Pracodawca ma prawo zmienić dotychczasowe warunki pracy i płacy pracownika, jednak musi postępować zgodnie z określonymi zasadami. Jedną z tych zasad jest obowiązek pouczenia pracownika o jego uprawnieniach, w tym o konsekwencjach związanych z upływem okresu wypowiedzenia. Choć to pracodawca jest odpowiedzialny za udzielenie informacji, wydaje się, że świadomość praw pracownika może wpłynąć korzystnie na jego zdolność do ich obrony. Czy jednak wypowiedzenie warunków pracy i płacy wiąże się z określonymi okresami?
POLECAMY: Nowelizacja kodeksu pracy wydłuży urlop i utrudni zwolnienie pracownika
Zgodnie z przepisami zawartymi w art. 42 § 3 Kodeksu Pracy, wypowiedzenie warunków pracy i płacy uważa się za dokonane, jeśli pracownikowi przedstawiono na piśmie nowe warunki. W konsekwencji, wymagana forma dla tego rodzaju wypowiedzenia to forma pisemna, która podlega również przepisom dotyczącym okresów i terminów wypowiedzenia. W przypadku wypowiadania warunków pracy lub płacy pracownikom zatrudnionym na czas nieokreślony, do formalnych wymogów wypowiedzenia zmieniającego należy dodać wskazanie przyczyny uzasadniającej tę czynność.
Z treści powyższego przepisu wynika, że wypowiedzenie zmieniające zawiera w rzeczywistości dwa oświadczenia woli pracodawcy: jedno mające na celu zakończenie zatrudnienia na dotychczasowych warunkach oraz drugie, w którym pracodawca przedstawia pracownikowi propozycję nowych warunków pracy i/lub płacy. Istnieje nierozerwalny związek między tymi dwoma oświadczeniami.
Wypowiedzenie dotychczasowych warunków pracy i/lub płacy bez jednoczesnego przedstawienia propozycji nowych warunków nie ma żadnego znaczenia prawnego.
Jak już wspomniano, legislator nałożył na pracodawcę pewne obowiązki związane ze złożeniem pracownikowi wypowiedzenia warunków pracy i płacy. Ten obowiązek wymaga zawarcia w treści składanego oświadczenia określonych pouczeń o charakterze informacyjnym.
Pismo pracodawcy, które wypowiada warunki pracy lub płacy, musi zawierać pouczenie wskazujące na konsekwencje braku oświadczenia pracownika o odmowie przyjęcia proponowanych warunków. Przepis stanowi, że w przypadku odmowy przyjęcia przez pracownika zaproponowanych warunków pracy lub płacy, umowa o pracę ulega rozwiązaniu po upływie okresu dokonanego wypowiedzenia.
Jednocześnie ustawodawca przyjmuje pewne domniemanie, które powinno być istotne dla pracownika, ponieważ zakłada się, że pracownik wyraził zgodę na proponowane warunki przez pracodawcę po upływie określonego czasu, jeżeli przed połową okresu wypowiedzenia nie złoży oświadczenia o odmowie ich przyjęcia.
To domniemanie można skutecznie obalić, składając przez pracownika oświadczenie o odmowie przyjęcia nowych warunków do połowy okresu wypowiedzenia. Termin ten zostaje przedłużony, jeśli pracodawca nie poinformował pracownika o sposobie odmowy dotyczącej proponowanych warunków.
Upływ połowy okresu wypowiedzenia, wskazany w wypowiedzeniu warunków pracy i płacy bez wyraźnego oświadczenia pracownika o odmowie przyjęcia nowych warunków, oznacza, że pracownik zgadza się na proponowane warunki. Jest to uznawane za dorozumianą zgodę pracownika na nowe warunki pracy i płacy.
Jak powinien być wyliczany termin, w którym pracownik ma prawo złożyć oświadczenie o odmowie przyjęcia nowych warunków w wypowiedzeniu zmieniającym?
Chociaż to na pracodawcy spoczywa obowiązek informowania pracownika o skutkach upływu połowy okresu w przypadku skutecznego złożenia przez pracodawcę wypowiedzenia zmieniającego warunki pracy i płacy, to jednak nie ciąży na nim obowiązek wskazania, kiedy dokładnie upływa połowa okresu wypowiedzenia.
Prawidłowe obliczenie tego okresu leży w gestii pracownika, który musi dokładnie przeanalizować termin wypowiedzenia, ustalony przez pracodawcę, oraz określić, kiedy dokładnie otrzymał oświadczenie o wypowiedzeniu.
Należy również pamiętać, że jeżeli ustawodawca łączy pewne skutki prawne z okresem wypowiedzenia, to oznacza to czas od dnia złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu do dnia rozwiązania umowy o pracę (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 kwietnia 2011 r., sygn. akt II PK 302/1).
W tym przypadku zastosowanie mają odpowiednie przepisy dotyczące liczenia terminów, jakie zostały wskazane w ustawie kodeks cywilny. Zgodnie z informacjami Ministerstwa Pracy i Polityki Socjalnej, połowę okresu wypowiedzenia, w którym pracownik może złożyć oświadczenie o odmowie nowych warunków pracy i/lub płacy w przypadku wypowiedzenia przez pracodawcę na podstawie art. 42 § 3 KP (wypowiedzenie zmieniające), wyznacza moment przypadający w połowie okresu liczonego od złożenia przez pracodawcę oświadczenia o wypowiedzeniu zmieniającym do jego zakończenia, które przypada odpowiednio w sobotę lub w ostatnim dniu miesiąca (Wyjaśnienia Departamentu Prawa Pracy MPIPS z 14 sierpnia 2015 r. w sprawie biegu okresu wypowiedzenia oraz sposobu liczenia jego połowy).
