Sąd Najwyższy w wadliwym składzie orzekł w dniu 16 kwietnia 2024 r. w sprawie sygn. II USKP 80/22, że praca w nadzorze i kontroli nad ruchem w zakładzie górniczym może nie być uwzględniana przy obliczaniu stażu uprawniającego do emerytury górniczej. Należy dodać, że w związku z wydaniem orzeczenia w składzie nieuprawnionym posiada ono wadę prawną.
Sprawa dotyczyła mężczyzny, który złożył wniosek o emeryturę górniczą i prosił o przekazanie środków z OFE na dochody państwa. Mężczyzna pełnił funkcję odpowiedzialną m.in. za organizację ruchu w zakładzie górniczym, rytmiczną realizację zadań produkcyjnych, nadzór nad pracami na odkrywkach, kontrolę prac na różnych stanowiskach oraz nadzór nad remontami obiektów i urządzeń. Jednak ZUS zakwestionował, czy praca ta kwalifikuje się jako praca górnicza.
Organ rentowy nie wliczył okresu pracy trwającego 12 lat i 2 miesiące do stażu emerytalnego. Warunkiem uzyskania emerytury górniczej jest ukończenie 55 lat oraz posiadanie co najmniej 20 lat pracy górniczej dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, wliczając w to okresy pracy równorzędnej. Z tego powodu ZUS odmówił przyznania świadczenia, argumentując brakiem spełnienia wymogów dotyczących stażu.
Sprawa trafiła do sądu, który w pierwszej instancji przyznał rację ubezpieczonemu. Sąd okręgowy uznał, że miejsce pracy odwołującego, czy to na terenie kopalni, czy w innych zadaniach, było związane z ruchem zakładu górniczego i stanowiło pracę na odkrywce.
Organ rentowy złożył apelację, zarzucając naruszenie prawa materialnego, m.in. przez uznawanie pracy w dozorze za pracę górniczą bez wystarczających dowodów oraz przyznanie emerytury, mimo braku wymaganego 25-letniego stażu pracy górniczej. Sąd Apelacyjny uznał apelację za zasadną, stwierdzając, że praca mieszanego charakteru będzie uznawana za pracę górniczą, jeśli odbywa się pod ziemią co najmniej przez połowę dniówek roboczych w miesiącu.
Sąd Najwyższy w wadliwy składzie oddalił skargę kasacyjną, popierając decyzję ZUS.
Przypominamy, że gdy w jego składzie orzekającym zasiada osoba nieuprawniona skład jest pozbawiony cech sądu powołanego ustawą. W związku z powyższym każdy wydany wyrok w składzie ustalonym z naruszeniem podstawowej zasady mającej zastosowanie do wyboru sędziów i w konsekwencji naruszającym istotę prawa do sądu ustanowionego na mocy ustawy posiada wadę prawna i nie może stanowić źródła prawa powszechnego.
