Turkmenistan, kraj znany z autorytarnych rządów i ekscentrycznych dekretów, ponownie zaskakuje świat. Władze państwowe wydały pilny nakaz dla wszystkich artystów i działaczy kultury: muszą oni zrzucić zbędne kilogramy i pozbyć się brzuchów do 27 września. Data ta nie jest przypadkowa – to Dzień Niepodległości Turkmenistanu. Konsekwencje dla tych, którzy nie spełnią wymogów, są dramatyczne: całkowity zakaz występów na scenie i przed kamerami telewizyjnymi. Ten bezprecedensowy ruch dotyka tysięcy osób, stawiając ich przed trudnym wyborem: utrata pracy albo drastyczna zmiana sylwetki w zaledwie kilka tygodni. Informacje te, potwierdzone przez lokalne źródła, rzucają światło na specyfikę kontroli państwowej w tym azjatyckim kraju.
Drakoński Nakaz Przed Dniem Niepodległości. Co Grozi Artystom?
Artyści i pracownicy kultury w Turkmenistanie otrzymali jednoznaczne ultimatum. Do 27 września 2025 roku, czyli do obchodów Dnia Niepodległości, muszą osiągnąć określoną wagę i pozbyć się nadmiernej tkanki tłuszczowej. Dyrektywa, ujawniona przez turkmenistańską sekcję Radia Swoboda i potwierdzona przez działaczy z wilajetu bałkańskiego, najprawdopodobniej obejmuje wszystkie pięć prowincji kraju. Przełożeni w instytucjach kultury przekazali nakaz w tonie nieznoszącym sprzeciwu, jasno informując: „Jeśli nie schudniecie, zostaniecie usunięci z systemu kultury”. Oznacza to natychmiastowe odsunięcie od występów na scenie oraz jakichkolwiek pojawień się w mediach publicznych. Co istotne, zasady te dotyczą bez wyjątku wszystkich, nawet najbardziej utytułowanych i cenionych artystów, którzy również muszą sprostać nowym wymogom.
Polityka „Zdrowego Trybu Życia” a Realia Zarobkowe
Decyzja władz wpisuje się w szerszą kampanię promowania zdrowego trybu życia, sportu i prawidłowego odżywiania, aktywnie wspieraną przez prezydentów. Już w 2021 roku minister kultury otrzymał naganę z powodu „otyłości niektórych znanych działaczy kultury i sztuki”. Paradoksalnie, choć władze wymagają smukłej sylwetki, artyści wskazują na trudności ekonomiczne, które uniemożliwiają im zdrowe odżywianie. Ich miesięczne zarobki, często około 3000 manatów, pozwalają jedynie na zakup podstawowych produktów, takich jak chleb, sprzyjający tyciu. Mięso, owoce czy warzywa są poza ich zasięgiem finansowym, podobnie jak karnety na siłownię. Jak stwierdził anonimowy artysta: „Jeśli wymaga się od nas sylwetki na światowym poziomie, to trzeba płacić wynagrodzenie na odpowiednim poziomie”. Warto dodać, że oficjalny kurs dolara (3,5 manata) drastycznie różni się od czarnorynkowego (nawet 30 manatów), co dodatkowo obniża realną wartość pensji.
Precedensy: Od Policji do Artystów – Kto Następny w Turkmenistanie?
Obecny nakaz dla artystów nie jest odosobnionym przypadkiem w Turkmenistanie. Kraj ma już historię podobnych kampanii, dotykających innych grup zawodowych. W 2017 roku MSW ustaliło ścisłe normy wagowe dla funkcjonariuszy milicji, zwalniając 20 policjantów, którzy nie zdołali schudnąć w ciągu pół roku. Kampania ta została powtórzona w 2024 roku, kiedy to 26 policjantów z nadwagą straciło pracę, choć część z nich wróciła do służby po osiągnięciu wymaganej wagi. Podobne działania miały miejsce w Uzbekistanie w 2019 roku, gdzie prezydent Szawkat Mirzijojew otwarcie stwierdził, że „krajowi nie są potrzebni oficerowie i funkcjonariusze z nadwagą; jak oni będą łapać przestępców?”. Rozszerzenie tych drakońskich wymogów z sektora bezpieczeństwa na środowisko artystyczne budzi obawy o przyszłość i zakres kontroli państwa nad prywatnym życiem obywateli w innych profesjach.
Skutki Społeczne i Kulturowe Autorytarnego Dekretu
Decyzja władz Turkmenistanu ma dalekosiężne konsekwencje, wykraczające poza kwestie estetyczne. Przede wszystkim, bezpośrednio zagraża ona karierom i środkom do życia tysięcy artystów, którzy w obliczu niskich zarobków i braku dostępu do zdrowej żywności, stają przed niemożliwym zadaniem. Wprowadza to również dodatkowy stres i presję psychiczną. Skutkiem może być nie tylko masowe zwolnienie, ale i ubożenie sceny kulturalnej kraju, zmuszając utalentowanych twórców do porzucenia zawodu. Działania te są również sygnałem dla społeczeństwa o rosnącej ingerencji państwa w osobiste sfery życia, co budzi pytania o granice swobód obywatelskich. W kontekście międzynarodowym, takie praktyki często spotykają się z krytyką ze strony organizacji broniących praw człowieka, jako przykład autorytarnego nadużycia władzy.
Nakaz odchudzania dla turkmeńskich artystów to kolejny przykład radykalnej kontroli państwowej, która wkracza głęboko w życie obywateli. Zbliżający się Dzień Niepodległości staje się terminem ostatecznym, po którym wielu twórców może stracić możliwość wykonywania zawodu. W obliczu niskich zarobków i braku realnych możliwości na szybką zmianę diety czy aktywności fizycznej, artyści stają przed niezwykle trudnym wyzwaniem. Ta sytuacja podkreśla nie tylko specyfikę reżimu w Turkmenistanie, ale także pilną potrzebę zwrócenia uwagi na warunki życia i pracy w sektorze kultury w tym kraju. Konsekwencje tego dekretu będą widoczne już po 27 września, zmieniając oblicze turkmeńskiej sceny artystycznej.
