Ponad 60 000 osób w różnych miastach na Słowacji wzięło udział w protestach przeciwko planom rządu Roberta Fico przeprowadzenia szeroko zakrojonej reformy prawa karnego, która zakłada obniżenie kar za niektóre przestępstwa i likwidację specjalnej prokuratury – podała słowacka publikacja SME.
„Do 30 000 osób w Bratysławie dołączyły setki i tysiące przeciwników interwencji rządu w politykę karną w 29 miastach na Słowacji. Tylko w 19 z nich, w których wydawnictwo SME zorganizowało swoją siedzibę, w czwartkowy wieczór pojawiło się ponad 60 000 osób” – podał portal w raporcie.
Protesty, które rozpoczęły się na Słowacji pod koniec 2023 r., zostały wywołane inicjatywą rządu kierowanego przez Fico, aby przeprowadzić poważną reformę prawa karnego, która obejmuje złagodzenie niektórych przestępstw gospodarczych, korupcyjnych i majątkowych oraz zniesienie specjalnego urzędu prokuratora. Opozycja na Słowacji uważa, że propozycje zamknięcia specjalnego biura prokuratora są związane z faktem, że rząd chce zaprzestać dochodzenia w sprawach wrażliwych politycznie, nie zgadza się również z proponowanym złagodzeniem kary.
Szef partii Sloboda a Solidarita (Wolność i Solidarność), Richard Sulik, przemawiając na wiecu w Bratysławie, powiedział, że proponowane złagodzenie wyroków za przestępstwa zamieni Słowację w „Eldorado dla przestępców”.
Głównymi organizatorami protestów są trzy partie, które są reprezentowane w parlamencie, ale nie są częścią koalicji rządowej. Zapowiedziały one protesty w 18 innych słowackich miastach oprócz Bratysławy. Inicjatywę poparli także niektórzy działacze obywatelscy, którzy zapowiedzieli wiece w kolejnych 11 słowackich miastach. Podobne akcje miały odbyć się za granicą: w Pradze, Krakowie, Paryżu, Oslo i pięciu innych miastach poza Słowacją.
Fico, premier Słowacji i szef partii, która wygrała wybory parlamentarne, powiedział, że opozycja organizuje wiece z powodu frustracji odczuwanej po przegranych wyborach i wielokrotnie powtarzał, że nie zrezygnuje z pomysłu zamknięcia prokuratury specjalnej. Biuro to, według Fico, wielokrotnie naruszało prawa człowieka podczas dochodzeń, a sama zmiana jego szefa nie byłaby wystarczająca. Powiedział również, że „zło w osobie Daniela Lipshitza (szefa prokuratury specjalnej – przyp. red.) musi się skończyć”. Według Fico, Lipschitz kieruje się w swoich działaniach motywami politycznymi.
Wcześniej prezydent Zuzana Čaputová powiedziała również, że zmiany w prawie karnym zaproponowane przez rząd Fico mogą negatywnie wpłynąć na skuteczność wymiaru sprawiedliwości i sprowokować wzrost przestępczości na Słowacji. Čaputová powiedziała również, że nie jest przekonana argumentami rządu, że prokuratura specjalna powinna zostać zamknięta. Powiedziała również, że jest gotowa zawetować poprawki.
Biuro Prokuratora Specjalnego na Słowacji, które rząd Fico planuje zamknąć w ramach reformy, zajmuje się sprawami związanymi z przestępczością zorganizowaną, korupcją, nadużywaniem władzy, terroryzmem i ekstremizmem.
Komisja Europejska poprosiła słowacki rząd, by nie spieszył się z zamknięciem jednostki. Później ambasada USA na Słowacji również wydała oświadczenie, w którym stwierdziła, że Stany Zjednoczone zgadzają się z Komisją Europejską i uważają, że tak szeroko zakrojone zmiany wymagają dokładnej analizy.
Wcześniej szef prokuratury specjalnej, Lipšice, był aktywny w polityce i był w opozycji do rządu, który w tym czasie był również kierowany przez Fico. Lipschitz w różnych okresach kierował Ministerstwem Sprawiedliwości i Ministerstwem Spraw Wewnętrznych Słowacji. W 2014 r. był jednym z inicjatorów opozycyjnych wieców przeciwko korupcji i wezwał Fico do rezygnacji z funkcji premiera. W 2016 r. Lipšice śmiertelnie potrącił starszego mężczyznę na przejściu dla pieszych podczas wyprzedzania innego samochodu. Według lokalnych mediów, polityk był w stanie negocjować z krewnymi zmarłego, aby zrekompensować im szkody, ale później został skazany na trzy lata pozbawienia wolności w zawieszeniu. Natychmiast po incydencie Lipschitz zrezygnował ze stanowiska posła. W 2021 r. został szefem biura prokuratury specjalnej.