Od 14 marca kierowca, który prowadzi auto w stanie nietrzeźwości lub spowoduje wypadek, będzie narażony na utratę pojazdu, co oznacza, że będzie musiał się liczyć z konfiskatą. Nawet jeśli nie jest właścicielem pojazdu, będzie zobowiązany zapłacić równowartość utraconego auta.
POLECAMY: Już od 14 marca zacznie obowiązywać konfiskata pojazdu
Nowelizacja przepisów prawa karnego w tym zakresie skutkować będzie powszechną konfiskatą pojazdów, dotyczącą zwłaszcza kierowców mających więcej niż 1,5 promila alkoholu we krwi. Kierowcy, którzy spowodują wypadek jadąc na podwójnym gazie, również stracą swój pojazd.
Nowe przepisy nakładają na sąd obowiązek orzekania o konfiskacie pojazdu mechanicznego w określonych sytuacjach. Dotyczy to zarówno sprawców wypadków drogowych, jak i osób decydujących się na prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu. Przepadek pojazdu jest obligatoryjny, co oznacza, że sąd nie ma wyboru i musi nałożyć tę karę w określonych przypadkach.
Legislator chce, aby możliwość skorzystania z tego środka wynikała bezpośrednio z przepisu szczególnego kodeksu karnego. Istnieje jedynie możliwość odstąpienia od tej kary, jeśli sąd uzna, że istnieją indywidualne okoliczności sprawy uzasadniające wyjątek.
W przeciwieństwie do sytuacji, gdy kierowca prowadzi auto w stanie nietrzeźwości po wypadku, sąd musi zastosować przepadek pojazdu i nie ma możliwości odstąpienia od tego środka, nawet w przypadku szczególnych okoliczności. Ważne jest również zauważenie, że przepis dotyczący konfiskaty pojazdu ma zastosowanie wyłącznie do ruchu lądowego, a nie dotyczy ruchu wodnego czy powietrznego, zgodnie z art. 44b kodeksu karnego.
W związku z tym, sąd nie będzie uprawniony do zastosowania sankcji w postaci konfiskaty np.: motorówki, nawet jeśli kierowca tej motorówki miał poziom alkoholu we krwi przekraczający 1,5 promila. Podobnie, osoba będąca w stanie silnego upojenia środkami odurzającymi, lecz nie spożywająca alkoholu lub spożywająca go w niewielkich ilościach, nie straci pojazdu.
Wprowadzona nowelizacja przewiduje konfiskatę pojazdu mechanicznego, który był prowadzony przez sprawcę przestępstwa w związku z naruszeniem bezpieczeństwa w ruchu lądowym, lub konfiskatę jego równowartości. Taka sankcja może być orzekana na przykład za przypadki zabójstw drogowych w ramach instytucji przepadku narzędzia. Projekt rozszerza zastosowanie tej kary na przestępstwa popełnione w ruchu lądowym, takie jak jazda w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego (zgodnie z art. 178a k.k., art. 177 k.k. popełnione w okolicznościach określonych w art. 178 k.k.).
Celem tych zmian jest utrudnienie popełniania przestępstw w przyszłości poprzez pozbawienie sprawcy pojazdu lub środków pieniężnych, które mógłby przeznaczyć na zakup pojazdu.
Jeśli w momencie popełnienia przestępstwa pojazd nie był wyłączną własnością sprawcy (np. kierował pojazdem, który należał do szwagra lub kolegi) lub jeśli pojazd został później zbyty, darowany lub ukryty przez sprawcę, orzeczona zostanie konfiskata równowartości pojazdu. Jest to nowa zasada.
Równowartość pojazdu zostanie określona jako wartość pojazdu zgodnie z polisą ubezpieczeniową na rok, w którym popełniono przestępstwo. W przypadku braku polisy, średnia wartość rynkowa pojazdu, uwzględniająca różne cechy, takie jak marka, model, rok produkcji, typ nadwozia, rodzaj napędu i silnika, pojemność lub moc silnika oraz przybliżony przebieg pojazdu, zostanie ustalona na podstawie dostępnych danych, bez konieczności zasięgania opinii biegłego.
Jeśli ustalenie średniej wartości rynkowej pojazdu będzie niemożliwe z powodu jego szczególnych cech, należy zasięgnąć opinii biegłego.
Nie będzie orzekane przepadku pojazdu ani jego równowartości, jeśli orzeczenie jest niemożliwe lub niecelowe z powodu utraty pojazdu przez sprawcę, jego zniszczenia lub znacznego uszkodzenia.
W odniesieniu do sytuacji kierowców będących „w pracy”, kwestie te reguluje art. 44b § 4 k.k.
Konfiskata pojazdu lub jego równowartości może być wyłączona, jeśli spełnione są następujące warunki:
Po pierwsze – sprawca prowadził pojazd, który nie był jego własnością.
Po drugie – sprawca prowadził pojazd w ramach wykonywanych czynności zawodowych lub służbowych.
Po trzecie – działania zawodowe lub służbowe polegały na prowadzeniu pojazdu na rzecz pracodawcy.
W przypadku takiej sytuacji, sąd nie zastosuje konfiskaty pojazdu ani jego równowartości, zamiast tego nałoży nawiązkę na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej. Minimalna kwota nawiązki wynosi 5 tysięcy złotych, a maksymalna 100 tysięcy złotych.
Używanie samochodu służbowego w celach prywatnych nie spełnia warunków nałożenia nawiązki. Decydujący jest cel korzystania z takiego pojazdu.
W praktyce sądowej sąd będzie badał status własności pojazdu, stosunek prawny pomiędzy sprawcą a pracodawcą oraz okoliczności popełnienia przestępstwa, włączając w to to, czy miało to miejsce podczas wykonywania obowiązków służbowych lub zawodowych. Na podstawie tych ustaleń podejmowana będzie decyzja dotycząca konfiskaty pojazdu, jego równowartości lub nałożenia nawiązki na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.
Nowa regulacja prawna wydaje się być skierowana głównie do kierowców zawodowych, jednakże brak jasności w tekście przepisu budzi wątpliwości, czy mogą być objęci nią także wszyscy pracownicy prowadzący pojazdy w ramach swoich obowiązków służbowych i zawodowych. Niejasne jest również, czy nałożenie nawiązki będzie możliwe w przypadku, gdy prowadzenie pojazdu jest jedną z czynności zawodowych lub służbowych, ułatwiając np. komunikację z kontrahentem itp.
Ostatecznie, praktyka sądowa rozstrzygnie, czy używanie terminu „pracodawca” należy interpretować zgodnie z definicją zawartą w kodeksie pracy, co będzie miało wpływ na stosowanie omawianej regulacji przy zawieraniu umów cywilnoprawnych.
Podstawa prawna: nowelizacja kodeksu karnego z 7 lipca 2022 r., DzU z 2022 r., poz. 2600
Stan nietrzeźwości, zgodnie z postanowieniami art. 115 § 16 kodeksu karnego, występuje, gdy:
- ilość alkoholu we krwi przekracza 0,5 promila lub prowadzi do osiągnięcia stężenia przewyższającego tę wartość,
- ilość alkoholu w 1 dm sześciennym wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg lub prowadzi do osiągnięcia stężenia przewyższającego tę wartość.
Stan „wskazujący na spożycie alkoholu” jest uznawany za wykroczenie zgodnie z postanowieniami art. 86 lub 87 § 1 kodeksu wykroczeń, gdzie:
- ilość alkoholu we krwi wynosi od 0,2 do 0,5 promila,
- obecność alkoholu wynosi od 0,1 mg do 0,25 mg w 1 dm sześciennym wydychanego powietrza.
