Unia Europejska przyjęła przepisy, które w perspektywie najbliższych 15 lat całkowicie wyeliminują ogrzewanie domów przy użyciu paliw kopalnych. Nowa Dyrektywa EPBD oraz pakiet Fit for 55 wymuszą m.in. zakaz stosowania pieców gazowych w nowo budowanych budynkach po 2030 roku, a docelowo także w już istniejących. To oznacza radykalną zmianę dla około 2 milionów gospodarstw domowych w Polsce.
Nowe regulacje: zeroemisyjność standardem od 2030 roku
Zgodnie z przyjętą Dyrektywą w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (EPBD), od 2030 roku wszystkie nowo budowane nieruchomości w krajach Unii Europejskiej będą musiały spełniać standard zeroemisyjności. Oznacza to całkowity zakaz stosowania urządzeń grzewczych zasilanych paliwami kopalnymi, w tym popularnych w Polsce kotłów gazowych.
Choć gaz ziemny jest mniej emisyjny niż węgiel, nie spełnia wymogów neutralności klimatycznej. W efekcie instalacja nowych pieców gazowych stanie się nielegalna, a obecne będą sukcesywnie eliminowane do 2040 roku.
Etapy wycofywania pieców gazowych
Proces odejścia od gazu będzie miał charakter etapowy:
- Od 2025 roku – zakaz dotowania pieców gazowych z programów publicznych (np. „Czyste Powietrze”)
- Od 2027 roku – wprowadzenie nowego systemu handlu emisjami EU ETS 2, który obejmie także sektor budownictwa
- Od 2030 roku – zakaz stosowania kotłów gazowych w nowych budynkach
- Od 2040 roku – pełna eliminacja urządzeń grzewczych na paliwa kopalne ze wszystkich budynków w UE
Koszty dla właścicieli domów: nawet 70 tys. zł za wymianę ogrzewania
Według przywołanych przez Interię opinii ekspertów, koszt wymiany kotła gazowego na system zeroemisyjny może wynieść od 30 tys. do nawet 70 tys. zł. Dla wielu właścicieli domów jednorodzinnych to olbrzymi wydatek, zwłaszcza że:
- Średni koszt zakupu i montażu kotła gazowego w ostatnich latach wynosił 12–15 tys. zł
- Do tej pory część kosztów pokrywana była z programów rządowych, jednak od 2025 r. nie można już uzyskać dotacji na piec gazowy
- W Polsce około 2 mln gospodarstw domowych korzysta obecnie z ogrzewania gazowego
Brak dotacji i rosnące ceny gazu
Warto podkreślić, że zmiany już zaczęły obowiązywać: od 2025 roku nie można już uzyskać finansowania na kotły gazowe w ramach programów takich jak „Czyste Powietrze”. Co więcej, choć system EU ETS 2 nie przewiduje bezpośrednich opłat dla osób fizycznych, to koszty emisji ponoszone przez dostawców gazu mogą zostać przerzucone na konsumentów.
W praktyce oznacza to:
- wzrost cen gazu dla odbiorców indywidualnych
- zmniejszenie opłacalności instalacji pieców gazowych
- presję na przyspieszoną wymianę systemów grzewczych, niezależnie od ich wieku i sprawności
Alternatywa: pompy ciepła i fotowoltaika
W miejsce gazu Bruksela promuje pompy ciepła, zasilane energią elektryczną – najlepiej pochodzącą z instalacji fotowoltaicznych. Komisja Europejska stawia na rozwój tej technologii i zapowiada dynamiczne tempo:
- do 2026 roku ma zostać zainstalowanych 20 mln pomp ciepła
- do 2030 roku – aż 60 mln urządzeń tego typu
W Polsce popularność pomp ciepła rośnie, jednak ich koszt – od 25 tys. zł wzwyż, nie licząc fotowoltaiki – wciąż stanowi barierę. Dodatkowym wyzwaniem jest konieczność przystosowania budynku (m.in. ocieplenie, modernizacja instalacji).
Konsekwencje społeczne i rynkowe
Dla wielu polskich rodzin zmiany mogą oznaczać poważne wydatki i wyzwania logistyczne:
- Emeryci i osoby o niższych dochodach mogą nie być w stanie sfinansować nowoczesnych źródeł ogrzewania
- Wzrośnie zapotrzebowanie na doradztwo energetyczne, audyty i usługi instalacyjne
- Możliwy jest również niedobór wykonawców i komponentów, jeśli wymiana ogrzewania zostanie przeprowadzona w sposób skokowy
Dla branży grzewczej i budowlanej zmiany oznaczają natomiast:
- konieczność przebranżowienia się i inwestycji w nowoczesne technologie
- ryzyko zalegania na magazynach kotłów gazowych, których sprzedaż zostanie zakazana
Perspektywa na przyszłość
Polityka klimatyczna UE stawia ambitne cele, które mają doprowadzić do redukcji emisji o 50 proc. do 2030 roku. W tym kontekście odejście od gazu to nie tylko kwestia techniczna, ale też społeczna i ekonomiczna. W najbliższych latach kluczowe będzie:
- wprowadzenie skutecznych systemów wsparcia finansowego dla właścicieli domów
- edukacja społeczna w zakresie dostępnych rozwiązań zeroemisyjnych
- rozwój krajowego rynku pomp ciepła, instalatorów i doradców energetycznych
Bez odpowiedniego wsparcia transformacja może przebiegać nierówno i zwiększać wykluczenie energetyczne.
