbowym właściwym dla miejsca zamieszkania.

Uwaga: Jeśli umowa została sporządzona w formie aktu notarialnego, to notariusz odpowiada za pobranie PCC i złożenie deklaracji w imieniu podatnika.

Co grozi za niezapłacenie PCC w terminie?

Naruszenie obowiązku podatkowego skutkuje odpowiedzialnością na gruncie Kodeksu karnego skarbowego. W 2025 roku grzywna za uchybienie może wynieść:

• od 1/10 do 20-krotności minimalnego wynagrodzenia,
• czyli od 466,60 zł do nawet 93 320 zł.

Wysokość sankcji zależy od takich czynników jak:

• czas opóźnienia,
• czy podatnik dobrowolnie zgłosił naruszenie,
• skala uchybienia.

Jak uniknąć kary? Czynny żal

Jeśli podatnik sam zorientuje się, że nie dopełnił obowiązku, może skorzystać z instytucji czynnego żalu. Wystarczy:

1. Dobrowolnie poinformować urząd skarbowy o naruszeniu,
2. Złożyć deklarację PCC-3,
3. Uregulować należny podatek wraz z odsetkami.

W takim przypadku urząd może odstąpić od wymierzenia grzywny.

Kiedy nie trzeba płacić PCC?

Istnieją wyjątki od obowiązku zapłaty podatku PCC, m.in.:

• zakup od firmy (np. salonu samochodowego) – objęty jest VAT-em,
• wartość przedmiotu umowy poniżej 1000 zł – przy rzeczach ruchomych,
• darowizna w najbliższej rodzinie – jeśli zgłoszona w ciągu 6 miesięcy,
• zakup pojazdu za granicą – nie podlega PCC, ale może wiązać się z akcyzą.

Podstawa prawna

• Obwieszczenie Marszałka Sejmu RP z dnia 26 lutego 2024 r.
• Dziennik Ustaw 2024, poz. 295 – jednolity tekst ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Perspektywa na przyszłość

Choć podatek PCC obowiązuje od lat, jego znaczenie rośnie wraz z zaostrzeniem kontroli i cyfryzacją urzędów skarbowych. Dzięki nowym narzędziom analizy danych, fiskus łatwiej identyfikuje przypadki uchylania się od obowiązku podatkowego. Dlatego coraz istotniejsze staje się nie tylko świadomość istnienia PCC, ale i znajomość zasad jego rozliczania.