Czy bliscy pominięci w testamencie zawsze otrzymują zachowek? Zmiany w prawie spadkowym znacznie ograniczyły tę pewność. Dziś łatwiej jest pozbawić zachowku nawet najbliższych krewnych, a także skutecznie obronić decyzję testamentową przed roszczeniami. Z drugiej strony wprowadzone modyfikacje ułatwiają egzekwowanie zachowku, choćby poprzez wezwanie do zapłaty, zanim sprawa trafi do sądu. Poniżej przedstawiamy najważniejsze informacje, które pomogą zrozumieć aktualne przepisy oraz procedury dotyczące zachowku.
Co to jest zachowek i komu przysługuje?
Instytucja zachowku w polskim prawie spadkowym ma na celu ochronę interesów najbliższych krewnych spadkodawcy, nawet jeśli zostali oni pominięci w testamencie. Dzięki temu osoby te mogą otrzymać przynajmniej część majątku spadkowego.
Zachowek regulują przepisy Kodeksu cywilnego (art. 991-1011), a prawo do niego przysługuje:
- Zstępnym spadkodawcy (dzieciom, wnukom itd.),
- Małżonkowi,
- Rodzicom spadkodawcy (jeśli byliby powołani do dziedziczenia ustawowego).
Prawo to działa jednak tylko wtedy, gdy dana osoba została pominięta w testamencie lub otrzymała mniej, niż wynosi jej udział ustawowy.
Jak oblicza się wysokość zachowku?
Wysokość zachowku zależy od sytuacji osoby uprawnionej:
- Dla osób pełnoletnich i zdolnych do pracy zachowek wynosi połowę wartości udziału spadkowego, jaki przysługiwałby w przypadku dziedziczenia ustawowego.
- Dla osób małoletnich lub trwale niezdolnych do pracy zachowek wynosi 2/3 wartości udziału spadkowego.
Przykład:
Jeśli zmarły pozostawił majątek wart 300 000 zł i miał dwóch synów, to w przypadku dziedziczenia ustawowego każdy z nich otrzymałby 150 000 zł. Jeśli jeden z synów został pominięty w testamencie, jego zachowek wyniesie 75 000 zł (połowa z 150 000 zł).
Zmiany w prawie: kiedy można pozbawić prawa do zachowku?
Nowe przepisy rozszerzyły katalog sytuacji, w których spadkodawca lub spadkobiercy mogą pozbawić krewnych prawa do zachowku. Kluczowe są tu dwie instytucje:
1. Wydziedziczenie w testamencie
Spadkodawca może pozbawić prawa do zachowku w testamencie, pod warunkiem że poda konkretne powody, oparte na przepisach prawa. Wydziedziczenie jest możliwe, jeśli uprawniony:
- Działał przeciwko spadkodawcy lub bliskim w sposób rażąco sprzeczny z zasadami współżycia społecznego,
- Dopuścił się ciężkiego przestępstwa wobec spadkodawcy,
- Uporczywie nie wypełniał obowiązków rodzinnych wobec spadkodawcy.
Warto pamiętać, że wydziedziczenie musi być jasno uzasadnione i poparte dowodami. W przeciwnym razie uprawniony może w sądzie podważyć testament.
2. Pozbawienie zachowku przez sąd
Osoby uwzględnione w testamencie mogą wystąpić do sądu o pozbawienie zachowku pominiętych krewnych, jeśli istnieją podstawy, takie jak opisane powyżej.
Jak dochodzić swoich praw do zachowku?
Jeśli zostałeś pominięty w testamencie, masz kilka kroków, które pozwolą Ci dochodzić swoich praw:
1. Wezwanie do zapłaty
Pierwszym krokiem jest wezwanie spadkobierców do zapłaty zachowku. W piśmie należy:
- Wskazać podstawy prawne roszczenia,
- Obliczyć wysokość zachowku,
- Wyznaczyć termin zapłaty.
Często wezwanie to wystarczy, by uniknąć postępowania sądowego.
2. Postępowanie sądowe
Jeśli wezwanie do zapłaty nie przyniesie efektu, możesz złożyć pozew do sądu o zapłatę zachowku. Warto wówczas skorzystać z pomocy prawnika, aby właściwie przygotować dokumenty i uzasadnienie.
Co warto wiedzieć o zmianach w prawie?
Zmiany wprowadzone w prawie spadkowym ograniczają krąg osób uprawnionych do zachowku i zwiększają możliwości wydziedziczenia. Z drugiej strony osoby pominięte w testamencie zyskały bardziej elastyczne narzędzia do egzekwowania swoich praw.
Pamiętaj, że każde postępowanie spadkowe jest inne, dlatego warto skonsultować się z prawnikiem, który pomoże ocenić Twoje szanse i przygotować skuteczną strategię.
Podsumowanie
Zachowek jest istotnym elementem polskiego prawa spadkowego, który pozwala chronić najbliższych krewnych przed skutkami niekorzystnych decyzji testamentowych. Jednak zmiany w przepisach ułatwiają wydziedziczenie oraz ograniczają prawo do zachowku w określonych sytuacjach. Dla osób pominiętych w testamencie kluczowe jest szybkie działanie i znajomość aktualnych regulacji, aby skutecznie dochodzić swoich praw.
Informacje zawarte na stronie stanowią opis stanu prawnego na dzień publikacji i nie są poradą prawną w indywidualnej sprawie. Stan prawny od opublikowania może ulec zmianie. Kancelaria nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie wpisu w celu rozwiązania problemów prawnych.
Masz pytania lub potrzebujesz pomocy – zapraszamy do kontaktu!
