Od przyszłego roku polskich pracowników czekają znaczące zmiany w zasadach dotyczących zwolnień lekarskich. Rząd planuje wprowadzenie przepisów, które mają na celu zwiększenie swobody i elastyczności dla osób przebywających na L4. Nowe regulacje pozwolą na wykonywanie drobnych czynności, takich jak podpisywanie dokumentów czy odbieranie przesyłek, bez obawy o utratę zasiłku. Jest to przełomowa zmiana, szczególnie w obliczu licznych kontroli prowadzonych przez ZUS, które często prowadziły do utraty świadczeń z powodu rzekomego „niewłaściwego wykorzystania” zwolnienia.
Nowe możliwości dla pracowników z wieloma etatami
Jedną z najważniejszych zmian jest umożliwienie pracy u innego pracodawcy, nawet gdy pracownik przebywa na L4 z innego miejsca zatrudnienia. Dotychczasowe przepisy były niezwykle rygorystyczne — pracownik na zwolnieniu lekarskim nie mógł podejmować żadnej działalności zawodowej, bez względu na to, czy była ona związana z jego etatem, czy działalnością dodatkową. Teraz pracownik posiadający dwa etaty będzie mógł, za zgodą lekarza, realizować obowiązki zawodowe u drugiego pracodawcy.
Przykładem może być osoba, która poza etatem prowadzi działalność gospodarczą — nowe przepisy umożliwią jej kontynuację działalności biznesowej, nawet będąc na L4 z etatu, o ile lekarz uzna to za zgodne z procesem leczenia. To rozwiązanie może znacząco poprawić sytuację osób, które posiadają więcej niż jedno źródło dochodu, ułatwiając im realizację podstawowych zobowiązań zawodowych.
Co zmieni się dla osób przebywających na zwolnieniach lekarskich?
Nowe przepisy przewidują większą swobodę w wykonywaniu drobnych czynności na zwolnieniu lekarskim, co ma pomóc w eliminacji stresu związanego z obawami o utratę świadczeń. Obecne przepisy ZUS były tak restrykcyjne, że jakakolwiek aktywność zawodowa podczas zwolnienia mogła skutkować odebraniem prawa do zasiłku chorobowego. Dziennik Gazeta Prawna (DGP) informuje, że zmiany pozwolą na wykonywanie takich działań, jak:
- podpisywanie dokumentów,
- odbieranie listów przewozowych,
- realizacja formalności związanych z działalnością gospodarczą.
Według projektodawców nowe zasady mają dać chorym pracownikom więcej elastyczności i bezpieczeństwa w wykonywaniu niezbędnych czynności, co nie narusza celów zwolnienia lekarskiego.
Zmiany w kontrolach ZUS – ułatwienia dla chorych pracowników
Projekt ustawy zakłada również złagodzenie podejścia ZUS do kontroli. Chory pracownik nie straci prawa do zasiłku nawet jeśli kontrola ZUS nie zastanie go w domu, o ile przedstawi uzasadnienie, takie jak wizyta u lekarza czy inne czynności związane z procesem leczenia. To istotna zmiana, która może wpłynąć na zmniejszenie liczby przypadków odbierania świadczeń chorobowych przez ZUS. W ostatnich latach obserwowano wzrost liczby takich przypadków, a wielu pracowników zgłaszało, że zostali pozbawieni świadczeń z powodów formalnych, nie mających związku z ich stanem zdrowia.
Kto stoi za projektem zmian w przepisach dotyczących L4?
Projekt ustawy, który ma na celu złagodzenie restrykcji ZUS i umożliwienie wykonywania pewnych czynności zawodowych podczas L4, został opracowany przez Sebastiana Gajewskiego, podsekretarza stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. W sierpniu 2024 roku projekt pojawił się w wykazie prac legislacyjnych, a pod koniec października resort opublikował uzasadnienie zmian i ocenę skutków regulacji. Nowe przepisy czekają teraz na opinie innych ministerstw oraz organizacji pracodawców i związków zawodowych, a ich przyjęcie planowane jest na koniec roku.
Reakcje na proponowane zmiany i ich potencjalny wpływ
Eksperci oceniają, że nowelizacja przepisów o zwolnieniach lekarskich może mieć pozytywny wpływ na polski rynek pracy. Zwiększenie elastyczności i złagodzenie restrykcji wobec pracowników na L4 może przyczynić się do większego komfortu wśród zatrudnionych, którzy obawiali się dotychczas sankcji finansowych za drobne formalności. W szczególności przedsiębiorcy, którzy prowadzą działalność gospodarczą obok etatu, zyskają możliwość utrzymania stabilności finansowej, nawet w przypadku krótkotrwałych zwolnień lekarskich.
Z drugiej strony, krytycy obawiają się, że łagodniejsze przepisy mogą prowadzić do nadużyć, zwłaszcza w przypadku wieloetatowych pracowników, którzy będą próbowali wykorzystać zwolnienia lekarskie jako pretekst do uniknięcia pracy w jednym z miejsc zatrudnienia. Dlatego też zmiany są wciąż przedmiotem intensywnych dyskusji i analiz, a ostateczna wersja przepisów może ulec modyfikacjom, by zminimalizować potencjalne ryzyko nadużyć.
Jakie zmiany przyniesie nowelizacja przepisów dla polskich pracodawców?
Dla pracodawców nowe przepisy mogą oznaczać konieczność dostosowania polityk wewnętrznych oraz procedur związanych z L4. Firmy będą musiały uwzględnić możliwość pracy przez pracowników przebywających na zwolnieniach lekarskich z innego etatu. Dodatkowo, nowe regulacje mogą skłonić do zmiany podejścia do kontroli absencji pracowników na L4 i ich powrotu do pracy po zakończeniu zwolnienia.
Wprowadzenie tych zmian oznacza również mniejsze ryzyko finansowe dla pracodawców, którzy musieli dotychczas borykać się z kosztami wynikającymi z długotrwałych nieobecności pracowników. Nowe przepisy mogą przyczynić się do poprawy efektywności w organizacjach, szczególnie w przypadku zatrudniania specjalistów, którzy często posiadają wieloetatowe umowy.
Harmonogram wprowadzenia zmian – kiedy nowe przepisy wejdą w życie?
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej planuje, aby nowe przepisy weszły w życie w pierwszej połowie 2025 roku. Proces legislacyjny zakłada zakończenie etapu opiniowania i głosowanie w Sejmie jeszcze przed końcem 2024 roku. Oczekuje się, że nowe przepisy spotkają się z pozytywnym odbiorem wśród pracowników oraz pracodawców, którzy dostrzegają potrzebę zwiększenia elastyczności na rynku pracy w Polsce.
Rewolucja w zwolnieniach lekarskich zapowiadana przez rząd ma szansę poprawić sytuację pracowników i dostosować przepisy do zmieniających się realiów. Biorąc pod uwagę intensyfikację kontroli ZUS oraz obecne trudności na rynku pracy, nowe przepisy mogą przyczynić się do poprawy komfortu pracy i stabilności finansowej osób przebywających na zwolnieniach lekarskich.