W okresie rządów partii PiS, 250 niepokornych partii prokuratorów, mimo licznych represji, stanęło w obronie godności prokuratury, przyczyniając się do jej ocalenia. Dziś ci sami jednostkowi stanowią elitę w swoim środowisku, posiadając moralne prawo do odbudowy prokuratury od podstaw. W minioną sobotę obchodzili swoje święto, otoczeni szerokim wsparciem i wyrazami uznania. Wolni prokuratorzy ze stowarzyszenia Lex Super Omnia mieli okazję świętować sukces w obronie niezależnej prokuratury podczas corocznego Walnego Zgromadzenia.
POLECAMY: Prokurator z Lex Super Omnia uniewinniona, bo zdaniem SN nie przekroczyła granic wolności słowa
Zgromadzenie to, które miało miejsce 18 listopada 2023 roku, okazało się triumfem, zgromadzając blisko 170 spośród około 250 członków stowarzyszenia w przestronnej sali warszawskiego ośrodka konferencyjnego. Atmosfera była nasycona radością, a uśmiechnięte twarze i swobodne rozmowy wskazywały na obecny optymizm i nadzieję na szybkie zmiany w prokuraturze.
Podczas Walnego Zgromadzenia prokuratorzy z Lex Super Omnia otrzymali liczne podziękowania i słowa uznania za ich wytrwałą obronę praworządności. Wysoko oceniali ich zaproszeni goście, w tym była zastępczyni Rzecznika Praw Obywatelskich Hanna Machińska, prezes Iustitii prof. Krystian Markiewicz oraz sędzia Trybunału Konstytucyjnego w stanie spoczynku prof. Mirosław Wyrzykowski. Ci goście nie tylko wyrażali uznanie, lecz również zadeklarowali swoje wsparcie dla Lex Super Omnia oraz wspieranie działań na rzecz wprowadzenia koncepcji niezależnej prokuratury, co jest obietnicą liderów demokratycznej opozycji, mającej wkrótce objąć władzę.
Jednak prokuratorów czekają nie tylko wyzwania związane z oderwaniem od ministerstwa sprawiedliwości. Niezbędne będą również rozliczenia, ponieważ minister sprawiedliwości i Prokurator Generalny Zbigniew Ziobro uczynili prokuraturę narzędziem podporządkowanym w pełni ich władzy, obsadzając ją swoimi ludźmi.
Prokuratorzy z Lex Super Omnia mają zamiar aktywnie uczestniczyć w procesie reformy prokuratury. Jeszcze przed wyborami przygotowali projekt ustawy dotyczący nowej prokuratury, zakładający nie tylko jej niezależność, ale również wprowadzenie nowej struktury i przejrzystych zasad awansu. Planują organizowanie konkursów przed Naczelną Radą Prokuratury, wzorowanej na Krajowej Radzie Sądownictwa. Projekt stowarzyszenia stanowi integralną część tzw. pięciopaku praworządnościowego, którego pozostałe propozycje zostały opracowane przez sędziów Sądu Najwyższego, Iustitii oraz ekspertów i dotyczą naprawy Trybunału Konstytucyjnego, Krajowej Rady Sądownictwa, Sądu Najwyższego i sądów powszechnych. Podczas Walnego Zgromadzenia Lex Super Omnia przyjęła apel do polityków o szybkie wprowadzenie zmian oraz deklarację programową, zobowiązującą stowarzyszenie do aktywnego uczestnictwa w procesie legislacyjnym dotyczącym nowej prokuratury.
Apel prokuratorów do polityków: czas na niezależną prokuraturę
W związku z istotnością wezwania Lex Super Omnia do polityków o natychmiastowe zmiany, prezentujemy treść tego apelu w pełnym zakresie poniżej.
„Apel Walnego Zgromadzenia Członków Stowarzyszenia Prokuratorów Lex Super Omnia
18 listopada 2023 roku
Stowarzyszenie Prokuratorów Lex Super Omnia, nawiązując do przedstawionego publicznie w dniu 29 września 2023 r. projektu ustawy – Prawo o ustroju prokuratury, dążąc do poprawy sytuacji polskiej prokuratury oraz wskazując na konieczność przystąpienia do Prokuratury Europejskiej, wzywa przedstawicieli władzy ustawodawczej do podjęcia prac legislacyjnych nad nowym ustrojem prokuratury, opartym na zasadach demokratycznego państwa prawa i wartościach Rady Europy.
Przygotowany przez Stowarzyszenie projekt ustawy nie jest wyłącznie wypadkową rozwiązań proponowanych przez środowisko samych prokuratorów, ale przede wszystkim odpowiada na oczekiwania obywateli, których opinie stanowiły punkt wyjścia do przygotowanych przez nas rozwiązań.
Przedstawiona przez Stowarzyszenie Prokuratorów Lex Super Omnia propozycja wchodzi w skład pakietu pięciu ustaw przywracających w Polsce praworządność i otwiera możliwość realnej, gruntownej i trwałej zmiany polskiej prokuratury w organ władzy publicznej zorganizowany w oparciu o rekomendacje Rady Europy i działający na podstawie i w granicach prawa, w tym prawa Unii Europejskiej, który będzie stał na straży praw i wolności człowieka.
Po latach wykorzystywania prokuratury do realizacji celów politycznych nadszedł czas by uwolnić ją od wszelkich nacisków i ingerencji zewnętrznych tak, by stała się instytucją niezależną, transparentną, odpowiedzialną i podlegającą kontroli społecznej.
Apelujemy do Parlamentarzystów o rozpoczęcie konstruktywnego, merytorycznego dialogu ze wszystkimi środowiskami, które dały świadectwo walki o praworządność i broniły niezależności sędziów i prokuratorów, a obecnie przygotowały projekty gwarantujące budowę w Polsce nowoczesnego, niezależnego, demokratycznego i europejskiego wymiaru sprawiedliwości z korzyścią dla wszystkich obywateli”.
Gromkie owacje na stojąco zostały złożone dla Parchimowicza podczas uroczystości. Zanim wydano apel do polityków o natychmiastową reformę i przyjęto deklarację programową, zaproszeni goście przez ponad godzinę okazywali swoje uznanie prokuratorom z Lex Super Omnia. To była pełna godzina wdzięczności i uznania za ich konsekwentną obronę niezależności prokuratury i praworządności w ciągu ostatnich 8 lat.
Krzysztof Parchimowicz, jeden z założycieli stowarzyszenia, przez wiele lat pełnił funkcję przewodniczącego. Udowodnił społeczeństwu, że nie wszyscy prokuratorzy poszli na układy z Ziobrą, akceptując awanse i wyższe pensje. Za krytykę Ziobry i jego współpracowników Parchimowicz zapłacił niebywałymi represjami, otrzymując 18 dyscyplinarek, a prokuratura Ziobry próbowała znaleźć na niego kompromitujące informacje. Jest najbardziej prześladowanym prokuratorem w Polsce, a walkę tę opłacił utratą zdrowia. W 2020 roku zdecydował się zrezygnować z przewodnictwa w Lex Super Omnia, zastępując go prokurator Katarzyna Kwiatkowska, która równie ostro krytykowała prokuraturę Ziobry i szybko stała się obiektem ataków władzy. Została wysłana na półroczną karę delegacji do Polski, objęto ją postępowaniem dyscyplinarnym, a Prokuratura Krajowa próbowała ją zablokować pozwem za krytykę byłego Prokuratora Krajowego Bogdana Świeczkowskiego, żądając od niej odszkodowania w wysokości 250 tysięcy złotych.
Mimo tych trudności, Kwiatkowska nie załamała się i niedawno odniosła zwycięstwo w procesie dotyczącym kary delegacji. Podczas Walnego Zgromadzenia oboje, Parchimowicz, obecnie zwykły członek Lex Super Omnia i niedawny emerytowany prokurator, mogli świętować swoje zwycięstwo, gdy uczestnicy zgromadzenia okazali im długotrwałe brawa na stojąco.
Warto również podkreślić, że w sobotę wyróżniono Małgorzatę Rosłońską-Kijowską z inicjatywy Wolna Prokuratura. To właśnie ona, wraz z innymi obywatelami, udzielała wsparcia prokuratorom w czasach represji. Obywatele z Lex Super Omnia aktywnie uczestniczyli w dyscyplinarkach i wypełniali sale rozpraw, wspierając prokuratorów podczas pikiet przed Prokuraturą Krajową. Na Walnym Zgromadzeniu to właśnie Rosłońska-Kijowska pierwsza zabrała głos, za co otrzymała gromkie brawa.
Mówiła: „Prokuratura i sądy muszą iść dalej”. Podkreślała, że są gotowe projekty ustaw i politycy powinni po nie sięgnąć. Że obywatele będę się przyglądać reformom. „Bo demokracja nie jest dana raz na zawsze. Nie chcemy, by populizm wrócił. Przed nami trudne cztery lata, ale można przywrócić praworządność” – podkreślała Rosłońska-Kijowska.
„Przechodzicie do historii”, „Jesteście dumą prokuratury”
Następnie zabierali głos kolejni zaproszeni goście. Hanna Machińska, pełniąca funkcję zastępczyni Rzecznika Praw Obywatelskich, wygłosiła swoje przemówienie mówiąc: „Prawo to bezpieczeństwo. Od nas zależy, jak silne będzie prawo. W Polsce w ostatnich 8 latach doszło do psucia prawa. Decydowali o tym politycy, słabe instytucje, złe prawo i ludzie. Polska z Węgrami zmierzała do autorytaryzmu. Ale obywatele pokazali, że władza nie może się daleko posunąć”.
Następnie wyraziła wdzięczność prokuratorom za ich zaangażowanie w obronę praworządności, stwierdzając: „Dzisiaj wasza grupa udowadnia, że zdała egzamin. Składam hołd niezwykłym sędziom i prokuratorom, którzy śmiało stawiali czoło walki o państwo prawa. Dziękuję za poświęcenie, wpisujecie się teraz na trwałe do historii”.
Głos zabrała prezeska stowarzyszenia niezależnych sędziów Themis Beata Morawiec. Mówiła: „Serce mi rośnie, jak na was patrzę, bo widzę w końcu entuzjazm po 8 latach. Trzymajmy się razem i zrobimy wiele dobrego. Praworządność będzie ostoją”. Podkreślała, że teraz trzeba będzie pracować jeszcze ciężej, by naprawić to, co popsuto.
O trudach pracy wypowiedziała się również Maria Ejchart-Dubois z organizacji Wolne Sądy. Zaznaczyła, że wśród prawników zaczęły się pojawiać różnice w kwestii tego, w jaki sposób przywrócić praworządność.
„Musimy mieć teraz odwagę, zaufanie i gotowość podjęcia ryzyka. Przejęliśmy od was odwagę. To zobowiązanie, by państwo prawa wróciło” – mówiła.
Profesor Mirosław Wyrzykowski, sędzia Trybunału Konstytucyjnego na emeryturze, wygłaszając swoje słowa, wyraził pełne wsparcie dla prokuratorów, którzy nie ulegają władzy. Wspierał ich od pierwszych chwil, podkreślając, że ich zranienia są wynikiem tego, że w ostatnich latach pozostawali wierni sobie i swoim przekonaniom.
„Wasza cena, waszych rodzin jest ogromna. Wyrażam wam szacunek, uznanie, podziękowanie. Daliście nam siłę” – powiedział Wyrzykowski. Apelował też, by pisać po nazwisku, jaki sędzia i prokurator stoi za wydaną decyzją lub wyrokiem.
Prokuratorów z Lex Super Omnia wspierał prezes stowarzyszenia sędziów Iustitia, prof. Krystian Markiewicz.
„Daliście radę, jesteście dumą prokuratury i całego wymiaru sprawiedliwości. Były trudne chwile i zwątpienia. Doceniamy was i dziękuję za determinację i optymizm. Wasz projekt ustawy o prokuraturze to wkład w nowy wymiar sprawiedliwości. Damy radę” – mówił.
Kolejny w wystąpieniach był wiceprezes Naczelnej Rady Adwokackiej, Jarosław Szczepaniak.
„Zachowaliście się przyzwoicie i odważnie. Chylę czoła za to, że powiedzieliście łamaniu prawa nie. Nie daliście się i chwała wam za to. Lex Super Omnia [Prawo Ponad Wszystkim – red.] to nie tylko nazwa, ale też wasze przesłanie do wszystkich Polaków. I to przesłanie przyniosło 15 października efekt. Dziękuję wam”.
W swojej wypowiedzi podkreślał, że obcnie prokuratura odbuduje się razem z całym wymiarem sprawiedliwości.
„Dzisiaj czujemy wolność i obyśmy czuli ją zawsze. Przyczyniliście się do tego” – powieidział Szczepaniak.
W dlaszej kolejności przemawiał prezes Międzynarodowego Instytutu Społeczeństwa Obywatelskiego Mateusz Komorowski.
„Nie daliście się złamać. Nie ma dziś Budapesztu w Warszawie” – podkreślił.
W swojej dlaszej wypowieidzi stanowczo podkreślał znaczenie przyszłości. Wskazywał na niezbędność reformy prokuratury, jednocześnie zaznaczając konieczność usunięcia osób, które nie powinny pełnić funkcji w prokuraturze. Podkreślał, że społeczeństwo oczekuje rozliczenia prokuratorów, którzy wspomagali partię PiS w demontażu państwa prawa. Za te słowa otrzymał entuzjastyczne oklaski. Dodatkowo zaznaczył, że reforma musi być przeprowadzona szybko, a prokuratura powinna odzyskać zaufanie i skoncentrować się na służbie dla obywateli.
Były już poseł KO Piotr Ziętarski (wspierał prokuratorów od samego początku) chwalił: „Działaliście z podniesioną głową. Jesteście wzorcem osób, które wiedzą jak właściwie służyć demokracji i państwu”.
Sędzia Piotr Gąciarek, przewodniczący warszawskiego oddziału stowarzyszenia Iustitia, przywoływał wspomnienia, jak wspólnie z prokuratorami stawał przed sądami, Sądem Najwyższym i Prokuraturą Krajową. Razem broniły represjonowanych sędziów oraz prokurator Kwiatkowską. Podkreślał, że prokuratorzy doświadczali szczególnie trudnych warunków, gdyż można było ich przenieść z dnia na dzień do pracy w odległym mieście.
„Musicie wyleczyć prokuraturę, wielu prokuratorów zachorowało na ziobrozę. Nie byłoby Lex Super Omnia, gdyby nie odważny Krzysztof Parchimowicz. Wiemy, jaką ceną poniósł. Był ważny dla sędziów i obywateli. To autorytet” – dodoał.
Zgromadzeni nagrodzili Parchimowicza długimi oklaskami.
Gąciarek zachęcał Lex Super Omnia do aktywnego tworzenia nowej prokuratury i wprowadzania w niej standardów. Zapewnił, że stowarzyszenie Iustitia udzieli swojego wsparcia.
Następnie swoje uwagi wygłosił poseł z Koalicji Obywatelskiej, Arkadiusz Myrcha, będący również prawnikiem. Wyraził wdzięczność za protesty oraz oceny działalności Zbigniewa Ziobry.
„Wasze środowisko było wystawione na ogromny test i wielu go nie zdało. Wolny zawód to odpowiedzialność, a nie szybkie kariery. Ale wy [Lex Super Omnia – red.] będziecie budować nową prokuraturę” – mówił.
„Przed nami trudne wyzwania i zakładam, że już tak kolorowo nie będzie. Są różne pomysły jak naprawiać i rozliczać. Będzie debata, ale o tym były wybory, żeby była debata. To esencja demokracji” – dodał w dalszej wypowiedzi.
Na to odezwała się Małgorzata Rosłońska-Kijowska:
„Liczymy na szybkie przywrócenie praworządności. Jest gotowy projekt ustawy, sięgnijmy po niego”.
Rapacki: policję też trzeba przywrócić obywatelom
Na Walnym Zgromadzeniu pojawił się również były wiceszef policji i były wiceminister spraw wewnętrznych i administracji, generał Adam Rapacki.
Podczas swojego wystąpienia Rapacki mówił: „Oddaję wam szacunek i kłaniam się w imieniu starej policji”.
Rapacki wyraził poparcie dla inicjatywy Lex Super Omnia dotyczącej prokuratury, jednak zaznaczył, że projekt ten przenosi mniejsze śledztwa na policję, którą również należy przywrócić do zaufania społecznego. Zaproponował przegląd obecnych przepisów w celu zidentyfikowania tego, co obecnie nie działa lub nie jest konieczne.
Rozważał, czy w mniejszych sprawach obywatele nie powinni samodzielnie zgłaszać oskarżeń. Wskazał, że mediacja nie spełnia swojej roli.
„Bez uproszczeń, bez przyspieszenia procesu nie odzyskamy wymiaru sprawiedliwości, by służył społeczeństwu. Wspólnie jesteśmy w stanie to zrobić” – powiedział.
Rapackiego poparł go były szef ABW gen. Krzysztof Bondaryk, który podczas swojego wystąpienia mówił: „Udowodniliście, że prywatne państwo Jarosława Kaczyńskiego i prywatna prokuratura Zbigniewa Ziobry odchodzą w przeszłość”.
Bondaryk zgodził się z tym, że to prokuratorzy z Lex Super Omnia powinni budować nową prokuraturę.
„Jeśli nie będziecie uczestniczyć w zmianach personalnych, to zawiedziecie wyborców. Wasza rekomendacja powinna być decydująca” – powieidział.
Następnie głos zabrał Krzysztof Izdebski z Fundacji Batorego, podkreślajać w swojej wypowieidzi, że Lex Super Omnia pełniła rolę strażnika i sumienia prawa w prokuraturze. W imieniu społeczeństwa obywatelskiego wyraził wdzięczność za zakorzenienie koncepcji niezależnej prokuratury i nawiązanie dialogu z obywatelami. Obiecał, że społeczeństwo obywatelskie będzie towarzyszyć w procesie odbudowy prokuratury.
Jako ostatni zabrał głos Piotr Kładoczny z Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka. Przedstawiciel funfancji podczas swojego wystąpienia podziękował „wolnym i niezlaeżnym” prokuratorom za nieustępliwosc i odwagę w obliczu zagrozenia jakie wiżała się z ich postawą.
„Chcę się wam ukłonić za upór i odwagę. Dziś wasze święto. Przedkładaliście dobro wspólne nad własne”. Podkreślił, że nowa władza powinna poważnie rozważyć ich projekt ustawy dotyczącej prokuratury.
Warto w tym meijscu dodoać, że sobotnie Wlane Zgromadzenie było pierwszym otwartym dla mediów od kilku lat. Wcześniej Lex Super Omnia organizowała zamknięte spotkania, prawdopodobnie z powodu braku okazji do radości, gdyż stowarzyszenie było pod presją władzy, a jego członkowie doświadczali masowych represji. Mimo to te trudne czasy są już teraz przeszłością.
