Projekt ustawy o cmentarzach przewiduje nowe zasady likwidacji grobów. Będą one jednakowe dla grobów ziemnych i murowanych. Ważną zmianą będzie dostępność informacji o opłaceniu grobu oraz o możliwym terminie likwidacji .
Projekt ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych ma zostać przyjęty przez rząd do końca roku. Nowa ustawa ma wejść w życie 1 czerwca 2023 roku, uchylając regulację z 1959 roku. „W obecnie obowiązującej ustawie o cmentarzach i chowaniu zmarłych z 1959 roku kwestia likwidacji grobów jest bardzo ogólnikowo opisana. Chcemy, aby te przepisy były przejrzyste i jednolicie stosowane w całym kraju” – stwierdził pełnomocnik premiera ds. ochrony miejsc pamięci Wojciech Labuda.
Ważną zmianą ma być dostępność informacji o tym, czy dany grób jest opłacony i kiedy może zostać zlikwidowany. Zasady likwidacji mają być też takie same niezależnie od techniki budowy grobu – czy jest to tzw. grób ziemny, czy grób murowany.
Nowa ustawa przesądzi, że groby będą mogły zostać przeznaczone do likwidacji najwcześniej po upływie dwudziestu lat od ostatniego pochówku i wygaśnięciu prawa do grobu. Dotyczyć to będzie również grobów murowanych, w których można pochować więcej niż jedną osobę.
Obecnie nie można ich likwidować niezależnie od ich stanu ani od tego, czy ktoś się nimi opiekuje. Zmianę w tym zakresie postulowali zarządcy cmentarzy. Rodzi to jednak pewne obawy o możliwość likwidacji grobów z pomnikami o zabytkowym lub artystycznym charakterze, które nie figurują w takich rejestrach.
Jednak właściciel cmentarza, który będzie chciał zlikwidować grób, zobowiązany będzie na rok przed planowanym terminem likwidacji oznaczyć w księgach cmentarnych, że dany grób jest przeznaczony do likwidacji i umieścić taką informację, np. w formie tabliczki na samym grobie Jeżeli posiada dane kontaktowe dysponentów grobów, także poinformować i ich.
Informacja ta będzie również dostępna w publicznej bazie danych, nad którą trwają prace i która w założeniu ma objąć wszystkie cmentarze w kraju. Od momentu, gdy właściciel wypełni te zadania, bliscy zmarłego lub każdy inny zainteresowany będzie miał rok, aby wnieść sprzeciw wobec likwidacji.
Zasadą ma być przedłużanie prawa do grobu co 20 lat. „Na cmentarzach komunalnych, podobnie jak obecnie, będzie to związane z wniesieniem opłaty, natomiast w odniesieniu do cmentarzy wyznaniowych będzie to zależne od zasad ustanowionych przez danego zarządcę cmentarza” – podkreślił pełnomocnik.
Opłaty nie będą pobierane w przypadku wieloosobowych grobów murowanych powstałych przed wejściem w życie nowej ustawy. „Obecnie płaci się za nie tylko raz. Wprowadzenie dodatkowych opłat w stosunku do istniejących już grobów nie byłoby słuszne” – zauważył Labuda.
Likwidacji nadal nie będą podlegały groby wojenne czy zabytkowe. Będą też ograniczenia związane z ochroną grobów osób zasłużonych, weteranów walk o wolność i niepodległość, a także osób odznaczonych, np. Orderem Virtuti Militari. Sprzeciw w tych przypadkach będą mogli zgłosić wojewodowie i IPN.
