Do 2031 roku inteligentne liczniki zdalnego odczytu mają trafić do każdego gospodarstwa domowego w Polsce. Projekt o wartości 9 miliardów złotych już się rozpoczął. Operatorzy energetyczni intensywnie wymieniają stare urządzenia, a prawo zobowiązuje mieszkańców do wpuszczenia techników. To część szeroko zakrojonej transformacji energetycznej Unii Europejskiej.
Obowiązkowa wymiana do 2031 roku – harmonogram rozłożony na lata
Wdrażanie inteligentnych liczników energii w Polsce odbywa się etapowo, zgodnie z ustawowym harmonogramem:
- do 2025 roku – co najmniej 25% odbiorców musi mieć nowe liczniki,
- do 2027 roku – poziom ten wzrośnie do 65% gospodarstw domowych,
- do końca 2028 roku – osiągnięcie 80% pokrycia,
- do 2031 roku – pełne zakończenie procesu.
Projekt objąć ma około 17 milionów odbiorców energii elektrycznej w całym kraju. Wymiana liczników odbywa się bezpłatnie dla użytkowników końcowych – koszty ponoszą operatorzy sieci dystrybucyjnej w ramach strategii rozwoju infrastruktury energetycznej.
Różne tempo u operatorów. Energa i Tauron z największym postępem
Operatorzy prowadzą wymianę liczników w różnym tempie:
- Energa zmodernizowała już ponad 2 mln liczników (z 3,3 mln ogółem),
- PGE Dystrybucja – wymiana objęła 22,3% odbiorców,
- Stoen Operator (Warszawa) – do końca 2024 roku zainstalowano 345 tys. liczników, plan na 2025 rok to 520 tys., a do 2027 – 880 tys.,
- Tauron – zakończył 2023 rok z 1,14 mln wymienionych urządzeń, co odpowiada około 19% klientów.
Firmy stosują różne technologie – przykładowo Tauron używa systemu G3 PLC IDIS z opcją komunikacji LTE, co zwiększa odporność urządzeń na zakłócenia i ułatwia przesył danych.
Wymiana liczników: bezpłatna, ale z obowiązkiem wpuszczenia technika
Zgodnie z przepisami, mieszkańcy są zobowiązani umożliwić montaż licznika. W budynkach wielorodzinnych informacje o terminach zazwyczaj przekazuje spółdzielnia lub zarządca, natomiast na prywatnych posesjach kontaktuje się firma odpowiedzialna za montaż.
Standardowy montaż trwa od 15 do 40 minut i wiąże się z krótką przerwą w dostawie prądu. Technicy instalują nowe urządzenia najczęściej na klatkach schodowych, co pozwala uniknąć wchodzenia do lokali. Problemy mogą pojawić się w starszych budynkach, gdzie licznik znajduje się wewnątrz mieszkania – wówczas obecność właściciela jest konieczna.
Uwaga na oszustów podszywających się pod techników
Rosnąca skala wymiany przyciąga uwagę przestępców. Oszuści podszywają się pod monterów, próbując dostać się do mieszkań.
Aby uniknąć niebezpieczeństwa:
- zawsze weryfikuj tożsamość technika (legitymacja, zapowiedź od spółdzielni),
- nie wpuszczaj nieznajomych bez potwierdzenia celu wizyty,
- w razie wątpliwości skontaktuj się ze spółdzielnią lub operatorem sieci.
Eksperci ds. bezpieczeństwa zalecają, aby nie przekazywać żadnych danych ani dokumentów osobom nieuprawnionym.
Możliwość przyspieszonego montażu za dodatkową opłatą
Chociaż montaż odbywa się bezpłatnie w ramach harmonogramu, istnieje opcja przyspieszenia instalacji licznika za dopłatą – kosztuje to od 300 do 400 złotych.
Z tego rozwiązania chętnie korzystają przedsiębiorcy i firmy, którym zależy na szybszym dostępie do:
- dokładnych danych o zużyciu,
- narzędzi do optymalizacji procesów energetycznych,
- rozliczeń w czasie rzeczywistym.
Jak zauważa dr inż. Tomasz Jaworski z Politechniki Warszawskiej, „dla dużych odbiorców energii koszty przyspieszonego montażu są szybko rekompensowane przez oszczędności wynikające z bardziej świadomego zarządzania energią”.
Korzyści z inteligentnych liczników dla gospodarstw domowych
Nowe liczniki przynoszą wymierne korzyści dla konsumentów:
- brak konieczności samodzielnych odczytów – dane przesyłane są automatycznie,
- rozliczenia na podstawie rzeczywistego zużycia, a nie prognoz,
- możliwość korzystania z dynamicznych taryf cenowych,
- bieżący monitoring zużycia energii przez aplikację lub panel online.
Dzięki temu użytkownicy mogą skutecznie optymalizować zużycie prądu i obniżać rachunki, a także unikać ryzyka niedopłat i nadpłat.
Fundament pod inteligentne domy i transformację energetyczną
Inteligentne liczniki to nie tylko wygoda, ale także element automatyzacji domowej i transformacji energetycznej:
- pozwalają na integrację z systemami IoT (Internet of Things),
- umożliwiają automatyczne zarządzanie oświetleniem, ogrzewaniem czy AGD,
- w przyszłości ułatwią działanie jako prosumenci – użytkownicy, którzy jednocześnie zużywają i produkują energię (np. z fotowoltaiki).
Polska częścią unijnej strategii modernizacji energetyki
Program wymiany liczników w Polsce wpisuje się w cele Unii Europejskiej w zakresie modernizacji energetycznej:
- inteligentne liczniki mają umożliwić lepsze zarządzanie siecią przesyłową,
- ułatwiają bilansowanie energii z odnawialnych źródeł, których produkcja jest zmienna,
- przyczyniają się do redukcji emisji CO₂ i poprawy efektywności systemu energetycznego.
Masowe wdrożenie tych urządzeń to krok w stronę nowoczesnej, elastycznej energetyki, w której konsument staje się aktywnym uczestnikiem rynku.
