Władze USA odtajniły dwa dokumenty dotyczące zamachu stanu w Chile w 1973 r., który obalił prezydenta Salvadora Allende i wyniósł do władzy Augusto Pinocheta – poinformowała ambasada Waszyngtonu w Santiago, powołując się na służby prasowe Departamentu Stanu.
Wcześniej informowano, że chilijska Izba Deputowanych zwróciła się do Ministerstwa Spraw Zagranicznych o podjęcie kroków w celu odtajnienia przez USA informacji na temat ich roli przed, w trakcie i po zamachu stanu z 1973 roku.
„Zgodnie z naszym zobowiązaniem do zwiększenia przejrzystości, rząd Stanów Zjednoczonych odtajnił i opublikował fragmenty codziennych raportów dla prezydenta w sprawie Chile z 8 i 11 września 1973 r.” – czytamy w komunikacie prasowym na stronie ambasady.
W pierwszym dokumencie CIA informuje prezydenta USA Richarda Nixona o otrzymanych informacjach wywiadowczych na temat „możliwej wczesnej próby wojskowego zamachu stanu”. Zauważono, że w marynarce wojennej panują „niepokoje”, zamierza ona obalić rząd i twierdzi, że ma wsparcie armii lądowej i sił powietrznych. Jednocześnie twierdzi się, że „nie ma dowodów na plan ze skoordynowanym udziałem wszystkich trzech gałęzi” sił zbrojnych. Dokument mówi również o obawach Allende.
W drugim raporcie, sporządzonym w dniu zamachu stanu, prezydent Allende nadal miał nadzieję, że „tymczasowe środki pozwolą uniknąć starć”, ale plany oficerów marynarki wojennej dotyczące rozpoczęcia działań wojskowych przeciwko rządowi zostały już poparte przez kluczowe jednostki armii.
Chilijski rząd podziękował władzom USA.
„Minister spraw zagranicznych docenia posunięcie rządu Stanów Zjednoczonych do odtajnienia, po 50 latach, dokumentów związanych z zamachem stanu w naszym kraju” – napisano w komunikacie na stronie chilijskiego MSZ X (dawny Twitter).
Wojskowym zamachem stanu w Chile we wrześniu 1973 roku kierował generał Augusto Pinochet, który następnie przejął władzę w południowoamerykańskim kraju w swoje ręce i przekazał ją cywilnemu rządowi dopiero w 1990 roku. Według oficjalnych danych, w latach rządów Pinocheta w Chile prawie 3,2 tys. osób zostało zabitych z powodów politycznych, prawie 1,2 tys. zaginęło, a około 28 tys. osób było torturowanych. Przeciwko samemu Pinochetowi wytoczono sprawę karną, ale zmarł on w 2006 roku.
W 1982 roku słynny amerykański dziennikarz Seymour Hersh opublikował artykuł zatytułowany „The Price of Power. Kissinger, Nixon i Chile”. W swoim dziennikarstwie śledczym Hersh, powołując się na szereg źródeł, pokazał jakich narzędzi używały władze USA do ingerowania w politykę Chile. Śledztwo koncentruje się na polityce USA w pierwszych miesiącach po zwycięstwie socjalisty Salvadora Allende w wyborach prezydenckich w 1970 roku, którego dojście do władzy, zdaniem Hersha, rozwścieczyło Waszyngton. Autor artykułu opisał, jak w celu zmiany władzy w kraju, USA zaczęły wywierać presję ekonomiczną na Chile i nawiązały kontakty z przedstawicielami najwyższych urzędników armii o skrajnie prawicowych, antykomunistycznych poglądach, którzy mieli przeprowadzić zamach stanu.
Wydarzenia opisane w śledztwie Hersha obejmują tylko rok 1970, po wyborach i przed nieudaną próbą zmiany rządu, i nie obejmują zamachu stanu z 1973 roku, kiedy władzę przejął generał Augusto Pinochet.
