W ostatnich miesiącach w Polsce rozpoczęła się zakrojona na szeroką skalę akcja kontroli przydomowych szamb i zbiorników bezodpływowych. Właściciele nieruchomości, którzy nie spełniają określonych wymogów prawnych, mogą zostać ukarani grzywną sięgającą nawet 50 tysięcy złotych.
Zakres i cel kontroli
Kontrole prowadzone są na terenie całego kraju i mają na celu weryfikację, czy właściciele posesji przestrzegają przepisów dotyczących gromadzenia i usuwania nieczystości ciekłych. Podstawowym dokumentem, którego brak może skutkować nałożeniem kary, jest ważna umowa na wywóz nieczystości zawarta z uprawnioną firmą.
Kontrolerzy sprawdzają również:
- Czy częstotliwość opróżniania szamba odpowiada ilości zużywanej wody i liczbie mieszkańców.
- Stan techniczny zbiorników bezodpływowych, w tym ich szczelność, aby zapobiec przenikaniu nieczystości do gruntu i wód gruntowych.
Uprawnienia inspektorów i konsekwencje utrudniania kontroli
Inspektorzy mają szerokie uprawnienia, w tym możliwość przeprowadzania kontroli o każdej porze dnia i nocy. Właściciel nieruchomości nie może odmówić dostępu do posesji ani utrudniać przeprowadzenia inspekcji. W przypadku braku współpracy, kontrolerzy mogą wezwać funkcjonariuszy policji, a za utrudnianie kontroli grozi mandat w wysokości do 5 tysięcy złotych.
Kary za nieprzestrzeganie przepisów
Za poważne nieprawidłowości, takie jak brak umowy na wywóz nieczystości, nieszczelność zbiornika czy nielegalne odprowadzanie ścieków, właściciel posesji może zostać ukarany grzywną w wysokości nawet 50 tysięcy złotych.
Nowe przepisy i dyrektywy unijne
W dniu 27 listopada 2024 roku uchwalona została nowa Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/3019 dotycząca oczyszczania ścieków komunalnych. Wprowadza ona szereg zmian mających na celu ochronę środowiska i zdrowia publicznego.
Zgodnie z nowelizacją, do 2035 roku państwa członkowskie zostaną zobowiązane do zbierania i oczyszczania ścieków ze wszystkich aglomeracji o równoważnej liczbie mieszkańców wynoszącej 1 000 lub więcej. Obecnie próg ten wynosi 2 000 RLM lub więcej.
Dodatkowo, do 2039 roku trzeci stopień oczyszczania (tj. usuwanie azotu i fosforu) będzie stosowany we wszystkich oczyszczalniach ścieków o RLM od 150 tysięcy, a do 2045 roku w oczyszczalniach powyżej 10 tysięcy RLM.
Obowiązki właścicieli nieruchomości
Właściciele nieruchomości powinni:
- Upewnić się, że posiadają aktualną umowę na wywóz nieczystości z uprawnioną firmą.
- Przechowywać rachunki i potwierdzenia wywozu nieczystości z ostatniego roku, aby móc je przedstawić podczas kontroli.
- Regularnie sprawdzać szczelność zbiornika bezodpływowego, aby zapobiec ewentualnym nieszczelnościom i związanym z tym karom.
Alternatywne rozwiązania: przydomowe oczyszczalnie ścieków
W perspektywie długoterminowej, dla wielu właścicieli domów jednorodzinnych korzystnym rozwiązaniem może być budowa przydomowej oczyszczalni ścieków. Chociaż początkowa inwestycja jest znacząca, w dłuższej perspektywie może okazać się bardziej ekonomiczna niż regularne opróżnianie szamba.
Ponadto, przydomowe oczyszczalnie są bardziej przyjazne dla środowiska, ponieważ oczyszczone ścieki mogą być bezpiecznie odprowadzane do gruntu.
Dofinansowania i wsparcie ze strony samorządów
Wiele gmin oferuje dofinansowanie do budowy przydomowych oczyszczalni ścieków lub podłączenia nieruchomości do sieci kanalizacyjnej. Warto sprawdzić, czy w naszej gminie istnieją takie programy i jakie warunki trzeba spełnić, aby z nich skorzystać.
Kontrole przydomowych szamb są częścią szerszej strategii państwa mającej na celu poprawę stanu środowiska naturalnego i ochronę zasobów wodnych. W obliczu postępujących zmian klimatycznych i coraz częstszych problemów z dostępem do czystej wody, prawidłowa gospodarka ściekowa staje się kluczowym elementem zrównoważonego rozwoju.
Właściciele nieruchomości, którzy sumiennie wypełniają swoje obowiązki związane z gospodarką ściekową, nie mają powodów do obaw przed kontrolą. Posiadanie odpowiedniej dokumentacji, regularny wywóz nieczystości przez uprawnioną firmę oraz utrzymywanie szamba w dobrym stanie technicznym to nie tylko sposób na uniknięcie kar, ale przede wszystkim wyraz odpowiedzialności za środowisko naturalne.
