W Polsce istnieje ustawa z 1959 roku, która reguluje zasady pochówku i użytkowania cmentarza, a większość jej zapisów pochodzi z 1932 roku. Jednym z artykułów ustawy precyzuje, w jakich okolicznościach grób może być usunięty. Jeśli rodzina nie uiści wymaganej opłaty w określonym czasie, to co stanie się z resztkami ciała?
Opłata za pochowanie obowiązuje przez 20 lat
Ustawa o cmentarzach i chowaniu zmarłych reguluje kwestie pochówków i użytkowania cmentarzy w Polsce. Według niej istniejące groby mogą być ponownie wykorzystywane tylko po upływie określonego czasu, jeśli nie zostaną opłacone w wymaganym czasie.
Zgodnie z artykułem 37, jeśli opłata za użytkowanie grobu nie zostanie wniesiona w ciągu trzech lat od dnia upływu terminu płatności, organ zarządzający cmentarzem może zlikwidować grób, a szczątki zmarłego przetrzymać w kostnicy przez okres 3 lat.
Po upływie tego czasu szczątki mogą być pochowane na kwaterze zbiorowej. Przepisy te mają na celu zapewnienie porządku na cmentarzach i umożliwienie korzystania z ograniczonej przestrzeni, jaką stanowią cmentarze. Ich przestrzeganie jest ważne z punktu widzenia godności zmarłych i szacunku dla ich pamięci.
1. Grób nie może być użyty do ponownego chowania przed upływem lat 20.Ustawa z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych, art. 7 § 1
2. Po upływie lat 20 ponowne użycie grobu do chowania nie może nastąpić, jeżeli jakakolwiek osoba zgłosi zastrzeżenie przeciw temu i uiści opłatę, przewidzianą za pochowanie zwłok. Zastrzeżenie to ma skutek na dalszych lat 20 i może być odnowione.Ustawa z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych, art. 7 § 2
W praktyce oznacza to, że musi minąć co najmniej 20 lat od uiszczenia ostatniej opłaty, aby zarząd cmentarza mógł podjąć decyzję o likwidacji grobu. Nie jest to jednak obowiązek, dlatego proces nie odbywa się od razu. Często jeszcze przez kilka kolejnych lat na nieopłaconych nagrobkach można zobaczyć informacje umieszczane przez władze cmentarza w okolicach dnia Wszystkich Świętych.
Polskie prawo nie przewiduje wieczystego użytkowania grobu, jednak osoba, która dysponuje mogiłą ma prawo zastrzec możliwość pochówku w tym miejscu innych osób i demontażu pomnika. W tym celu należy uiścić opłatę prolongującą, która wydłuży czas korzystania z kwatery na kolejne dwie dekady.
Każdy kolejny pochówek przedłuża prawo do grobu
Zgodnie z ustawą o cmentarzach i chowaniu zmarłych, jeśli w danym grobie nie została wniesiona opłata przedłużająca użytkowanie, po 20 latach od ostatniego pochówku grób może zostać zlikwidowany. W przypadku ponownego pochówku w tym samym miejscu, czas użytkowania kwatery zostaje przedłużony o kolejne 20 lat.
Cenniki opłat cmentarnych są ustalane przez wójta, burmistrza lub prezydenta danej miejscowości, którzy są odpowiedzialni za nadzór nad cmentarzami. Ważne jest również to, że w żadnym momencie grób i określona część cmentarza nie stają się własnością prywatną, co niesie ze sobą pewne ograniczenia i obowiązki.
Przy likwidacji nie zapłacimy za rozbiórkę nagrobka
Zgodnie z polską ustawą o cmentarzach i chowaniu zmarłych, formalnym właścicielem każdego grobu jest zarząd cmentarza. W przypadku, gdy zdarzy się sytuacja, w której konieczna jest likwidacja grobu, koszty związane z tą operacją ponosi zarządca nekropolii. Jednakże, mówienie o „likwidacji” grobu jest mylące, ponieważ ustawodawstwo mówi o przydzieleniu grobu do kolejnych pochówków. W praktyce oznacza to jedynie usunięcie pomnika lub płyty, pozostawienie natomiast wszystkich innych zapisów w księgach cmentarnych.
Warto zaznaczyć, że każdy kolejny pochówek i towarzysząca mu opłata cmentarna działa tak samo, jak opłata prolongująca. W przypadku, gdy po 19 latach od ostatniego pogrzebu w danym grobie rodzinę spotka kolejna strata, a bliska osoba zostanie pochowana w tym samym miejscu, to czas użytkowania kwatery zostaje przedłużony o 20 lat od dnia ostatniego pochówku. W Polsce, ustawa z 1959 roku nie reguluje kwestii opłat cmentarnych. Cenniki obowiązujące na podległych nekropoliach są ustalane przez wójta, burmistrza lub prezydenta danej miejscowości, którzy sprawują nadzór nad cmentarzami.
Warto również zaznaczyć, że grób i określona część cmentarza nigdy nie stają się własnością prywatną. Choć ta sytuacja niesie ze sobą istotne ograniczenia, zdejmuje również część odpowiedzialności z rodzin zmarłych. Na drodze sądowej można dochodzić prawa do umieszczenia na nowym nagrobku informacji o poprzednio chowanych zmarłych, jednakże wtedy należy udowodnić, że grób był otoczony opieką. Osoby, które zajmują się daną kwaterą, ale nie stać ich na wniesienie opłaty, mogą także starać się o jej odroczenie lub umorzenie.
Co się dzieje ze szczątkami po 20 latach?
W przypadku przydzielenia nieopłaconego grobu kolejnej osobie, usuwa się jedynie zewnętrzne oznaki poprzedniego pochówku, a pozostałości po trumnie i zwłokach zazwyczaj nie są przenoszone, chyba że zachodzi konieczność. W takim przypadku, po tak długim czasie, ciało ulega mineralizacji, a po około roku tkanek ulegających rozkładowi już nie ma.
Po dekadzie, w trumnie pozostaje tylko szkielet z częściowo zmumifikowaną skórą. Jeżeli w momencie rozbiórki nieopłaconego grobu znajdują się jeszcze większe fragmenty kości, zazwyczaj są one grzebane w wyznaczonej na cmentarzu zbiorowej mogile lub przenoszone do ossuarium.
