W ostatnich latach luka w podatku VAT w Polsce stała się tematem gorących dyskusji i publicznych debat. Minister Finansów niedawno poinformował o rekordowej luce w VAT za ubiegły rok, wynoszącej aż 15,8 proc. PKB, co w liczbach absolutnych oznaczało brak wpływu do budżetu państwa na poziomie 46,9 miliarda złotych. Co jeszcze bardziej zaskakujące, fiskus zwrócił koncernom aż 220 miliardów złotych w formie VAT, co stanowiło połowę wszystkich należności podatkowych tego rodzaju. Te liczby budzą ważne pytania dotyczące skuteczności systemu podatkowego, przejrzystości procesów zwrotu VAT oraz rzetelności działań administracji skarbowej.
Podstawową kwestią, którą należy zrozumieć, jest definicja luki VAT. Jest to różnica między planowanymi przez rząd wpływami z VAT a tymi, które faktycznie zostały uzyskane w danym okresie. W przypadku Polski, ta różnica sięgała w 2023 roku blisko 16 proc., wracając do poziomu sprzed kilku lat, co sugeruje, że dotychczasowe działania mające na celu zmniejszenie luki nie przyniosły oczekiwanych rezultatów.
Warto zaznaczyć, że luka w VAT nie jest wynikiem wyłącznie przestępstw vatowskich. Obejmuje ona także szereg innych czynników, takich jak zmiany w gospodarce, błędy w obliczeniach czy nieprzewidziane zwroty VAT. W ostatnich latach, zwroty te osiągnęły rekordowy poziom, co budzi wątpliwości co do ich uzasadnienia. Ekspert ds. VAT, prof. Witold Modzelewski, zwraca uwagę na fakt, że pomiędzy rokiem 2022 a 2023 nie nastąpiły istotne zmiany ani w gospodarce, ani w przepisach podatkowych, które mogłyby uzasadnić tak drastyczny wzrost zwrotów.
Kluczowe pytanie brzmi: kto i dlaczego zwrócił koncernom tak ogromne kwoty VAT? Profesor Modzelewski wyraża wątpliwości co do rzetelności kontroli przeprowadzanych przed wypłatą tych zwrotów. Przy rocznej liczbie deklaracji o zwrot VAT sięgającej około 1,5 miliona, niemożliwe jest przeprowadzenie gruntownych kontroli każdej z nich. To budzi uzasadnione zaniepokojenie co do sprawności i skuteczności działania administracji skarbowej.
Należy również zastanowić się, jakie kroki podejmowane są w celu poprawy sytuacji. Ministerstwo Finansów zapewnia o podejmowaniu działań mających na celu zwalczanie przestępczości podatkowej, ale brakuje konkretnych informacji na temat tego, jakie działania są podejmowane w celu ograniczenia luki VAT. Zapowiedź wprowadzenia Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF) wydaje się być krokiem w dobrą stronę, jednakże opóźnienia w jego wdrożeniu budzą wątpliwości co do skuteczności tych działań.
Dodatkowo, Unia Europejska oczekuje wprowadzenia systemu e-faktur od 2028 roku, co sugeruje, że Polska powinna szybko podjąć działania w celu dostosowania się do tych wymogów. Opóźnienia w wdrażaniu tak istotnych rozwiązań mogą prowadzić do dalszych problemów związanych z luki VAT.
Wreszcie, istnieje potrzeba większej przejrzystości i odpowiedzialności w procesie zwrotu VAT. Konieczne jest przeprowadzenie gruntownych reform w systemie podatkowym oraz w administracji skarbowej, aby zapobiec dalszym nadużyciom i nieprawidłowościom. W przeciwnym razie, setki miliardów złotych mogą nadal być oddawane koncernom, zamiast służyć społeczeństwu i finansować potrzebne inwestycje i programy społeczne.
