Zakład Ubezpieczeń Społecznych rozpoczął coroczną akcję weryfikacji świadczeń, która dla tysięcy Polaków może zakończyć się niemiłą niespodzianką. Właśnie ruszyła masowa wysyłka listów z wezwaniem do zwrotu nienależnie pobranych pieniędzy. Wielu emerytów i rencistów, którzy w 2024 roku dorabiali do swoich świadczeń, może wkrótce znaleźć w skrzynce pismo z ZUS z żądaniem zwrotu nawet kilkunastu tysięcy złotych. Sytuacja ta wywołuje ogromny stres i niepewność, zwłaszcza wśród osób starszych, dla których emerytura stanowi główne źródło utrzymania. Akcja jest wynikiem rocznego rozliczenia przychodów, które ZUS ma obowiązek przeprowadzić do końca maja każdego roku.
Problem dotyczy przede wszystkim osób pobierających wcześniejsze emerytury oraz renty, które nie osiągnęły jeszcze powszechnego wieku emerytalnego. To właśnie dla nich ustawodawca przewidział rygorystyczne limity dochodów, których przekroczenie skutkuje zmniejszeniem lub nawet całkowitym zawieszeniem świadczenia. W tym artykule wyjaśniamy, kto jest najbardziej narażony na wezwanie do zwrotu, jakie są kluczowe limity na 2025 rok i co zrobić krok po kroku, gdy otrzymasz list z ZUS.
Kto jest na celowniku ZUS? Sprawdź, czy musisz się martwić
Wezwania do zwrotu pieniędzy z ZUS nie są wysyłane losowo. Główną grupą ryzyka są emeryci i renciści, którzy nie osiągnęli jeszcze powszechnego wieku emerytalnego (obecnie 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn) i jednocześnie podejmowali pracę zarobkową. Prawo pozwala im na dorabianie, ale wprowadza ścisłe limity przychodów, które mają zapobiegać pobieraniu pełnego świadczenia przy jednoczesnym osiąganiu wysokich zarobków. Jeśli roczne rozliczenie wykaże, że dana osoba przekroczyła ustalone progi, ZUS jest zobowiązany do zażądania zwrotu nadpłaconej kwoty.
Warto podkreślić, że obowiązek pilnowania limitów nie dotyczy wszystkich seniorów. Osoby, które osiągnęły już powszechny wiek emerytalny, mogą dorabiać bez żadnych ograniczeń i nie muszą obawiać się zmniejszenia czy zawieszenia emerytury z tego tytułu. Ich świadczenie jest w pełni chronione. Problem dotyczy wyłącznie osób na tzw. wcześniejszych emeryturach, rentach z tytułu niezdolności do pracy oraz rentach rodzinnych. To właśnie te osoby muszą co roku składać w ZUS oświadczenie o dochodach, na podstawie którego urząd dokonuje weryfikacji. Jeśli tego nie zrobią, ZUS może zawiesić wypłatę świadczenia, a także zażądać informacji o dochodach za cały rok.
Nowe limity dochodów w 2025 roku. Tych kwot nie można przekroczyć
Kluczowe dla każdego dorabiającego emeryta i rencisty są dwa progi dochodowe, które są aktualizowane co kwartał na podstawie przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce. Ich przekroczenie ma bezpośrednie konsekwencje finansowe. W 2025 roku, bazując na prognozach wzrostu płac, limity te będą jeszcze wyższe, ale zasady pozostają niezmienne.
Oto jak działają te mechanizmy:
- Próg 70% przeciętnego wynagrodzenia: Jeśli miesięczny przychód z pracy przekroczy tę kwotę, ZUS zmniejszy świadczenie o kwotę przewyższenia. Istnieje jednak maksymalna kwota zmniejszenia, która chroni świadczeniobiorców przed utratą całej emerytury lub renty.
- Próg 130% przeciętnego wynagrodzenia: Przekroczenie tego progu jest znacznie bardziej dotkliwe. W takiej sytuacji ZUS zawiesza wypłatę świadczenia za dany miesiąc w całości. Oznacza to, że cała kwota emerytury lub renty za ten okres zostanie uznana za nienależnie pobraną i będzie podlegać zwrotowi.
Aby uniknąć problemów, należy na bieżąco monitorować komunikaty Głównego Urzędu Statystycznego dotyczące przeciętnego wynagrodzenia i samodzielnie kontrolować swoje dochody. Pamiętaj, że do przychodu wlicza się nie tylko wynagrodzenie z umowy o pracę, ale także z umowy zlecenia czy przychody z działalności gospodarczej. Regularna weryfikacja zarobków to najlepszy sposób, by uniknąć konieczności zwrotu pieniędzy po rocznym rozliczeniu.
Nie tylko dorabianie. Inne powody wezwania do zwrotu świadczenia
Chociaż przekroczenie limitów dochodów jest najczęstszą przyczyną wezwań, istnieją również inne sytuacje, które mogą skutkować powstaniem nadpłaty. ZUS może zażądać zwrotu pieniędzy także wtedy, gdy świadczenie zostało przyznane lub było wypłacane na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów. Może to dotyczyć na przykład zatajenia informacji o posiadaniu innych źródeł dochodu lub przedstawienia nierzetelnych zaświadczeń o stanie zdrowia w przypadku renty.
Innym przypadkiem jest zbieg prawa do kilku świadczeń. Czasami pobieranie jednego świadczenia wyklucza możliwość otrzymywania innego. Jeśli ZUS po czasie zorientuje się, że wypłacał dwa wykluczające się świadczenia, zażąda zwrotu jednego z nich. Problemy mogą pojawić się również w przypadku zmiany sytuacji życiowej, która wpływa na prawo do świadczenia – na przykład zawarcie małżeństwa przez osobę pobierającą rentę rodzinną. Co istotne, obowiązek zwrotu może powstać także w wyniku błędu samego urzędu. Nawet jeśli to ZUS pomylił się w obliczeniach i wypłacał zawyżone świadczenie, co do zasady będzie domagał się zwrotu nadpłaconej kwoty za okres do 3 lat wstecz.
Otrzymałeś list z ZUS? Oto co musisz zrobić krok po kroku
Odebranie listu z ZUS z wezwaniem do zapłaty to sytuacja stresująca, ale kluczowe jest racjonalne działanie. Panika jest najgorszym doradcą. Oto co należy zrobić, krok po kroku:
1. Spokojnie przeczytaj i przeanalizuj pismo. W decyzji ZUS muszą być jasno wskazane przyczyny żądania zwrotu oraz dokładna kwota i okres, za który powstała nadpłata. Sprawdź, czy podane przez urząd informacje zgadzają się z Twoimi dokumentami (np. umowami, paskami płacowymi).
2. Skontaktuj się z ZUS w celu wyjaśnienia. Jeśli nie rozumiesz podstawy decyzji lub uważasz, że jest ona błędna, umów się na wizytę w placówce ZUS lub skorzystaj z infolinii. Pracownik ma obowiązek wyjaśnić Ci, skąd wzięła się niedopłata. To najlepszy moment na przedstawienie swoich argumentów i ewentualnych dowodów.
3. Rozważ odwołanie od decyzji. Jeśli jesteś przekonany, że ZUS nie ma racji, masz prawo do odwołania się od decyzji do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych. Masz na to miesiąc od dnia otrzymania pisma. W odwołaniu należy precyzyjnie opisać swoje stanowisko i załączyć wszelkie dowody na jego poparcie.
4. Złóż wniosek o rozłożenie na raty. Jeżeli wezwanie jest zasadne, ale nie jesteś w stanie jednorazowo spłacić całej kwoty, możesz złożyć w ZUS wniosek o rozłożenie zadłużenia na raty. W uzasadnieniu należy opisać swoją trudną sytuację materialną i rodzinną. ZUS często przychyla się do takich wniosków, ustalając dogodny harmonogram spłat.
Podsumowując, coroczna weryfikacja świadczeń przez ZUS to standardowa procedura, która w 2025 roku ponownie dotknie tysiące Polaków. Kluczem do uniknięcia problemów jest świadomość obowiązujących przepisów, bieżące monitorowanie swoich finansów i szybka reakcja w przypadku otrzymania pisma z urzędu. Znajomość swoich praw, w tym możliwości odwołania się lub negocjowania spłaty w ratach, pozwala skutecznie zarządzać nawet najtrudniejszą sytuacją.
