W 2024 roku ceny energii elektrycznej w Polsce osiągnęły rekordowe wartości, co sprawia, że są one niemal 2,5-krotnie wyższe niż w Norwegii oraz około 25% wyższe niż w Niemczech, Szwajcarii czy Danii. Polska aktualnie przoduje w rankingu najdroższej energii elektrycznej w Europie, a według analiz może być jednym z najdroższych krajów pod tym względem na świecie. Jakie są przyczyny tego zjawiska i dlaczego inne kraje europejskie, często bardziej zależne od importu surowców, płacą mniej?
POLECAMY: Hennig-Kloska: Polska ma najdroższy prąd w Europie, bo jest najbardziej emisyjny
Rola podatków i systemu opłat
Wysokie ceny energii elektrycznej w Polsce wynikają głównie z systemu opodatkowania energii, w którym głównym obciążeniem są opłaty związane z emisją dwutlenku węgla (CO₂). Polska energetyka w dużej mierze opiera się na węglu kamiennym i brunatnym – surowcach, których kraj posiada duże zasoby. Jednakże wysoki poziom emisji, związany z ich spalaniem, zmusza elektrownie do wykupu certyfikatów CO₂, co zwiększa koszty produkcji energii.
Z danych Europejskiej Sieci Operatorów Przesyłowych wynika, że średnia dzienna cena energii elektrycznej w Polsce wynosi obecnie około 129,70 euro za MWh, co jest najwyższą wartością w Europie. Polska wyprzedza pod tym względem kraje bałtyckie, takie jak Estonia, Łotwa i Litwa, gdzie cena energii kształtuje się na poziomie 126,30 euro za MWh, oraz Wielką Brytanię z wynikiem 125,10 euro za MWh.
Struktura energetyczna Polski
Warto również przyjrzeć się strukturze produkcji energii elektrycznej w Polsce, która w dużej mierze uzależniona jest od węgla. Dane z października 2024 roku wskazują, że z węgla brunatnego wyprodukowano 20,1% energii elektrycznej, a z węgla kamiennego 32%, co łącznie daje aż 52,1% udziału w polskim miksie energetycznym. Z tego powodu koszty certyfikatów CO₂ mają tak istotny wpływ na ceny energii, ponieważ im większy udział węgla, tym większe koszty związane z emisjami.
Dla porównania, kraje takie jak Norwegia, Szwajcaria czy Dania charakteryzują się znacznie większym udziałem energii odnawialnej, która nie podlega obciążeniom za emisję CO₂, co wpływa na niższe koszty produkcji energii.
Podatki i opłaty – Kluczowe obciążenia
W Polsce cena energii nie ogranicza się jedynie do VAT i akcyzy. Do obciążeń doliczane są również koszty związane z emisją CO₂. Ponadto kolejne rządy nie zdecydowały się na istotne zmiany w systemie opłat i podatków na energię elektryczną, mimo że kwestie związane z bezpieczeństwem energetycznym i cenami energii stanowią jedne z najważniejszych tematów politycznych w Polsce.
System handlu emisjami CO₂ (ETS) to jedno z głównych obciążeń finansowych dla polskich elektrowni węglowych. Zasady ETS wymuszają na producentach energii zakup uprawnień do emisji dwutlenku węgla, co podnosi koszty operacyjne i wpływa bezpośrednio na cenę energii dla konsumentów. Wzrost cen uprawnień do emisji CO₂ na unijnym rynku skutkuje jeszcze większymi wydatkami dla Polski, ponieważ kraj posiada znaczący udział węgla w swoim miksie energetycznym.
