Sąd Okręgowy w Łodzi wydał wyrok, który porusza istotne zagadnienia związane z wykorzystywaniem fikcyjnych umów o pracę w celu uzyskania zasiłków chorobowych oraz z nieprawidłowym wykorzystaniem zwolnień lekarskich. Sprawa dotyczyła mieszkanki Łodzi, której umowa o pracę z jednoosobową firmą remontową została uznana przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) za zawartą jedynie dla pozoru. Kluczowe w tej sprawie były kwestie związane z oceną autentyczności zatrudnienia oraz prawidłowego wykorzystywania zwolnienia lekarskiego.
Zatrudnienie tylko na papierze?
Łodzianka została zatrudniona jako przedstawiciel handlowy w firmie remontowej, gdzie miała pracować na pół etatu z wynagrodzeniem w wysokości 3 tysięcy złotych. Zatrudnienie miało jednak charakter krótkotrwały – w drugim miesiącu pracy pracownica przeszła na zwolnienie lekarskie i pozostała na nim do końca czwartego miesiąca. Jak wskazał ZUS, umowa o pracę była fikcyjna, a jej celem było jedynie uzyskanie zasiłku chorobowego.
Sąd Okręgowy w Łodzi nie uwierzył zeznaniom pracownicy, która twierdziła, że jej podróż na Maltę miała charakter służbowy i była związana z tworzeniem oddziałów firmy za granicą. Jednak nie od razu uznano, że umowa była fikcyjna. Kluczowe było ustalenie, czy istniała realna potrzeba zatrudnienia pracownika.
Ocena sądu – brak realnej potrzeby zatrudnienia
W uzasadnieniu wyroku sąd podkreślił, że przy ocenie ważności umowy o pracę istotne są takie przesłanki jak racjonalność zatrudnienia i potrzeba zatrudnienia pracownika. Sąd nie dał wiary zeznaniom właściciela firmy, który twierdził, że zatrudnił łodziankę, ponieważ nie umiał dokonywać transakcji internetowych ani wystawiać faktur. Jak wskazano w uzasadnieniu, firma wystawiała zaledwie 1-2 faktury miesięcznie, a po zatrudnieniu pracownicy nie wystawiono ani jednej. Co więcej, firma miała w zakresie działalności również naprawę komputerów, co dodatkowo budziło wątpliwości co do autentyczności potrzeby zatrudnienia przedstawiciela handlowego.
Ostatecznie sąd podtrzymał decyzję ZUS, że łodzianka nie podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym w omawianym okresie, a umowa o pracę miała na celu jedynie uzyskanie zasiłku chorobowego.
Wakacje na L4 i inne przypadki nadużywania zwolnień lekarskich
W sprawie tej pojawiły się również kwestie związane z prawidłowym wykorzystywaniem zwolnień lekarskich. Łodzianka w czasie, gdy oficjalnie miała pracować, była widziana na zakupach, korzystała z komunikacji miejskiej, a także udała się do lekarza. Sąd ustalił, że jej działania nie były zgodne z zasadami, które obowiązują osoby przebywające na zwolnieniu lekarskim.
ZUS regularnie przeprowadza kontrole w celu weryfikacji, czy osoby na zwolnieniu lekarskim rzeczywiście przestrzegają zaleceń lekarzy. Iwona Kowalska-Matis, regionalna rzeczniczka prasowa ZUS w województwie dolnośląskim, podkreśla, że celem zwolnienia lekarskiego jest zabezpieczenie socjalne chorego, który powinien skupić się na odzyskaniu zdolności do pracy. Jednak niektóre osoby wykorzystują ten czas niezgodnie z przeznaczeniem, np. na wyjazdy wakacyjne lub podejmowanie dodatkowych prac.
Przykłady nieprawidłowego wykorzystania zwolnień lekarskich
ZUS monitoruje przypadki nadużyć związanych ze zwolnieniami lekarskimi. Do najczęstszych przykładów nieprawidłowego wykorzystywania tego czasu należą:
- Wyjazdy za granicę w celach rekreacyjnych lub do pracy.
- Udział w imprezach i uroczystościach, takich jak wesela, chrzciny czy koncerty.
- Udział w wydarzeniach publicznych, np. składanie kwiatów czy przemówienia.
- Podejmowanie dodatkowych prac „prywatnie”, np. sprzedawanie płodów rolnych lub usług poprzez portale społecznościowe.
- Kontynuowanie działalności gospodarczej, mimo formalnego przebywania na zwolnieniu lekarskim.
Kontrole ZUS-u często prowadzą do wstrzymania wypłat zasiłków chorobowych. Jak wynika z danych, w pierwszym półroczu tego roku przeprowadzono 260 tys. kontroli, które doprowadziły do wydania 18,6 tys. decyzji o wstrzymaniu wypłat zasiłków. Każdy chory musi liczyć się z tym, że ZUS może przeprowadzić kontrolę pod adresem podanym na zwolnieniu lekarskim.
Podsumowanie
Wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi i przypadki nadużyć związanych ze zwolnieniami lekarskimi pokazują, jak istotne jest przestrzeganie przepisów związanych z ubezpieczeniami społecznymi. Fikcyjne zatrudnienie i nieprawidłowe wykorzystywanie zwolnień lekarskich nie tylko narażają na konsekwencje prawne, ale również obciążają system ubezpieczeń społecznych. Dlatego zarówno ZUS, jak i pracodawcy regularnie monitorują przestrzeganie przepisów, aby zapobiegać tego rodzaju nadużyciom.
