Pierwsza komunia święta to okazja do obdarowywania dziecka prezentami, a niektóre z nich mogą być wartościowe, na przykład w postaci pieniędzy. Niestety, jeśli wartość prezentów lub otrzymanej gotówki przekracza określoną kwotę, istnieje obowiązek rozliczenia się ze skarbówką.
Darowiznę określa kodeks cywilny, który mówi, że darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego przekazania obdarowanemu czegoś kosztem swojego majątku. W przypadku przekazania czegoś za darmo, skarbówka może nałożyć na nas podatek. Istnieją jednak wyjątki, kiedy darowizna jest zwolniona z podatku, ale wymagają one dopełnienia pewnych formalności.
Grupy podatkowe podatku od darowizn
W Polsce, darowizny podlegają podatkowi od spadków i darowizn, a wysokość podatku zależy od grupy podatkowej, która określa stopień pokrewieństwa pomiędzy darczyńcą a obdarowywaną osobą. Istnieją trzy grupy podatkowe w polskim prawie.
Pierwsza grupa podatkowa obejmuje wiele relacji rodzinnych, w tym rodzeństwo, małżonków, teściów, wstępnych (dzieci, wnuki, prawnuki), zstępnych (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie), macochę, ojczyma, pasierbów, pasierbice, synów, córki i osoby tworzące rodzinę zastępczą. Do tej grupy zaliczają się również pracownicy placówek opiekuńczo-wychowawczych, wychowankowie rodzin zastępczych, rodzinnych domów dziecka i placówek opiekuńczo-terapeutycznych.
W przypadku darowizn związanych z okazjami takimi jak pierwsza komunia święta, podatek będzie pobierany od wartości prezentu, a jego wysokość będzie zależna od grupy podatkowej osoby, która otrzymała prezent. Warto zauważyć, że wartość darowizny jest redukowana o kwotę wolną od podatku, która w 2023 roku wynosi 9 637 zł.
II grupa podatkowa, do której zalicza się:
– rodzeństwo rodziców, – małżonkowie rodzeństwa (bratowa i szwagier), – rodzeństwo małżonka, – rodzeństwo rodziców, – zstępnych rodzeństwa – czyli dzieci, wnuki i prawnuki.
III grupa podatkowa to z kolei:
– osoby o dalszym stopniu pokrewieństwa – kuzyni, rodzina macochy czy ojczyma, – osoby niespokrewnione – przyjaciele, koledzy i współpracownicy, – wszystkie pozostałe osoby, których nie wymieniono w powyższych dwóch grupach podatkowych.
Kwoty wolne od podatku dla grup podatkowych
W Polsce istnieją trzy grupy podatkowe, a dla każdej z nich przypisana jest odpowiednia kwota wolna od podatku. Jeśli wartość darowizny nie przekracza kwoty wolnej od podatku, to nie ma obowiązku jej zgłaszania urzędowi skarbowemu.
Dla osób z I grupy podatkowej, czyli m.in. rodzeństwa, małżonków, dzieci, dziadków, pradziadków, teściów, wstępnych, zstępnych, macochy i ojczyma, kwota wolna od podatku wynosi 10 434 zł. Osoby z II grupy podatkowej, w tym m.in. wujowie, ciocie, bratowe, szwagierki, siostrzeńcy i krewni drugiego stopnia, mogą otrzymać darowiznę o wartości nieprzekraczającej 7 878 zł bez konieczności płacenia podatku. Dla osób z III grupy podatkowej, czyli innych krewnych, znajomych i niezwiązanych z obdarowanym osób, kwota wolna od podatku wynosi 5 308 zł.
Jednakże, jeśli obdarowany otrzymał w ciągu ostatnich pięciu lat więcej niż jedną darowiznę od tej samej osoby, to przy obliczaniu wartości darowizny, której wartość nie przekracza kwoty wolnej od podatku, należy zsumować wartość wszystkich darowizn, w tym pieniężnych, które otrzymał w ciągu tych pięciu lat. Jest to ważne, aby uniknąć ewentualnych problemów z urzędem skarbowym.
Wysokość podatku od darowizny
Co jednak, jeśli podarunek przekroczy jedną z powyższych wartości? Wówczas powstanie obowiązek podatkowy.
Daninę trzeba będzie zapłacić od nadwyżki ponad kwotę wolną od podatku i trzeba pamiętać, że stosuje się tu skalę podatkową. Prezentuje się ona następująco:
Dla I grupy podatkowej, gdy kwota nadwyżki ponad kwotę wolną wynosi:
od 0 do 11 128 zł – podatek wynosi 3 proc., od 11 128 zł do 22 256 zł – podatek wynosi 333,90 zł i 5 proc. od nadwyżki ponad 11 128 zł, ponad 22 256 zł – podatek wynosi 890,30 zł i 7 proc. od nadwyżki ponad 22 256 zł.
Dla II grupy podatkowej, gdy kwota nadwyżki ponad kwotę wolną wynosi:
od 0 do 11 128 zł – podatek wynosi 7 proc., od 11 128 zł do 22 256 zł – podatek wynosi 779 zł i 9 proc. od nadwyżki ponad 11 128 zł, ponad 22 256 zł – podatek wynosi 1780,60 zł i 12 proc. od nadwyżki ponad 22 256 zł.
Dla III grupy podatkowej, gdy kwota nadwyżki ponad kwotę wolną wynosi: od 0 do 11 128 zł – podatek wynosi 12 proc., od 11 128 zł do 22 256 zł – podatek wynosi 1225,40 zł i 16 proc. od nadwyżki ponad 11 128 zł, ponad 22 256 zł – podatek wynosi 3115,90 zł i 20 proc. od nadwyżki ponad 22 256 zł.
Drogi prezent od grupy zerowej to wciąż zero podatku
W przypadku otrzymania prezentu o wartości przekraczającej kwotę wolną od podatku, nie zawsze musimy zapłacić podatek od darowizny. Jeśli darczyńca należy do grupy zerowej lub pierwszej, podatek nie będzie wymagany.
W grupie zerowej znajdują się m.in. małżonkowie, dzieci, wnuki, rodzice, dziadkowie i rodzeństwo, a grupa pierwsza obejmuje także teściów, wstępnych, zstępnych, pasierbów, macochę i ojczyma. Należy jednak pamiętać o obowiązku zgłoszenia darowizny do urzędu skarbowego w ciągu 6 miesięcy od otrzymania prezentu.
W przypadku, gdy prezentem były pieniądze, muszą być one przekazane przez przelew bankowy, a nie w kopercie. Warto również wiedzieć, że istnieją kwoty wolne od podatku, które wynoszą odpowiednio 10 434 zł, 7 878 zł i 5 308 zł, w zależności od grupy podatkowej, do której należy obdarowany.
Jeśli wartość darowizny nie przekracza tych limitów, nie ma obowiązku podatkowego. Jednak w przypadku darowizn od tej samej osoby, wartość wszystkich przedmiotów (w tym środków pieniężnych) z ostatnich pięciu lat musi być zsumowana przy obliczaniu limitów.
Możliwe zmiany w podatku od darowizn
W przypadku pierwszej grupy podatkowej, do której należą m.in. małżonkowie, dzieci i rodzice, można otrzymać darowiznę o wartości nieprzekraczającej 10 434 zł, bez konieczności jej zgłaszania do urzędu skarbowego. Osoby z drugiej grupy podatkowej, np. rodzeństwo, mogą otrzymać darowiznę do 7 878 zł, a osoby z trzeciej grupy, np. kuzyni, do 5 308 zł. Warto jednak pamiętać, że w przypadku otrzymania darowizny od tej samej osoby, wartości przedmiotów z ostatnich pięciu lat należy zsumować.
Można uniknąć podatku od darowizny, jeśli osoba obdarowująca należy do tzw. grupy zerowej, czyli m.in. małżonkowie, dzieci, wnuki, rodzice i dziadkowie. W takim przypadku, nawet jeśli wartość darowizny jest wyższa niż 10 434 zł, nie ma konieczności płacenia podatku, jeśli darowizna zostanie zgłoszona do urzędu skarbowego w ciągu sześciu miesięcy od jej otrzymania. Dodatkowo, jeśli prezentem były pieniądze, muszą być przekazane przelewem bankowym, a nie gotówką w kopercie.
W Polsce trwają prace nad zmianami w podatku od spadków i darowizn, ale są małe szanse, żeby zostały one wprowadzone w tym roku. Jeśli ustawy zostaną przyjęte, kwoty zwolnione z podatku od spadków i darowizn zostaną istotnie zwiększone dla wszystkich grup podatkowych. Senat odrzucił ustawę w wersji przyjętej przez Sejm głównie ze względu na wprowadzenie tzw. podatku od zrzutek.
