W dniu 18 czerwca 2024 roku Euronet, największy operator bankomatów w Polsce, ogłosił akcję protestacyjną, ograniczając maksymalną kwotę wypłaty z bankomatów do 200 zł. Jest to reakcja na zbyt niskie opłaty ponoszone przez operatorów płatności, które nie pokrywają rzeczywistych kosztów obsługi wypłat gotówki. Ten artykuł szczegółowo omawia przyczyny, konsekwencje i reakcje na ten protest, który rzuca światło na problemy finansowe operatorów bankomatów w Polsce.
Przyczyny Protestu
Euronet w swoim komunikacie wyjaśnia, że stawki za wypłaty gotówki przy użyciu kart krajowych oraz kodu BLIK (tzw. interchange bankomatowy) praktycznie nie zmieniły się od 14 lat. Visa, Mastercard oraz Polski Standard Płatności (BLIK) nie pokrywają kosztów krajowej wypłaty gotówki z bankomatów, co doprowadziło do sytuacji, gdzie operatorzy bankomatów muszą realizować te transakcje poniżej kosztów. W komunikacie firmy czytamy:
„Dysproporcja pomiędzy przychodami a kosztami transakcji wypłaty krajowej (…) niosą za sobą ryzyko braku możliwości dalszego utrzymywania sieci bankomatowych.”
Analiza Rynku Bankomatów
Protest został zainspirowany wynikami Analizy Rynku Bankomatów w Polsce, przygotowanej przez Wydział Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego w sierpniu 2023 roku. Analiza ta, oparta na danych z 69% rynku bankomatów (zarówno bankowych, jak i niebankowych), wskazuje na malejącą rentowność branży. Euronet podkreśla, że:
„Przychody z krajowej wypłaty gotówki (interchange bankomatowy) pokrywają tylko ok. 49% kosztów krajowej transakcji wypłaty ponoszonych przez operatorów niezależnych.”
Konsekwencje Finansowe i Społeczne
Dalsze utrzymywanie niskich stawek interchange bankomatowego może prowadzić do poważnych konsekwencji zarówno dla operatorów bankomatów, jak i dla społeczeństwa. Euronet zwraca uwagę na rosnące prowizje za wypłaty z bankomatów, które obciążają użytkowników końcowych. Ponadto, w mniejszych miejscowościach bankomaty często są jedynym źródłem gotówki, a ich zamknięcie mogłoby odciąć wielu ludzi od dostępu do niezbędnych środków.
„Bankomaty nigdy nie były tak istotne dla użytkowników w historii bankowości polskiej jak teraz.”
Reakcje i Postulaty
Narodowy Bank Polski w swojej Narodowej Strategii Bezpieczeństwa Obrotu Gotówkowego z 2021 roku również podkreślił potrzebę urealnienia stawek interchange bankomatowego przez schematy płatnicze (VISA, Mastercard, Polski Standard Płatności – BLIK). Jednak mimo apeli o samoregulację, do tej pory nie podjęto żadnych działań w tym kierunku.
Euronet w swoim komunikacie domaga się:
„Zmiany obecnego systemu pobierania opłaty za transakcje krajowej wypłaty gotówki przez operatorów bankomatów od VISA, Mastercard i BLIK oraz dostosowania go do poziomu uwzględniającego realne koszty świadczenia tej usługi.”
Informowanie Użytkowników
Euronet zadbał o szerokie poinformowanie swoich użytkowników o akcji protestacyjnej. Informacja o ograniczeniu wypłat została zamieszczona na stronach internetowych firmy, a komunikaty o ograniczeniach są również odtwarzane podczas połączeń z infolinią operatora.
Znaczenie Protestu i Wnioski
Protest Euronetu jest ważnym sygnałem dla całej branży płatności w Polsce. Pokazuje, jak istotne jest dostosowanie stawek interchange bankomatowego do rzeczywistych kosztów ponoszonych przez operatorów. Brak takich dostosowań może prowadzić do poważnych problemów, zarówno dla operatorów bankomatów, jak i dla użytkowników, którzy mogą zostać odcięci od dostępu do gotówki.
Rozwiązanie problemu wymaga współpracy wszystkich stron: operatorów bankomatów, instytucji płatniczych oraz regulatorów rynku. Tylko w ten sposób można zapewnić stabilność finansową systemu wypłat gotówki i zagwarantować użytkownikom dostęp do niezbędnych usług finansowych.
Protest Euronetu, mimo że ma charakter jednodniowy, może być impulsem do długoterminowych zmian na rynku płatności w Polsce. Obserwacja i analiza efektów tego protestu będą kluczowe dla przyszłości operatorów bankomatów i użytkowników w kraju.
