Pozasądowe rozwiązywanie sporów w działalności gospodarczej

Dla każdego przedsiębiorcy zawsze liczy się czas. Sprawy sądowe i administracyjne przeważnie zabierają go sporo. Przedsiębiorca powinien zaś poświęcić go na prowadzenie swojego biznesu. Niestety załatwianie różnego rodzaju formalności i spraw urzędowych tak samo zawsze zabiera sporo czasu. Dlatego dążąc do ugodowego załatwienia tego typu spraw, warto korzystać z innych sposobów rozwiązywania sporów. Istnieje szereg możliwości, aby uniknąć takiego scenariusza i nie spędzać wielu dni, a nawet miesięcy i lat przed różnego rodzaju organami i sądami. Jak to zrobić? Kluczem jest skorzystanie z dostępnych form mediacji.

Na każdym etapie procesu można zawrzeć ugodę

Podstawowym przepisem wskazującym na możliwość czy wręcz konieczność rozstrzygania spraw cywilnych pomiędzy przedsiębiorcami oraz między przedsiębiorcą a konsumentem jest art. 10 kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie z tym przepisem w sprawach, w których zawarcie ugody jest dopuszczalne, sąd dąży w każdym stanie postępowania do ich ugodowego załatwienia, w szczególności przez nakłanianie stron do mediacji. Jednocześnie kodeks wprowadza szereg mechanizmów praktycznej realizacji tej zasady. Należą do nich przede wszystkim mediacja oraz postępowanie pojednawcze.

Trzeba podkreślić, że mediacja zawsze jest dobrowolna i może zostać przeprowadzona zarówno na podstawie umowy o mediację, jak i na podstawie postanowienia sądu kierującego strony do mediacji. Tym samym mediację można prowadzić przed wszczęciem postępowania bądź w toku sprawy. Ponadto strony zawsze mogą zawrzeć ugodę bezpośrednio przed sądem. Bez względu jednak na to, w jakim trybie to uczynią, ugoda ma podobną moc i może być egzekwowana przez komornika. Przy czym w przypadku ugód zawartych przed mediatorem, aby osiągnąć ten skutek, trzeba uzyskać zatwierdzenie treści ugody przez sąd.

POLECAMY: Zadośćuczynienie za doznaną krzywdę – kiedy możesz je otrzymać i w jakiej wysokości?

Innym trybem jest postępowanie pojednawcze, w którym jedna ze stron postępowania wzywa swojego przeciwnika do zawarcia ugody przed sądem. Warto tu pamiętać o tym, że:

• o zawezwanie do próby ugodowej – bez względu na właściwość rzeczową – można zwrócić się do sądu rejonowego ogólnie właściwego dla przeciwnika,
• wzywający ma obowiązek krótko przedstawić sprawę oraz podać, w jaki sposób proponuje ją ugodowo rozwiązać,
• jeżeli któraś ze stron nie stawi się na posiedzenie, to sąd ma prawo obciążyć ją kosztami postępowania.

Mediacja w sprawach administracyjnych – kiedy jest dopuszczalna?

W drodze mediacji można załatwić również niektóre sprawy administracyjne. Taką możliwość stwarza kodeks postępowania administracyjnego, którego art. 96a stanowi, że w sprawie administracyjnej, której charakter na to pozwala może zostać przeprowadzona dobrowolna mediacja. Celem takiej mediacji jest wyjaśnienie i rozważenie okoliczności faktycznych i prawnych sprawy oraz dokonanie ustaleń dotyczących jej załatwienia w granicach obowiązującego prawa, w tym przez wydanie decyzji lub zawarcie ugody. Co to znaczy?

Mediacja w sprawach administracyjnych jest dopuszczalna przede wszystkim wówczas, gdy w danej sprawie może zapaść kilka różnych rozstrzygnąć, w zależności od decyzji podjętej przez organ. Tym samym z mediacji administracyjnej nie korzysta się wtedy, gdy przepisy prawa w jednoznaczny sposób stanowią, w jaki sposób należy rozstrzygnąć sprawę związaną z określonym stanem faktycznym.

Przeważnie – choć kwestię tę zawsze należy rozstrzygnąć w indywidualnych okolicznościach konkretnego przypadku – mediację administracyjną można przeprowadzić, gdy:

• strony postępowania mają sporne interesy,
• w sprawie pojawił się konflikt między interesem publicznym a prywatnym,
• organ działa w ramach uznania administracyjnego,
• organ ma zamiar wydać rozstrzygnięcie niekorzystne dla strony i spodziewa się wniesienia odwołania.

Podstawa prawna:

• art. 10, 183¹, 183¹⁵, 184 – 186 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r., poz. 1550)
• art. 96a ustawy z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r., poz. 775)