Unia Europejska finalizuje prace nad regulacjami, które znacząco wpłyną na sposób dokonywania płatności gotówkowych w krajach członkowskich. Zmiany te mają na celu ograniczenie szarej strefy, walkę z praniem pieniędzy oraz finansowaniem terroryzmu. W 2027 roku mają wejść w życie nowe przepisy, które ustanowią maksymalny limit płatności gotówkowych na poziomie 7 tysięcy euro, a dla transakcji powyżej 3 tysięcy euro obowiązkowa będzie weryfikacja tożsamości płatnika.
Nowe przepisy: co się zmieni?
1. Wprowadzenie limitów na płatności gotówkowe
Od stycznia 2027 roku Unia Europejska planuje wprowadzenie jednolitego limitu na transakcje gotówkowe w wysokości 7 tysięcy euro. Przepisy te będą obowiązywały zarówno osoby fizyczne, jak i firmy. Co istotne, w niektórych krajach UE, takich jak Francja czy Hiszpania, już teraz obowiązują surowsze limity, wynoszące odpowiednio 1 tysiąc euro i 2,5 tysiąca euro. W Polsce obecny limit dla przedsiębiorców to 15 tysięcy złotych, ale nowe regulacje zmuszą do jego dostosowania.
2. Obowiązkowa weryfikacja tożsamości przy większych transakcjach
Dla transakcji gotówkowych przekraczających 3 tysiące euro, wprowadzony zostanie obowiązek weryfikacji tożsamości. W praktyce oznacza to konieczność przedstawienia dokumentu tożsamości, a dane z takiej transakcji będą musiały zostać odnotowane w rejestrach. Tego typu rozwiązania mają zminimalizować ryzyko prania pieniędzy i ułatwić śledzenie przepływów finansowych.
Dlaczego UE wprowadza te zmiany?
Zmniejszenie limitów płatności gotówkowych to jedno z narzędzi walki z szarą strefą, która według danych Eurostatu stanowi około 13% PKB Unii Europejskiej. W Polsce, jak podaje Główny Urząd Statystyczny, szara strefa generuje około 11% PKB, co przekłada się na miliardy złotych niezapłaconych podatków.
Ograniczenia mają również na celu poprawę skuteczności w walce z przestępczością finansową. Według raportu Europol, w latach 2019-2023 w krajach UE zidentyfikowano ponad 1,2 miliona przypadków prania pieniędzy, a największym wyzwaniem była trudność w śledzeniu transakcji gotówkowych.
Jakie będą konsekwencje dla Polski?
Polska, podobnie jak inne kraje członkowskie, będzie musiała dostosować swoje przepisy do nowych regulacji. Obecnie w Polsce obowiązuje limit płatności gotówkowych dla przedsiębiorców wynoszący 15 tysięcy złotych, natomiast osoby fizyczne nie mają narzuconego ograniczenia. Wprowadzenie jednolitego limitu na poziomie 7 tysięcy euro (około 32 tysiące złotych) zmieni sposób funkcjonowania wielu firm, szczególnie tych operujących w branżach, gdzie gotówka odgrywa dużą rolę, takich jak handel detaliczny, gastronomia czy budownictwo.
Wpływ na przedsiębiorców i konsumentów
1. Przedsiębiorcy
Firmy będą musiały dostosować swoje systemy księgowe i w większym stopniu przejść na transakcje bezgotówkowe. Według raportu Narodowego Banku Polskiego, w 2023 roku aż 40% małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce wciąż preferowało rozliczenia gotówkowe. Nowe przepisy mogą wymusić większe inwestycje w infrastrukturę płatniczą, takie jak terminale płatnicze.
2. Konsumenci
Zmiany dotkną także konsumentów, zwłaszcza tych starszych, którzy są przyzwyczajeni do korzystania z gotówki. Obowiązkowa weryfikacja tożsamości przy większych transakcjach może być dla nich dodatkowym utrudnieniem. Dla osób dokonujących codziennych zakupów zmiany te mogą być mniej odczuwalne, ponieważ większość płatności na co dzień odbywa się w kwotach poniżej nowo ustanowionych limitów.
Krytyka nowych regulacji
Nie brakuje głosów krytyki wobec planowanych zmian. Organizacje pozarządowe i niektórzy ekonomiści obawiają się, że ograniczenie płatności gotówkowych może prowadzić do nadmiernego nadzoru nad obywatelami. Wprowadzenie obowiązku weryfikacji tożsamości przy większych transakcjach budzi obawy o ochronę danych osobowych i prywatność.
Przeciwnicy regulacji podkreślają również, że mogą one dyskryminować osoby starsze oraz mieszkańców obszarów wiejskich, gdzie dostęp do infrastruktury płatniczej, takiej jak terminale czy bankomaty, jest ograniczony.
