Od 1 lipca 2022 roku w Polsce obowiązują przepisy, które diametralnie zmieniają sposób, w jaki urzędy skarbowe monitorują finanse obywateli. Nowelizacja w ramach Polskiego Ładu nadała organom podatkowym szerokie uprawnienia do sprawdzania rachunków bankowych bez konieczności posiadania podejrzeń o popełnienie przestępstwa. W ciągu niespełna dwóch lat, do końca marca 2024 roku, złożono ponad 4,8 tysiąca wniosków o uchylenie tajemnicy bankowej.
Rozszerzone uprawnienia urzędów skarbowych
Zmiany w prawie umożliwiły urzędom skarbowym dostęp do szerokiego zakresu informacji finansowych obywateli, w tym:
- Numery rachunków bankowych
- Dane właścicieli kont
- Saldo środków
- Historia transakcji
- Informacje o innych posiadanych kontach
Taki stan rzeczy oznacza, że każdy obywatel może zostać objęty taką kontrolą, niezależnie od tego, czy jest podejrzany o jakiekolwiek nieprawidłowości. Urzędnicy mogą wystąpić o dane z konta w ramach czynności sprawdzających, na przykład podczas analizy zeznania podatkowego lub weryfikacji zgodności majątku z deklarowanymi dochodami.
Brak możliwości sprzeciwu
Obywatele nie mają prawa do wcześniejszego poinformowania o takim sprawdzeniu ani do sprzeciwu wobec niego. Banki są zobowiązane do udzielania informacji na żądanie organów podatkowych, a klient nie jest o tym informowany z wyprzedzeniem. W razie wątpliwości dotyczących swoich praw warto skonsultować się z doradcą podatkowym lub prawnikiem.
Skala kontroli
Dane Ministerstwa Finansów wskazują na rosnącą liczbę takich kontroli. Od 1 lipca 2022 roku do 31 marca 2024 roku urzędy skarbowe wystąpiły do banków o dane dotyczące rachunków bankowych obywateli 407 razy, a urzędy celno-skarbowe aż 3 112 razy. To pokazuje, że choć skala wciąż nie jest masowa, nowe uprawnienia są aktywnie wykorzystywane.
Co mogą sprawdzać urzędnicy?
Organy podatkowe mają prawo do analizowania:
- Liczby i rodzaju posiadanych rachunków
- Historii transakcji, w tym nadawców i odbiorców przelewów
- Obrotów i sald kont
- Umów kredytowych, pożyczkowych i ich zabezpieczeń
- Dostępu do skrytek sejfowych
Dane te mogą być pozyskiwane przez urzędy skarbowe bez konieczności wszczynania postępowania podatkowego i bez podejrzenia popełnienia przestępstwa.
Reakcja Ministerstwa Finansów
Ministerstwo Finansów nie planuje zmiany obowiązujących przepisów. W odpowiedzi na pytania dotyczące tych uprawnień, resort oświadczył, że nie prowadzi prac nad modyfikacją art. 48 ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej, który reguluje dostęp fiskusa do danych bankowych obywateli.
Nowe przepisy wprowadzone w ramach Polskiego Ładu znacząco zwiększyły uprawnienia urzędów skarbowych w zakresie kontroli finansów obywateli. Brak jest możliwości sprzeciwu wobec takich kontroli, co budzi obawy o prywatność finansową. W związku z tym warto być świadomym tych zmian i w razie wątpliwości skonsultować się z odpowiednimi specjalistami.
