Po latach oczekiwania i politycznych obietnic, los tzw. emerytów czerwcowych wreszcie się odmieni. Rząd przyjął ustawę, która ma naprawić systemową niesprawiedliwość, przez którą tysiące Polaków otrzymywało zaniżone świadczenia. Zamiast euforii jest jednak gorycz i poczucie rozczarowania. Choć emerytury wzrosną, to zapowiadane wyrównanie za stracone lata okazało się symboliczne. Seniorzy, którzy liczyli na rekompensaty sięgające nawet kilkunastu tysięcy złotych, muszą pogodzić się z jednorazową wypłatą w wysokości co najwyżej dwóch tysięcy złotych. Dla wielu to policzek, a nie realna naprawa krzywdy.
Zmiany, które wejdą w życie, dotyczą około 103 tysięcy osób. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) ma dokonać przeliczenia świadczeń z urzędu, co oznacza, że seniorzy nie będą musieli składać żadnych dodatkowych wniosków. To ważna i dobra wiadomość, jednak kluczowe pozostaje pytanie o pieniądze. Średnia podwyżka miesięcznego świadczenia ma wynieść około 220 złotych, ale to wyrównanie budzi największe kontrowersje i stawia całą reformę w cieniu politycznej kalkulacji.
Na czym polegał problem „emerytur czerwcowych”?
Problem dotyczy osób, które zdecydowały się przejść na emeryturę lub rentę rodzinną w czerwcu w latach 2009–2019. Przez specyficzny mechanizm waloryzacji kapitału emerytalnego, czerwiec był najmniej korzystnym miesiącem na zakończenie aktywności zawodowej. W praktyce oznaczało to, że osoba składająca wniosek w czerwcu otrzymywała świadczenie niższe nawet o kilkaset złotych miesięcznie w porównaniu do kogoś z identycznym stażem i zarobkami, kto złożył dokumenty w maju lub lipcu.
Luka w systemie wynikała z faktu, że w czerwcu nie uwzględniano dodatkowej waloryzacji kwartalnej. Choć problem był znany od lat i wielokrotnie nagłaśniany przez media oraz ekspertów, kolejne rządy zwlekały z jego rozwiązaniem. Seniorzy, którzy nieświadomie wpadli w tę pułapkę, przez lata otrzymywali zaniżone pieniądze. Skala strat, liczona dla całego okresu pobierania świadczenia, mogła sięgnąć nawet kilkunastu tysięcy złotych. Nowa ustawa miała wreszcie położyć kres tej niesprawiedliwości i zrekompensować poniesione straty.
ZUS przeliczy świadczenia automatycznie. Kto dokładnie zyska?
Nowe przepisy obejmą precyzyjnie określoną grupę świadczeniobiorców. Zgodnie z ustawą, na przeliczenie mogą liczyć osoby, którym ZUS przyznał emeryturę lub rentę rodzinną w czerwcu w latach 2009–2019. Szacuje się, że z korekty skorzysta łącznie około 103 tysiące osób. To zarówno emeryci, jak i renciści, którzy przez lata byli poszkodowani przez wadliwy mechanizm waloryzacji.
Najważniejszą informacją praktyczną dla seniorów jest fakt, że cały proces odbędzie się automatycznie, bez konieczności składania wniosków. ZUS dokona przeliczenia świadczeń z urzędu. Po dokonaniu korekty, seniorzy zaczną otrzymywać wyższe świadczenie co miesiąc. Średnia podwyżka, jak podaje rząd, ma wynieść około 220 złotych, choć ostateczna kwota będzie zależeć od indywidualnej historii ubezpieczeniowej. Niestety, ustawa nie przewiduje żadnych działań dla osób, które przeszły na emeryturę w innym terminie lub już zmarły. Rodziny zmarłych seniorów nie otrzymają żadnej rekompensaty, nawet jeśli zaniżone świadczenie było wypłacane przez wiele lat.
Gorzkie rozczarowanie. Ile pieniędzy realnie trafi do seniorów?
Choć miesięczna podwyżka jest krokiem w dobrym kierunku, prawdziwy zawód przynosi kwestia wyrównania za lata pobierania zaniżonych świadczeń. Seniorzy mieli nadzieję na pełną rekompensatę, która mogłaby sięgnąć nawet 15 tysięcy złotych. Rzeczywistość okazała się brutalna. Ustawa przewiduje wyrównanie jedynie za okres od lipca 2025 roku do momentu wypłaty pierwszego przeliczonego świadczenia.
W praktyce oznacza to, że seniorzy otrzymają jednorazową kwotę za zaledwie kilka miesięcy. Przy średniej podwyżce 220 zł, wyrównanie za okres np. dziewięciu miesięcy wyniesie niecałe 2000 złotych (9 x 220 zł = 1980 zł). To kwota rażąco niska w porównaniu do realnych strat poniesionych przez dekadę. Pieniądze utracone przed lipcem 2025 roku po prostu przepadły. Rząd nie zdecydował się na pełne wyrównanie historycznych strat, co wielu seniorów odbiera jako niesprawiedliwy kompromis i działanie pozorne.
Polityczna kalkulacja zamiast sprawiedliwości? Rząd tłumaczy decyzję
Przedstawiciele rządu i Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej argumentują, że ograniczenie wyrównania było konieczne z przyczyn budżetowych. Pełna rekompensata za wszystkie lata stanowiłaby ogromne obciążenie dla finansów publicznych. Decyzja o objęciu wyrównaniem tylko okresu od lipca 2025 roku jest więc postrzegana jako kompromis między sprawiedliwością społeczną a stabilnością budżetu państwa. Resort podkreśla, że nawet w tej formie jest to znacząca poprawa sytuacji dla grupy seniorów, która do tej pory była całkowicie pomijana.
Eksperci i część opinii publicznej nie podzielają tego entuzjazmu. Wielu analityków określa ustawę mianem „działania na pół gwizdka”. Choć intencja jest słuszna, realizacja pozostawia wiele do życzenia. Zwraca się uwagę, że państwo, które przez lata stosowało wadliwe przepisy, powinno wziąć na siebie pełną odpowiedzialność i zrekompensować obywatelom poniesione straty. Ostatecznie, po latach batalii, seniorzy czerwcowi otrzymali podwyżkę, ale poczucie pełnej sprawiedliwości i zadośćuczynienia pozostanie dla nich nieosiągalne.
