Choć wybory prezydenckie z 2025 roku zakończyły się niewielką przewagą Karola Nawrockiego nad Rafałem Trzaskowskim – około 400 tysięcy głosów, już pojawiają się wątpliwości co do prawidłowości procesu liczenia głosów. Przykład z jednej z krakowskich komisji, gdzie głosy oddane na prezydenta Warszawy przypisano jego kontrkandydatowi, wywołał debatę o ewentualnych konsekwencjach takich błędów. Czy pomyłki mogą doprowadzić do powtórzenia wyborów prezydenckich? Eksperci tłumaczą: niekoniecznie.
Protesty wyborcze już trafiają do Sądu Najwyższego
Zgodnie z uchwałą nr 192/2025 z dnia 2 czerwca br., Państwowa Komisja Wyborcza (PKW) ogłosiła Karola Nawrockiego zwycięzcą wyborów. Od tego momentu rozpoczął się bieg 14-dniowego terminu na składanie protestów wyborczych. Do 6 czerwca do Sądu Najwyższego wpłynęło już 21 protestów, a liczba ta może się jeszcze zwiększyć. W mediach pojawiają się kolejne doniesienia o możliwych błędach w liczeniu głosów.
Zgodnie z przepisami, każdy wyborca wpisany do rejestru w dniu wyborów może wnieść protest, jeśli ma uzasadnione podejrzenie naruszenia przepisów, które mogło wpłynąć na wynik wyborów. Sprawy te rozpatruje Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego, składająca się z trzech sędziów, którzy oceniają, czy błędy rzeczywiście mogły mieć wpływ na wynik głosowania.
Nie tylko błędy rachunkowe – „telepatia” i korale
Wśród zgłoszonych protestów pojawiły się także nietypowe zarzuty, takie jak rzekoma „manipulacja telepatyczna” czy obecność członków komisji z czerwonymi koralami, utożsamianymi z kampanią jednego z kandydatów. Inne zarzuty dotyczyły ograniczania prawa do głosowania przez przewodniczących komisji.
Znacznie poważniejsze mogą być błędy rachunkowe, takie jak te zidentyfikowane przez dziennikarzy Onetu w 15 komisjach – m.in. w Krakowie, Gdańsku, Tychach i Bielsku-Białej – gdzie wyniki kandydatów wzrosły o ponad 200 proc., co sugeruje zamianę głosów między kandydatami. Co istotne, według dziennikarzy, błędy te występowały głównie na korzyść Karola Nawrockiego, choć zidentyfikowano także trzy komisje, gdzie pomyłki działały na korzyść Rafała Trzaskowskiego.
PKW: nie oceniamy merytorycznie, tylko formalnie
Rzecznik PKW wyjaśnia, że komisje okręgowe nie mają uprawnień do badania merytorycznego protokołów – analizują je wyłącznie pod kątem formalnym i matematycznym. Jedynym organem uprawnionym do merytorycznej weryfikacji wyników jest Sąd Najwyższy na podstawie oficjalnych protestów.
Jak wskazuje Wiesław Kozielewicz, były szef PKW, błędy w liczeniu głosów zdarzają się w każdych wyborach i są nieuniknione przy skali organizacyjnej, jaką stanowią wybory prezydenckie w Polsce. W 2025 roku głosowanie odbywało się w ponad 32 tysiącach komisji obwodowych, a w jego organizację zaangażowane były setki tysięcy osób.
Możliwe scenariusze: protest lub przeliczenie „z urzędu”
Ekspert wyjaśnia, że istnieją dwa główne scenariusze ponownego przeliczenia głosów:
- W wyniku protestu – jeśli Sąd Najwyższy uzna, że w danej komisji doszło do błędu, może zlecić ponowne przeliczenie głosów przez obwodową komisję w obecności sądu rejonowego.
- Z inicjatywy komisji wyborczej – np. na polecenie PKW, komisja może zebrać się i poprawić błąd rachunkowy, sporządzając nowy protokół.
Taka korekta nie musi jednak oznaczać, że całe wybory będą unieważnione.
– Powtórka wyborów miałaby miejsce jedynie wtedy, gdyby liczba błędnie policzonych głosów mogła odwrócić wynik wyborów – podkreśla Kozielewicz. – Jeśli różnica między kandydatami wynosi 400 tys., to tylko w sytuacji, gdyby błędy dotyczyły większej liczby głosów, można byłoby mówić o konieczności powtórki.
Wątpliwości wokół kampanii w social mediach
Nie tylko same wybory budzą emocje – pojawiły się też kontrowersje dotyczące kampanii internetowych. Jedna z nich dotyczyła lokalnej strony społecznościowej, która po zebraniu dużego zasięgu dzięki emocjonalnym historiom zaczęła promować konkretnego kandydata. Inne kampanie, prowadzone przez fundacje lub anonimowe konta, miały charakter profrekfencyjny, ale ich przekaz uderzał w konkretne ugrupowania.
Szczególne zaniepokojenie wzbudziła kampania w mediach społecznościowych, której budżet – według NASK – w krótkim czasie przewyższył łączne wydatki wszystkich komitetów wyborczych. Pojawiły się podejrzenia, że mogła być ona finansowana z zagranicy, co bada obecnie Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego (ABW).
TikTok i podejrzenia o wpływ obcych państw
Rzecznik ministra koordynatora służb specjalnych potwierdził, że ABW analizuje również zawiadomienie Romana Giertycha, który twierdzi, że platforma TikTok promowała treści prawicowe pięć razy częściej niż inne, co może wskazywać na celowe manipulacje algorytmem – być może z udziałem służb obcych państw.
Jednak jak zaznacza dr Kamil Stępniak z Centrum Prawa Konstytucyjnego, wykazanie wpływu działań w mediach społecznościowych na wynik wyborów jest praktycznie niemożliwe. Bigtechy chronią tajemnice swoich algorytmów, a polskie prawo nie dysponuje skutecznymi narzędziami, by je zweryfikować. – Nie wiemy, czy to algorytmy kształtują nastroje społeczne, czy je tylko odzwierciedlają – podsumowuje.
Wnioski: wybory pod lupą, ale bez histerii
Choć wątpliwości związane z prawidłowością wyborów prezydenckich są realne i wymagają wyjaśnienia, nie oznacza to automatycznie konieczności ich powtórzenia. Błędy, choć poważne, muszą zostać ocenione przez Sąd Najwyższy w kontekście ich wpływu na wynik wyborów. W przypadku potwierdzonych nieprawidłowości, możliwe są lokalne korekty, niekoniecznie unieważnienie całego procesu.
