Zmiana składu osobowego w spółce cywilnej to proces, który wymaga starannego przygotowania i przestrzegania przepisów prawa. Wiele osób zastanawia się, czy możliwe jest zbycie udziałów w spółce cywilnej przez jednego wspólnika na rzecz nowego. Odpowiedź na to pytanie nie jest prosta, a kluczowe znaczenie mają orzeczenia Sądu Najwyższego oraz przepisy Kodeksu cywilnego. W tym artykule wyjaśniamy, jak prawidłowo przeprowadzić zmianę wspólników w spółce cywilnej, unikając błędów prawnych i podatkowych.
Czy zbycie udziałów w spółce cywilnej jest możliwe?
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11 lutego 2009 r. (sygn. akt V CSK 325/08) jednoznacznie stwierdził, że umowa zbycia udziału w spółce cywilnej jest nieważna. W przypadku spółki dwuosobowej zbycie udziału przez jednego wspólnika skutkuje jego wystąpieniem ze spółki, co prowadzi do jej rozwiązania. Sąd uznał, że art. 863 Kodeksu cywilnego zabrania rozporządzania udziałem we wspólnym majątku wspólników zarówno w trakcie trwania spółki, jak i w momencie wystąpienia z niej.
Podobne stanowisko zajął Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 10 czerwca 2011 r. (sygn. akt III CZP 135/10), wskazując, że wystąpienie wspólnika ze spółki powoduje utratę członkostwa oraz statusu współwłaściciela majątku wspólnego. Wspólnik nie nabywa prawa do określonego udziału w majątku, a jedynie możliwość żądania wypłaty ekwiwalentu za pozostawione prawa majątkowe.
Jak prawidłowo zmienić skład osobowy spółki cywilnej?
Aby uniknąć rozwiązania spółki, należy postępować zgodnie z obowiązującymi przepisami. Najbezpieczniejszym rozwiązaniem jest:
- Wstąpienie nowego wspólnika do spółki – nowa osoba powinna przystąpić do spółki poprzez zmianę umowy spółki.
- Zmiana umowy spółki – konieczne jest zawarcie aneksu do umowy spółki, w którym określa się nowy skład osobowy oraz udziały w zyskach i stratach.
- Wystąpienie dotychczasowego wspólnika – po zmianie umowy dotychczasowy wspólnik może wystąpić ze spółki, przekazując swoje prawa majątkowe nowemu wspólnikowi.
W ten sposób spółka będzie miała przez krótki czas trzech wspólników, a następnie powróci do składu dwuosobowego, unikając rozwiązania.
Przyjmuje się, że zmiana składu osobowego spółki, tj. wstąpienie do spółki nowego wspólnika, możliwa jest jedynie przez zmianę umowy spółki. Poglądy te zgodne są z treścią art. 863 § 1 K.c., zgodnie z którym wspólnik nie może rozporządzać udziałem we wspólnym majątku wspólników ani udziałem w poszczególnych składnikach tego majątku. Nie może też przenieść tego udziału na inną osobę. Ponadto w czasie trwania spółki wspólnik nie może wnosić o podział wspólnego majątku wspólników. Art. 863 K.c. ma charakter bezwzględnie obowiązujący, przez co wspólnicy nie mogą klauzulami umownymi ustanawiać swobody rozporządzania udziałem w majątku wspólnym.
Spółka cywilna na gruncie prawa cywilnego nie ma podmiotowości prawnej. Nie przysługuje jej też status przedsiębiorcy. W myśl ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, za przedsiębiorców uznaje się wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Dlatego też osoby fizyczne wykonujące działalność gospodarczą w ramach tej spółki muszą posiadać wpis w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.
Wstąpienie kolejnej osoby oznacza powstanie zobowiązania nowego składu wspólników. Zmiana składu osobowego spółki prawa cywilnego została jednak dopuszczona w orzecznictwie Sądu Najwyższego oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego. Sąd Najwyższy Izba Cywilna w uchwale z dnia w 21 listopada 1995 r. III CZP 160/95, przyjął, że: „Dopuszczalne jest wstąpienie do spółki cywilnej nowego wspólnika i przejęcie przez niego dotychczasowych zobowiązań oraz uprawnień za zgodą pozostałych wspólników, w tym i jednocześnie ustępujących z tej spółki”.
W przypadku jednak spółki cywilnej to wspólnicy są przedsiębiorcami a nie sama spółka. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 14 września 2010 r., sygn. akt I FSK 1443/09, zajął stanowisko, że obligatoryjne reguły firmowania przedsiębiorców nie obejmują spółki cywilnej. Skoro brak jest w przepisach prawnych – tak podatkowych, jak i pozostałych, regulacji kształtujących nazwę spółki cywilnej, to tym samym nie można jej narzucać reguł przewidzianych dla oznaczania osób fizycznych jako przedsiębiorców. Nazwa spółki cywilnej jako podatnika nie musi więc uzewnętrzniać imion i nazwisk wspólników ją tworzących.
Zmiana składu osobowego a obowiązki formalne
Zmiana składu osobowego spółki cywilnej wiąże się z koniecznością dopełnienia szeregu formalności:
- Zgłoszenie zmiany do CEIDG – nowy wspólnik musi zostać wpisany do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.
- Zgłoszenie zmiany do urzędu skarbowego – należy złożyć formularz NIP-2 oraz NIP-D.
- Zgłoszenie zmiany do GUS – zmiana składu osobowego musi zostać odnotowana w rejestrze REGON.
- Rozliczenie podatkowe – zmiana udziałów w zyskach i stratach wymaga rozliczenia podatkowego zarówno przez wstępującego, jak i występującego wspólnika.
Darowizna udziałów w spółce cywilnej
Jeśli dotychczasowy wspólnik chce przekazać swoje udziały nowemu wspólnikowi (np. w formie darowizny), należy pamiętać, że darowizna udziałów w spółce cywilnej jest zwolniona z podatku od darowizn na mocy art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Warunkiem jest zgłoszenie darowizny do urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od jej dokonania.
Warto jednak pamiętać, że przekazanie udziałów wiąże się z przejęciem zobowiązań z nimi związanych. Od wartości tych zobowiązań należy uiścić podatek od czynności cywilnoprawnych w wysokości 1%.
Podsumowanie
Zmiana składu osobowego w spółce cywilnej to skomplikowany proces, który wymaga przestrzegania przepisów prawa cywilnego, podatkowego oraz zasad wynikających z orzecznictwa Sądu Najwyższego. Najważniejsze kroki to:
- Wstąpienie nowego wspólnika do spółki.
- Zmiana umowy spółki.
- Wystąpienie dotychczasowego wspólnika.
- Dopełnienie obowiązków formalnych (CEIDG, urząd skarbowy, GUS).
Pamiętaj, że nieprawidłowe przeprowadzenie zmiany składu osobowego może prowadzić do rozwiązania spółki. Dlatego warto skorzystać z pomocy prawnika, który pomoże uniknąć błędów i konsekwencji prawnych.
Przypominamy, że nasza kancelaria oferuje profesjonalną obsługę i doradztwo prawne świadczone na rzecz przedsiębiorców. Oferujemy pomoc prawną w pełnym zakresie już dla osób planujących rozpoczęcie swojej działalności.
Świadczone przez nas kompleksowe usługi doradcze są odpowiedzią na indywidualne potrzeby klientów. Doradzamy w zakresie wyboru formy prawnej dla planowanej działalności, dopełnimy wszelkich formalności polegających na jej zarejestrowaniu w odpowiednich instytucjach, a następnie będziemy dokonywać bieżącej obsługi prawnej w trakcie jej działania.
Nasza oferta to pomoce prawna w zakresie wszelkich problemów prawnych, z jakimi mogą się Państwo spotkać jako przedsiębiorcy w swojej działalności. Świadczone przez nas kompleksowe usługi oraz porady prawne w zakresie prawa handlowego, prawa cywilnego, prawa pracy, prawa gospodarczego pomogą Państwu w prowadzeniu działalności, oszczędzając czas i pieniądze naszych klientów.
Forma współpracy:
- Indywidualne zlecenia jednorazowe
- Doraźna obsługa prawna
- Stała obsługa prawna na podstawie umowy zlecenia
- porady prawne
- sporządzanie pism procesowych
- pozwy
- odpowiedzi na pozwy
- sprzeciwy od nakazów zapłaty i wyroków nakazowych
- apelacje
- wnioski
- doradztwo, zakładanie i funkcjonowanie działalności gospodarczej
- rejestrowanie spółek w KRS
- pozwy
- doradztwo w zakresie obrotu nieruchomościami (pełen zakres usług: nabywanie, najem, włącznie ze sporządzaniem umów: przedwstępnej i właściwej oraz umówienie notariusza)
- zastępstwo procesowe w sprawach gospodarczych i cywilnych (dotyczy przedsiębiorców objętych stałą obsługą prawną)
- umowy deweloperskie – przygotowanie umów związanych z działalnością deweloperską dla deweloperów
- redakcja i opiniowanie kontraktów, wniosków i pism procesowych
- przygotowanie umów oraz ich wzorów
- negocjowanie umów i kontraktów z kontrahentami, pomoc prawna dla Klienta w trakcie negocjacji
- porady związane z prawem pracy: tworzenie umów o pracę, wypowiedzeń, regulaminów
- przygotowanie porad prawnych, uwzględniających doktrynę oraz najnowsze orzecznictwo
Potrzebujesz pomocy prawnej a może stałej obsługi dla twojej firmy? Napisz do nas lub zadzwoń już teraz.
579-636-527
