Zmiany w ZUS od 2025 roku: Nowy system orzekania bez komisji lekarskich

Rok 2025 przyniesie znaczące zmiany w funkcjonowaniu Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), które wpłyną na sposób wydawania orzeczeń dotyczących rent, zasiłków oraz świadczeń. W wyniku nowelizacji przepisów znikną trzyosobowe komisje lekarskie, a orzeczenia będą podejmowane przez lekarzy jednoosobowo. Ta rewolucyjna decyzja rodzi wiele pytań dotyczących bezstronności i jakości ocen, a także jej wpływu na pacjentów i cały system ubezpieczeń społecznych.

Kontekst zmian w ZUS

ZUS stoi przed poważnym wyzwaniem. Zgodnie z danymi, średni wiek lekarzy orzeczników przekracza 60 lat, a ich liczba w ostatnich latach drastycznie spadła. W wrześniu 2024 roku w ZUS pracowało 688 lekarzy na 546 etatach, co oznacza, że brakuje aż 355 lekarzy orzeczników, czyli 40% etatów przewidzianych w planie zatrudnienia. W odpowiedzi na ten kryzys rząd zdecydował się na reformę systemu orzekania, aby zwiększyć jego efektywność i dostosować go do aktualnych potrzeb.

Nowe zasady orzekania

Od 1 stycznia 2025 roku orzeczenia w ZUS będą wydawane wyłącznie przez lekarzy jednoosobowo. Wprowadzenie takich zasad wiąże się z wprowadzeniem trzech kluczowych zasad, mających na celu zapewnienie prawidłowości i obiektywności orzekania:

1. Specjalizacja lekarza orzekającego: Lekarz, który będzie wydawał orzeczenia w drugiej instancji, musi posiadać specjalizację odpowiadającą schorzeniu osoby orzekanej lub specjalizację pokrewną. Ta zasada ma na celu zwiększenie jakości orzeczeń oraz ich adekwatności do konkretnych przypadków medycznych.
2. Konsultacja specjalistyczna: W przypadkach, gdy lekarz orzekający nie ma możliwości wydania orzeczenia przez brak odpowiedniej specjalizacji, przed podjęciem decyzji musi uzyskać opinię specjalistyczną od lekarza konsultanta. Dzięki temu, w sytuacjach skomplikowanych, będzie możliwe zasięgnięcie dodatkowych opinii, co zwiększy dokładność orzeczeń.
3. Doświadczenie lekarza: W sprawach skomplikowanych, które wymagają większej wiedzy i umiejętności, orzeczenie będzie podejmowane przez lekarza z większym doświadczeniem w orzecznictwie lekarskim. Ta zasada ma na celu zagwarantowanie, że trudniejsze przypadki będą rozpatrywane przez najbardziej kompetentne osoby.

Przejrzystość procesu orzekania

Nowe zasady orzekania budzą jednak obawy. Eliminacja trzyosobowych komisji może prowadzić do sytuacji, w której decyzje będą podejmowane w oparciu o subiektywne odczucia jednego lekarza, co może wpłynąć na jakość ocen. Prawidłowość i bezstronność orzeczeń mogą być kwestionowane, szczególnie w przypadkach, które wymagają głębszej analizy i różnorodnych opinii specjalistycznych. Wprowadzenie konsultacji specjalistycznych ma jednak na celu złagodzenie tych obaw.

Wyjątkowe przypadki i adaptacja systemu

Nowelizacja przepisów dotyczących orzekania w ZUS dotyczy również spraw rozpoczętych przed 2025 rokiem. Oznacza to, że niezakończone odwołania od orzeczeń nie będą już kierowane do komisji lekarskich, lecz będą rozpatrywane przez lekarzy jednoosobowo. Taka zmiana może spowodować pewne zamieszanie w procesie orzekania, szczególnie podczas adaptacji systemów teleinformatycznych w ZUS do nowych przepisów.

Wpływ na pacjentów i system ubezpieczeń

Reforma orzekania w ZUS ma na celu zwiększenie wydajności systemu w obliczu niedoboru lekarzy orzeczników. W teorii, wprowadzenie jednoosobowego orzekania powinno przyspieszyć proces wydawania decyzji oraz ograniczyć czas oczekiwania na orzeczenia. Jednak w praktyce, pacjenci mogą obawiać się o jakość decyzji podejmowanych przez jednego lekarza, co może wpłynąć na ich dostęp do świadczeń.

Zmiany w ZUS wprowadzane od 2025 roku z pewnością będą miały daleko idące konsekwencje zarówno dla samych pacjentów, jak i dla funkcjonowania całego systemu ubezpieczeń społecznych w Polsce. Wobec obecnych wyzwań, które stają przed ZUS, reforma ta wydaje się być nieunikniona, jednak jej efekty będą wymagały szczegółowej analizy i monitorowania w najbliższych latach.