Coraz częstsze fale upałów skłaniają polskie Ministerstwo Edukacji do wprowadzenia nowych regulacji, które umożliwią dyrektorom szkół elastyczne dostosowywanie harmonogramu zajęć do ekstremalnych warunków pogodowych. Dotychczas przepisy koncentrowały się na zimowych mrozach, jednak rosnące temperatury latem stwarzają równie duże zagrożenie dla zdrowia uczniów. Jak zapowiedziała Minister Edukacji Barbara Nowacka, nowe regulacje pozwolą na wprowadzenie lekcji zdalnych lub skróconych zajęć, kiedy temperatura w szkołach przekroczy bezpieczne normy.
Dotychczasowe przepisy dotyczą tylko mrozów
Obecnie obowiązujące przepisy pozwalają na zamknięcie szkół jedynie w sytuacjach ekstremalnych mrozów. W szczególności, jeśli temperatura w salach lekcyjnych spadnie poniżej 18°C, szkoły mają prawo zawiesić zajęcia, co pozwala uniknąć sytuacji, w których dzieci przebywają w zbyt zimnym otoczeniu. Takie regulacje dotyczą także sytuacji, gdy temperatura na zewnątrz spada poniżej -15°C, a uczniowie muszą dojeżdżać do szkół z odległych miejsc.
Obecne wytyczne, dostosowane głównie do niskich temperatur, nie odpowiadają na rosnące zagrożenie, jakie stanowią fale upałów. W 2024 roku Polska odnotowała jedne z najwyższych temperatur w historii, co wymusiło na dyrektorach podejmowanie doraźnych działań. W związku z tym szkoły stają przed problemem braku precyzyjnych wytycznych dotyczących radzenia sobie z ekstremalnymi temperaturami letnimi, które zagrażają zdrowiu dzieci i utrudniają im koncentrację.
Minister Nowacka: priorytetem jest zdrowie uczniów
Podczas wywiadu dla Radia ZET, Minister Nowacka podkreśliła konieczność wdrożenia przepisów, które zabezpieczą uczniów w czasie upałów. Zaznaczyła, że przegrzanie organizmu dzieci może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych – od odwodnienia i problemów z koncentracją po ryzyko udaru cieplnego. Ciała dzieci i młodzieży adaptują się wolniej do wysokich temperatur niż organizmy dorosłych, dlatego przebywanie przez dłuższy czas w nagrzanych salach stanowi dla nich duże zagrożenie.
Ministerstwo planuje wprowadzenie dostosowanych rozwiązań, takich jak skrócone lekcje lub możliwość nauczania zdalnego, co umożliwi szkołom szybką reakcję w sytuacjach kryzysowych. Nowe regulacje będą również obejmować standardy dotyczące wentylacji i klimatyzacji w salach lekcyjnych, aby zapewnić uczniom komfortowe warunki do nauki.
Elastyczne podejście do upałów w szkołach
Nowe przepisy mają także ułatwić dyrektorom szkół podejmowanie decyzji dotyczących organizacji zajęć w dni wyjątkowo gorące. Będą mogli wdrażać elastyczne formy nauczania, takie jak nauka online, co pozwoli uniknąć przebywania uczniów w zbyt wysokich temperaturach. Skrócone lekcje lub zmiana godzin zajęć, tak aby uniknąć najgorętszych godzin dnia, mogą stać się standardem w okresach upałów.
Aktualnie dyrektorzy szkół często stają przed koniecznością podejmowania decyzji o skracaniu lekcji na podstawie własnego osądu, co może prowadzić do braku jednolitości. Wprowadzenie jasnych wytycznych pozwoli na ujednolicenie tych działań w skali kraju, a rodzice będą mieli pewność, że ich dzieci uczą się w warunkach dostosowanych do potrzeb zdrowotnych.
Przepisy nie tylko dla szkół – nowe regulacje także dla pracodawców
Rosnące temperatury wpływają nie tylko na szkoły, ale również na miejsca pracy. W odpowiedzi na zmiany klimatyczne Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej opracowuje regulacje, które mają chronić pracowników przed skutkami wysokich temperatur. W planach są przepisy pozwalające na skrócenie czasu pracy lub wprowadzenie dodatkowych przerw dla osób pracujących w warunkach, gdzie temperatura może przekraczać normy bezpieczeństwa.
W Polsce Kodeks Pracy nakłada na pracodawców obowiązek zapewnienia bezpiecznych warunków pracy, w tym dostępu do świeżej wody przy temperaturach powyżej 25°C na zewnątrz. Jednak przepisy te okazują się niewystarczające w obliczu coraz częstszych ekstremalnych zjawisk pogodowych. Ministerstwo Pracy we współpracy z Centralnym Instytutem Ochrony Pracy pracuje nad bardziej precyzyjnymi wytycznymi, które określą, kiedy należy podejmować działania ochronne, np. poprzez dodatkowe przerwy lub możliwość wcześniejszego zakończenia dnia pracy.
Wyzwanie klimatyczne – odpowiedź Unii Europejskiej
Choć Polska pracuje nad regulacjami dotyczącymi upałów, Unia Europejska nie ma wspólnych przepisów w tej kwestii. Jednak Europejska Konfederacja Związków Zawodowych (ETUC) apeluje do Wspólnoty o wprowadzenie jednolitych limitów temperatury dla miejsc pracy na terenie całej UE. ETUC wskazuje, że rosnące temperatury są realnym zagrożeniem dla zdrowia pracowników i należy zapewnić im ochronę przed skutkami zmian klimatycznych.
Polska może stać się jednym z liderów w zakresie regulacji dotyczących pracy i nauki w ekstremalnych warunkach pogodowych, jeśli nowe przepisy zostaną wprowadzone i sprawdzą się w praktyce. Zmiany w przepisach pozwolą na lepsze zarządzanie zasobami ludzkimi oraz na ochronę zdrowia pracowników i uczniów.
Czy czeka nas przyszłość z regularnymi zdalnymi lekcjami?
Wprowadzenie możliwości przechodzenia na naukę zdalną podczas fal upałów może stanowić jedno z długoterminowych rozwiązań edukacyjnych w Polsce. Pandemia COVID-19 pokazała, że polskie szkoły są zdolne do przejścia na zdalne nauczanie, choć wymaga to dobrego przygotowania technicznego i organizacyjnego. Zmiany klimatyczne mogą z czasem wymusić przyjęcie hybrydowego modelu nauczania, który pozwoli na zachowanie bezpieczeństwa uczniów, a jednocześnie umożliwi im ciągłość nauki.
Według ekspertów wdrożenie regulacji pozwalających na elastyczne zarządzanie czasem i miejscem nauczania jest krokiem w dobrym kierunku. Skuteczne monitorowanie sytuacji pogodowej i gotowość na szybkie przejście na naukę zdalną mogą być kluczowe w zapewnieniu zdrowia uczniom i ochrony ich przed niekorzystnymi warunkami pogodowymi.
Jakie zmiany przyniosą nowe przepisy?
Wprowadzenie nowych regulacji w zakresie upałów może znacząco wpłynąć na organizację pracy i nauki w Polsce. W szkołach prawdopodobnie pojawią się mechanizmy do monitorowania temperatury oraz specjalne wytyczne, które określą, kiedy uczniowie mogą zostać w domu i uczyć się online. W miejscach pracy mogą być wprowadzone godziny pracy dostosowane do warunków pogodowych, co pozwoli na skrócenie dnia pracy w najgorętszych godzinach.
Zmiany te mogą stać się fundamentem nowoczesnego systemu zarządzania ryzykiem pogodowym w Polsce, który odpowie na wyzwania związane z globalnym ociepleniem i zabezpieczy zdrowie obywateli. Ministerstwo Edukacji oraz Ministerstwo Pracy planują przedstawić szczegóły nowych regulacji w najbliższych miesiącach, a ich wprowadzenie może nastąpić już w 2025 roku.
