Nadchodzi rewolucja na granicach Unii Europejskiej, która już od 12 października całkowicie zmieni sposób podróżowania dla milionów osób spoza strefy Schengen. Właśnie wtedy w życie wchodzi Entry/Exit System (EES) – nowy, cyfrowy system rejestracji wjazdów i wyjazdów. Bruksela obiecuje szybsze kontrole i większe bezpieczeństwo, ale eksperci biją na alarm: pierwsze tygodnie mogą oznaczać gigantyczne kolejki i paraliż na przejściach granicznych, zwłaszcza w Polsce.
To największa reforma graniczna w Europie od kilkunastu lat, która raz na zawsze pożegna tradycyjne stemple w paszportach. Przygotuj się na nowe zasady, bo choć system ma usprawnić ruch, jego początki mogą być prawdziwym testem cierpliwości dla podróżnych. Czy Europa jest gotowa na cyfrową transformację swoich granic? Odpowiedź poznamy już niebawem.
Cyfrowa Rewolucja na Granicach: Jak działa EES?
Od 12 października 2024 roku, Entry/Exit System (EES) obejmie 29 państw strefy Schengen, wprowadzając cyfrową rejestrację dla wszystkich podróżnych spoza Unii Europejskiej. To koniec ery papierowych stempli w paszportach; od teraz wszystkie dane o każdej podróży będą zapisywane elektronicznie w centralnej bazie. Celem jest nie tylko uproszczenie i cyfryzacja procedur, ale przede wszystkim znaczące zwiększenie bezpieczeństwa na granicach UE.
Co dokładnie zostanie zarejestrowane? System automatycznie zbierze kluczowe dane: imię i nazwisko podróżnego, informacje z dokumentu podróży, odciski palców oraz zdjęcie twarzy. Dodatkowo, zapisana zostanie data i miejsce wjazdu oraz wyjazdu. Bruksela zapewnia, że wszystkie te wrażliwe dane będą chronione zgodnie z restrykcyjnymi zasadami RODO, z pełnym poszanowaniem praw podstawowych każdej osoby przekraczającej granicę.
Polska, jako jeden z kluczowych krajów granicznych UE, odegra ważną rolę. Jak poinformował por. Piotr Zakielarz z Bieszczadzkiego Oddziału Straży Granicznej, pierwsze kontrole EES ruszą na przejściach granicznych w Medyce i Przemyślu już 12 października. W połowie października system zostanie uruchomiony na Lotnisku Chopina w Warszawie, a do końca roku obejmie porty w Bydgoszczy, Łodzi i Modlinie.
Koniec Ery Stempli: Co to oznacza dla Ciebie?
Najbardziej widoczną zmianą dla podróżnych będzie całkowite pożegnanie z tradycyjnymi stemplami w paszportach. Choć system EES startuje 12 października, pełne zastąpienie stempli nastąpi nieco później, bo dopiero od 10 kwietnia 2026 roku. Od tego momentu wszystkie dane o przekroczeniach granic będą rejestrowane wyłącznie elektronicznie, co ma przynieść szereg korzyści, ale i wyzwań.
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji (MSWiA) podkreśla, że nowe rozwiązanie pozwoli na dokładną identyfikację tożsamości podróżnych i znacząco ograniczy ryzyko fałszerstw dokumentów. Zbieranie danych biometrycznych – odcisków palców i zdjęć twarzy – ma również skutecznie zapobiegać kradzieżom tożsamości. To kluczowy element w walce z przestępczością transgraniczną i nielegalną migracją.
Co więcej, system EES ma oferować praktyczne udogodnienia dla samych podróżnych. Jak wyjaśnił Tadeusz Gruchalla-Wensierski z Morskiego Oddziału Straży Granicznej, cudzoziemcy będą mogli w każdej chwili sprawdzić online, ile dni pozostało im do końca legalnego pobytu w strefie Schengen. To koniec niepewności i stresu związanego z liczeniem dni – system sam będzie pilnował terminów, co ma przyspieszyć i uprościć procesy kontroli dla uczciwych podróżnych.
Eksperci Ostrzegają: Czy grozi nam paraliż na granicach?
Mimo obietnic usprawnienia i zwiększenia bezpieczeństwa, wprowadzenie EES nie odbywa się bez kontrowersji i poważnych ostrzeżeń. Część ekspertów, w tym przedstawiciele branży turystycznej i transportowej, alarmuje, że pierwsze tygodnie działania systemu mogą być naznaczone znacznymi utrudnieniami i długimi kolejkami, zwłaszcza na lądowych przejściach granicznych. Proces pobierania danych biometrycznych i konieczność adaptacji do nowych procedur mogą początkowo znacząco wydłużyć czas odpraw.
Warto pamiętać, że każdy podróżny spoza UE będzie musiał przejść przez procedurę skanowania odcisków palców i zdjęcia twarzy. Mimo że w teorii ma to być szybkie, w praktyce, zwłaszcza przy dużej liczbie osób i potencjalnych problemach technicznych, może prowadzić do opóźnień sięgających nawet kilku godzin. To ogromne wyzwanie logistyczne i technologiczne dla służb granicznych, które muszą dostosować infrastrukturę i przeszkolić personel.
Unijne władze przekonują jednak, że te początkowe trudności są jedynie przejściowe. Docelowo cyfrowa rejestracja ma skrócić czas oczekiwania, poprawić dokładność kontroli i pozwolić skuteczniej śledzić przekroczenia granic w ramach strefy Schengen. Pozostaje pytanie, czy obietnice te znajdą odzwierciedlenie w rzeczywistości, czy też miliony podróżnych, w tym Polacy, doświadczą początkowego chaosu, zanim system osiągnie pełną wydajność.
Przyszłość Granic UE: Bezpieczeństwo czy Utrudnienia?
Entry/Exit System to bez wątpienia jeden z najważniejszych elementów unijnej reformy bezpieczeństwa granicznego. Jego pełne wdrożenie ma stać się częścią szerszego projektu, który ma na celu połączenie europejskich baz danych o podróżnych i znaczącą poprawę współpracy między krajami członkowskimi. Ambicje są wysokie: walka z nielegalną migracją, zwiększenie bezpieczeństwa wewnętrznego i uproszczenie podróży.
Jednak sukces EES zależy od wielu czynników, w tym od płynności wdrożenia i zdolności służb granicznych do zarządzania nowymi procedurami. W najbliższych miesiącach okaże się, czy cyfrowe granice Europy rzeczywiście będą szybsze, bezpieczniejsze i bardziej przejrzyste, czy też początkowe wyzwania przerosną oczekiwania. Dla podróżnych oznacza to jedno: bądźcie przygotowani na zmiany i potencjalne wydłużenie czasu oczekiwania, zwłaszcza w pierwszych tygodniach po 12 października. To cena za nowoczesność i zwiększone bezpieczeństwo w strefie Schengen.
