Czym jest zastępcza kara pozbawienia wolności? W polskim systemie prawa istnieje możliwość zamiany kary grzywny, orzeczonej prawomocnym wyrokiem sądu, na zastępczą karę pozbawienia wolności. Taka sytuacja ma miejsce, gdy osoba skazana na karę grzywny nie spełnia warunków orzeczonej kary. Warto zauważyć, że nawet wykonanie kary wolnościowej podlega kontroli sądu. Jeśli skazany unika wykonania kary, sąd rozpoczyna postępowanie, które może skutkować zamianą kary wolnościowej na karę pozbawienia wolności w zakładzie karnym.
Kara grzywny i konsekwencje jej niewykonania
Po uprawomocnieniu się wyroku skazującego, w którym orzeczono karę grzywny, skazany jest zobowiązany do jej uiszczenia na piśmie. W przypadku niewykonania tego obowiązku, grzywna jest ściągana w drodze egzekucji. Czasem zdarza się, że brak środków finansowych uniemożliwia skuteczną egzekucję. W takich sytuacjach sąd może podjąć dodatkowe kroki, takie jak:
- zamiana grzywny na pracę społecznie użyteczną,
- zarządzenie zastępczej kary pozbawienia wolności.
Jeżeli egzekucja grzywny, nieprzekraczającej stu dwudziestu stawek dziennych, jest nieskuteczna lub z okoliczności sprawy wynika, że byłaby bezskuteczna, sąd może zamienić grzywnę na pracę społecznie użyteczną, zakładając, że dziesięć stawek dziennych równa się jednemu miesiącowi pracy społecznie użytecznej.
Jeżeli egzekucja grzywny jest bezskuteczna lub z okoliczności sprawy wynika, że byłaby bezskuteczna, sąd może zarządzić zastępczą karę pozbawienia wolności, gdy:
- skazany oznajmi, że nie zgadza się na zamianę grzywny na pracę społecznie użyteczną lub unika jej wykonania,
- zamiana grzywny na pracę społecznie użyteczną jest niemożliwa lub niecelowa.
W przypadku zarządzenia zastępczą karę pozbawienia wolności, przyjmuje się, że jeden dzień pozbawienia wolności równa się dwóm stawkom dziennym grzywny.
Jak uniknąć wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności orzeczonej w zamian za niezapłaconą grzywnę?
Osoba skazana na zastępczą karę pozbawienia wolności za nieuiszczoną wcześniej grzywnę może uwolnić się w dowolnym momencie, wpłacając pozostałą kwotę grzywny. Innymi słowy, nawet jeśli sąd orzekł o zamianie kary grzywny na zastępczą karę pozbawienia wolności, uiszczenie brakującej kwoty pozwala uniknąć odbywania kary w zakładzie karnym. Co więcej, nawet jeśli skazana osoba zostanie umieszczona w zakładzie karnym, uiszczenie brakującej kwoty grzywny skutkuje zwolnieniem, uznanie kary za wykonaną.
Co zrobić, gdy uiszczenie grzywny przewyższa możliwości majątkowe skazanego?
W praktyce zdarzają się sytuacje, gdy osoba skazana, z powodu sytuacji rodzinnej, życiowej, a co za tym idzie, majątkowej, nie jest w stanie uiścić orzeczonej kary grzywny po wezwaniu sądu. W takich przypadkach, aby uniknąć zamiany kary grzywny na zastępczą karę pozbawienia wolności, warto zwrócić się do sądu z wnioskiem o rozłożenie kary na raty. Wniosek taki powinien być uzasadniony i, jeśli to możliwe, poparty dokumentacją potwierdzającą trudną sytuację majątkową.
Jeśli natychmiastowe wykonanie grzywny byłoby zbyt obciążające dla skazanego lub jego rodziny, sąd może rozłożyć grzywnę na raty na okres nieprzekraczający 1 roku. W przypadkach szczególnie uzasadnionych, zwłaszcza gdy wysokość grzywny jest znaczna, sąd może zgodzić się na rozłożenie grzywny na raty na okres do 3 lat.
