Kara ograniczenia wolności – wszystko, co musisz o niej wiedzieć

Ograniczenie wolności do jednej z kar wolnościowych, jaką Sąd może zastosować wobec oskarżonego jako środek wychowawczy. Kara ta może być wymierzona w dwóch wariantach:

• wykonywanie prac społecznych przez określony czas we wskazanym przez sąd wymiarze godzin (od 20 do 40 godzin miesięcznie),
• potrącenie określonych kwot z wynagrodzenia za pracę (od 10% do 25%).

Czas trwania kary może trwać od miesiąca do dwóch lat. Jeśli Sąd zdecydował o wymierzeniu środka karnego w postaci ograniczenia wolności skazana osoba, jest zobowiązana wykonywać prace społeczne w określonym przez Sąd czasie bez wynagrodzenia.

Jeśli sąd zdecyduje się na zastosowanie drugiego wariantu, z wynagrodzenia za pracę skazanego będzie potrącane od 10% do 25% w stosunku miesięcznym i przeznaczane na cel społeczny wskazany przez sąd.

Warto wiedzieć, że skazany wobec którego orzeczono potrącenie wynagrodzenia za pracę nie może w okresie trwania kary rozwiązać stosunku pracy, chyba, że uzyska na to zgodę sądu.

W przypadku orzeczenia przez Sąd kary ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania prac społecznych wobec osoby pracującej przepisy kodeksu karnego dają możliwość złożenia do sądu wniosku o dokonanie potracenie z pensji określonych kwot z wynagrodzenia. Zgodnie z art. 63a Kodeksu karnego wykonawczego wysokość potracenia określa Sąd jednak nie może być ona niższa niż 10 proc. wynagrodzenia ani wyższa niż 25 proc. wynagrodzenia. Należność ta jest potrącana przez cały okres trwania kary ograniczenia wolności.

Tryb postępowania w przypadku orzeczenia kary w postaci potrącania wynagrodzenia reguluje art. 59 Kodeksu karnego wykonawczego, który stanowi, że jeżeli w stosunku do skazanego zatrudnionego, zamiast obowiązku wykonywania wskazanej pracy, orzeczono potrącanie określonej części wynagrodzenia za pracę, sąd przesyła odpis orzeczenia zakładowi pracy zatrudniającemu skazanego, podając jednocześnie, na czyją rzecz mają być dokonywane potrącenia i dokąd powinny być wpłacane, a nadto wskazując, z jakich składników wynagrodzenia za pracę i w jaki sposób należy ich dokonywać. Wypłacając wynagrodzenie skazanemu, potrąca się określoną w orzeczeniu część wynagrodzenia i bezzwłocznie przekazuje potrąconą kwotę stosownie do otrzymanych wskazań, zawiadamiając o tym sąd. Koszty
związane z przekazywaniem tych kwot odlicza się od dokonywanych potrąceń.

W przypadku potrąceń, o którym mowa w art. 34 § 1a pkt 4 k.k., nie mają zastosowania przepisy dotyczące ochrony wynagrodzenia za pracę wynikające z art. 871 Kodeksu pracy. Wyrok sądu nakładający karę ograniczenia wolności nie stanowi bowiem sumy egzekwowanej na mocy tytułu wykonawczego, o której mowa w art. 87 k.p., a jest jedynie formą kary ograniczenia wolności skazanego, polegającą na pomniejszeniu wynagrodzenia pracownika w zamian lub obok zasądzonych prac na cele społeczne. Przepisy Kodeksu karnego dotyczące orzekania przez sąd potrącenia części wynagrodzenia osoby pozostającej w stosunku pracy, wobec której orzeczono karę ograniczenia wolności, nie są objęte zakresem regulacji unormowań Kodeksu pracy chroniących wynagrodzenie pracownika przed potrąceniami. Określona w ww. przepisach możliwość dokonania potrącenia części wynagrodzenia skazanego pracownika jest w rzeczywistości obowiązkowym pomniejszeniem wynagrodzenia za pracę.

W wyroku wymierzającym karę ograniczenia wolności nie ma informacji, gdzie się zgłosić i gdzie będzie odbywana kara. Jest to prawidłowe. O tym bowiem, gdzie skazany będzie wykonywał prace społeczne decyduje kurator, który później kontroluje również sposób wykonywania pracy. 

Najczęściej wyroki ograniczenia wolności skazani wykonują prace sprzątające – sprzątanie budynków, chodników, grabienie liści, odśnieżanie. Praca może być wykonywana również w schroniskach dla bezdomnych, w schroniskach dla zwierząt, w hospicjach.

Gdzie się zgłosić po wyroku? Informacje o tym, gdzie się zgłosić będą w wezwaniu, który skazany otrzyma po wydaniu wyroku.  Skazany może również sam po uprawomocnieniu wyroku zgłosić się do zespołu kuratorów w sądzie właściwym ze względu na swoje miejsce zamieszkania, by ustalić, gdzie odbywać karę.

Nadzór kuratora

Podczas wykonywania kary ograniczenia wolności osoba skazana zobowiązana do wykonywania prac społecznych podlega nadzorowi kuratora. O rodzaju wykonywania prac również decyduje kurator, więc to z nim należy rozmawiać o ewentualnych preferencjach, co do miejsca wykonywania prac społecznych. Oczywiście nie oznacza to, że skazany ma prawo wyboru miejsca, jednak kurator powinien wziąć pod uwagę kwalifikacje, predyspozycje i możliwości skazanego. Inne zadania mogą zostać przydzielone np. informatykowi, a inne lekarzowi lub wykwalifikowanemu pracownikowi budowlanemu. Rolą kuratora jest taki dobór zadań, by miały one również pozytywny wpływ na proces resocjalizacji skazanego. 

Czy odbywając karę ograniczenia wolności, można wyjechać za granicę?

W czasie odbywania kary skazany nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu. Nie ma zatem przeszkód, by w czasie odbywania kary wyjechać na kilka dni za granicę, o ile nie będzie to „w czasie pracy”. Skazany powinien jednak poinformować o takim wyjeździe kuratora, szczególnie jeśli będzie to wyjazd kilkunastodniowy, na urlop. Wyjazd na stałe za granicę jest co zasady zabroniony.

A co, gdy wyjazd jest niezbędny np. ze względów rodzinnych lub związanych ze stanem zdrowia?

W takim wypadku można pomyśleć o przerwie w karze lub jej skróceniu.

Kara zastępcza dla skazanego, który uchyla się wykonania kary ograniczenia wolności

Zgodnie z art. 65 kkw. jeżeli skazany uchyla się od odbywania kary ograniczenia wolności, sąd może zarządzić wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności. W razie gdy skazany wykonał część kary ograniczenia wolności, sąd zarządza wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności w wymiarze odpowiadającym karze ograniczenia wolności pozostałej do wykonania, przyjmując, że jeden dzień zastępczej kary pozbawienia wolności jest równoważny dwóm dniom kary ograniczenia wolności.

Taka sama sytuacja ma miejsce, gdy skazany uchyla się świadczenia pieniężnego lub obowiązków orzeczonych na podstawie art. 34 § 3 Kodeksu karnego.

Zgodnie z art. 65a § 1 kkw. sąd może w każdym czasie wstrzymać wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności w wypadku, gdy skazany oświadczy na piśmie, że podejmie odbywanie kary ograniczenia wolności i podda się rygorom z nią związanym. Wstrzymanie kary zastępczej następuje do czasu wykonania orzeczonej kary ograniczenia wolności. Z takiego prawa jednak skazany może skorzystać tylko jedna raz. W przypadku, gdy po złożeniu do Sądu oświadczenia skazany ponownie będzie się uchylał od obowiązku wykonania kary sąd, wyda postanowienie uchylające zawieszenia kry i skazany będzie musiał odbyć karę zastępczą aresztu.

Niniejszy artykuł stanowi formę porady prawnej pro bono i ma na celu edukację prawną obywateli RP. Artykuł ten nie stanowi oferty handlowej w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego. Czytelniku, pamiętaj, że artykuł ten nie zastąpi standardowej porady prawnej. W przypadku pojawienia się problemu prawnego o podobnym charakterze lub z innej dziedziny prawa zapraszamy do skorzystania z naszych usług prawnych.

Nasza Kancelaria świadczy usługi prawne w zakresie każdej dziedziny prawnej. Jeśli poszukujecie Państwo prawnika, zapraszamy do kontaktu z naszą Kancelarią pod nr tel. 579636527, lub poprzez formularz kontaktowy, jaki znajduje się na naszej stronie głównej.

Świadczymy usługi prawne również drogą online. Informujemy, że porady prawne nie są udzielane pro bono.

Opracowano przez: Zespół LEGA ARTIS

Polecamy inne nasze publikacje w zakresie zmian prawnych. Aby wejść w zakładkę „Prawo co dnia” kliknij poniższy obrazek.