Po ponad dekadzie stagnacji zasiłek pogrzebowy w Polsce zostanie podwyższony do 7000 zł. Ale to nie koniec zmian – rząd planuje uproszczenie procedur i skrócenie czasu wypłaty świadczenia. Nowelizacja ustawy to odpowiedź na realne potrzeby społeczne i rosnące koszty pochówku. Poniżej prezentujemy pełne zestawienie zmian, które wejdą w życie od 2026 roku.
Zasiłek pogrzebowy podniesiony po 14 latach
Zasiłek pogrzebowy przez 14 lat wynosił 4000 zł – kwotę ustaloną w 2011 roku przez rząd Platformy Obywatelskiej i PSL. Była to radykalna obniżka z wcześniejszych 6395,70 zł, wynikająca z chęci ograniczenia wydatków budżetowych i ujednolicenia świadczenia.
Choć początkowo 4000 zł pokrywało większość kosztów pochówku, z czasem realna wartość tej kwoty zaczęła dramatycznie spadać. Współczesne ceny usług pogrzebowych znacznie przewyższają pierwotny limit – średni koszt pochówku w Polsce to dziś 7–10 tys. zł, a w dużych miastach nawet więcej.
Przez kolejne lata różne ugrupowania polityczne zapowiadały zmiany, ale realnych działań brakowało. Dopiero w 2024 roku rząd, pod presją opinii publicznej oraz organizacji społecznych, zdecydował się na konkretny krok. Nowa wysokość zasiłku wyniesie 7000 zł, a od 2026 roku świadczenie będzie waloryzowane, jeśli inflacja w poprzednim roku przekroczy 5%.
Ustawa została podpisana przez prezydenta 30 maja 2025 roku. To pierwszy tak duży krok w kierunku dostosowania świadczenia do realiów rynkowych od kilkunastu lat.
Uporządkowanie i deregulacja: nowe przepisy
Na podniesieniu kwoty się nie kończy. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przygotowało projekt nowelizacji ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zakłada on szereg zmian upraszczających procedury ubiegania się o zasiłek pogrzebowy.
W obecnym stanie prawnym nie ma szczegółowych zapisów regulujących sposób składania wniosków i wypłaty zasiłku. Praktyka pokazuje, że wiele osób korzysta z pośrednictwa zakładów pogrzebowych, jednak ustawa nie dawała im formalnego umocowania, co rodziło niepewność.
Projekt zakłada, że:
- Zakłady pogrzebowe będą mogły składać wnioski o zasiłek w imieniu członków rodziny lub innych osób, które poniosły koszty pochówku.
- Wniosek oraz niezbędne dokumenty będzie można złożyć bezpośrednio do ZUS albo przez zakład pogrzebowy.
- Zakład pogrzebowy, posiadający stosowne upoważnienie, będzie mógł otrzymać środki bezpośrednio na własny rachunek bankowy.
Te zmiany mają kluczowe znaczenie dla osób, które w czasie żałoby nie są w stanie samodzielnie zajmować się formalnościami. Pozwolą także na lepszą współpracę między ZUS a branżą pogrzebową, a sam proces stanie się bardziej przewidywalny i przejrzysty.
Szybsza wypłata zasiłku: nawet w 14 dni
Najbardziej odczuwalną dla obywateli zmianą będzie jednak skrócenie czasu oczekiwania na wypłatę zasiłku. Obecnie wynosi on do 30 dni, co często jest zbyt długim okresem w kontekście organizacji pogrzebu. Po zmianach:
- W typowych przypadkach świadczenie będzie wypłacane w ciągu 14 dni od ustalenia ostatniej niezbędnej okoliczności.
- Nie będzie konieczności wydawania decyzji administracyjnej, jeśli koszty pogrzebu poniósł wyłącznie członek rodziny zmarłego.
- Wystarczy kompletny wniosek i wymagane dokumenty, by świadczenie w zryczałtowanej wysokości trafiło do wnioskodawcy.
To radykalne uproszczenie całej procedury, która dziś bywa skomplikowana i obciążająca. W najprostszych przypadkach pieniądze mogą trafić do uprawnionych nawet w ciągu dwóch tygodni.
Kiedy decyzja ZUS będzie nadal wymagana?
W niektórych przypadkach konieczne będzie utrzymanie obecnej, bardziej szczegółowej procedury. Dotyczy to sytuacji, gdy:
- Koszty pogrzebu poniosło kilka osób lub instytucji – np. rodzina wraz z pracodawcą zmarłego, domem pomocy społecznej czy gminą.
- Wnioskodawcą nie jest członek rodziny, lecz osoba prywatna, która nie była powiązana ze zmarłym.
Wówczas ZUS wyda decyzję administracyjną, a świadczenie będzie wypłacane proporcjonalnie do poniesionych kosztów, na podstawie dokumentów potwierdzających ich wysokość.
Bezpieczeństwo systemu: świadczenie do zwrotu w przypadku nadużyć
Projekt nowelizacji zakłada również wprowadzenie mechanizmu ochronnego. Jeśli świadczenie trafi do osoby nieuprawnionej – np. wskutek błędu lub braku aktualnych informacji – będzie ono uznane za nienależnie pobrane i podlegało zwrotowi, nawet jeśli nie był to zawiniony błąd wnioskodawcy.
Ma to chronić system przed nieuprawnionym wypłacaniem środków i jednocześnie motywować wszystkie strony – zarówno ZUS, jak i zakłady pogrzebowe – do zachowania staranności w kompletowaniu i weryfikacji dokumentów.
Po latach stagnacji zasiłek pogrzebowy w Polsce doczekał się realnych i systemowych zmian. Wyższa kwota świadczenia, uproszczenie procedur i przyspieszenie wypłat to ważny sygnał, że państwo dostrzega problemy obywateli w najtrudniejszych momentach życia.
Nowe przepisy wejdą w życie od 1 stycznia 2026 roku. Ich celem jest nie tylko finansowe wsparcie, ale też zwiększenie dostępności i sprawności działania instytucji publicznych. To krok w stronę bardziej przyjaznej i zrozumiałej administracji.
Jeśli rząd konsekwentnie zrealizuje wszystkie zapowiedziane zmiany, może to stać się wzorem dla kolejnych reform w obszarze świadczeń społecznych w Polsce.
