Substancje per- i polifluoroalkilowe (PFAS), znane jako „wieczne chemikalia”, są obecne w wielu produktach codziennego użytku. Ich unikalne właściwości, takie jak odporność na wodę, tłuszcz i wysokie temperatury, sprawiły, że stały się powszechnie stosowane w przemyśle. Jednak ich trwałość stanowi poważne zagrożenie dla środowiska i zdrowia ludzkiego.
Wszechobecność PFAS w naszym otoczeniu
PFAS są wykorzystywane w szerokim zakresie produktów:
- Naczynia kuchenne: Patelnie z powłoką nieprzywierającą zawierają PFAS, co ułatwia gotowanie i czyszczenie.
- Odzież wodoodporna: Kurtki przeciwdeszczowe i inne ubrania outdoorowe zawierają PFAS, aby zapewnić ochronę przed wilgocią.
- Opakowania żywności: Papierowe opakowania na fast food czy pudełka na pizzę są pokrywane PFAS, aby zapobiec przesiąkaniu tłuszczu.
- Kosmetyki: Niektóre produkty kosmetyczne, takie jak podkłady czy tusze do rzęs, zawierają PFAS dla lepszej trwałości i wodoodporności.
Dlaczego PFAS budzą niepokój?
Głównym problemem związanym z PFAS jest ich trwałość. Te związki chemiczne nie ulegają łatwo degradacji, co prowadzi do ich akumulacji w środowisku i organizmach żywych. Badania wykazały, że narażenie na PFAS może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak:
- Zaburzenia hormonalne: PFAS mogą wpływać na funkcjonowanie układu hormonalnego, prowadząc do problemów z tarczycą.
- Osłabienie układu odpornościowego: Ekspozycja na PFAS może osłabiać odpowiedź immunologiczną organizmu.
- Zwiększone ryzyko nowotworów: Badania sugerują związek między narażeniem na PFAS a wyższym ryzykiem niektórych nowotworów, takich jak rak nerki czy jądra.
Unia Europejska reaguje: planowany zakaz PFAS
W obliczu rosnących obaw dotyczących wpływu PFAS na zdrowie i środowisko, Unia Europejska planuje wprowadzenie zakazu stosowania tych substancji w produktach konsumenckich. Komisarz UE ds. środowiska, Jessika Roswall, podkreśliła, że zakaz jest niezbędny dla ochrony zdrowia publicznego i środowiska. Planowane są jednak pewne wyjątki dla zastosowań przemysłowych, gdzie PFAS są trudne do zastąpienia.
Wpływ zakazu na konsumentów
Wprowadzenie zakazu PFAS wpłynie na dostępność niektórych produktów na rynku. Konsumenci mogą spodziewać się zmian w składzie produktów takich jak:
- Naczynia kuchenne: Producenci będą musieli opracować nowe powłoki nieprzywierające bez użycia PFAS.
- Odzież wodoodporna: Alternatywne technologie będą stosowane do zapewnienia wodoodporności ubrań.
- Opakowania żywności: Nowe materiały opakowaniowe będą musiały spełniać funkcje ochronne bez użycia PFAS.
Alternatywy dla PFAS
W obliczu planowanego zakazu, przemysł pracuje nad alternatywami dla PFAS:
- Powłoki ceramiczne: Mogą zastąpić tradycyjne powłoki nieprzywierające w naczyniach kuchennych.
- Impregnaty na bazie wosku: Stosowane w odzieży outdoorowej jako alternatywa dla chemicznych środków wodoodpornych.
- Biodegradowalne opakowania: Nowe materiały opakowaniowe, które nie zawierają PFAS i są przyjazne dla środowiska.
Co to oznacza dla Polski?
Polska, jako członek Unii Europejskiej, będzie zobowiązana do wdrożenia nowych regulacji dotyczących PFAS. Oznacza to, że producenci będą musieli dostosować swoje produkty do nowych standardów, a konsumenci mogą spodziewać się zmian w dostępnych produktach. Wprowadzenie zakazu może również wpłynąć na ceny niektórych produktów, jednak korzyści zdrowotne i środowiskowe przeważają nad ewentualnymi niedogodnościami.
Planowany przez Unię Europejską zakaz stosowania PFAS to krok w kierunku ochrony zdrowia publicznego i środowiska. Choć substancje te były powszechnie stosowane ze względu na swoje unikalne właściwości, ich trwałość i potencjalne zagrożenia zdrowotne skłoniły decydentów do podjęcia stanowczych działań. Konsumenci powinni być świadomi nadchodzących zmian i dostosować swoje wybory zakupowe, aby wspierać produkty wolne.
