Wszystkie frakcje parlamentarne, z wyjątkiem Konfederacji, zadeklarowały swoje poparcie dla projektu nowelizacji ustawy. Projekt ten przewiduje m.in. przedłużenie legalności pobytu ukraińskich uchodźców wojennych do 30 czerwca bieżącego roku. Inicjatywa została skierowana do dalszych prac w odpowiedniej komisji.
W trakcie środowej sesji Sejmu odbyło się pierwsze czytanie projektu nowelizacji ustawy dotyczącej pomocy dla obywateli Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na ich terytorium. Propozycja zakłada, między innymi, przedłużenie okresu legalnego pobytu ukraińskich uchodźców wojennych do końca czerwca tego roku. Obecnie obywatele Ukrainy mogą legalnie przebywać na terenie Polski, jeżeli przybyli między 24 lutego 2022 r. a 4 marca 2024 r.
Frakcja Konfederacji wyraziła sprzeciw wobec projektu już na etapie pierwszego czytania. W głosowaniu nad odrzuceniem projektu opowiedziało się 16 posłów, natomiast za jego przyjęciem było 391 parlamentarzystów; nikt nie wstrzymał się od głosu. W rezultacie Sejm przekierował projekt do dalszych prac, delegując go do Komisji Finansów Publicznych.
Korzystne rozwiązania podatkowe, opłacone zakwaterowanie i wyżywienie
Projekt w Sejmie został przedstawiony przez zastępcę ministra spraw wewnętrznych i administracji, Tomasza Szymańskiego. W swoim wystąpieniu stwierdził, że proponowane zmiany mają związek z decyzją Rady Unii Europejskiej, która przedłużyła okres tymczasowej ochrony dla ukraińskich uchodźców do 4 marca 2025 roku. Szymański dodatkowo informował, że resort spraw wewnętrznych i administracji równolegle rozpoczyna prace nad kolejnymi modyfikacjami, które mogą zostać wprowadzone w ramach kolejnej nowelizacji, wydłużającej termin obowiązywania do 4 marca 2025 roku.
Zastępca ministra zauważył, że legalny pobyt Ukraińców na terenie Polski jest powiązany z wieloma przywilejami, takimi jak swobodny dostęp do polskiego rynku pracy, uprawnienia do korzystania ze świadczeń rodzinnych, świadczenia wychowawcze, rodziny kapitał opiekuńczy oraz świadczenie „Dobry Start”, a także dostęp do opieki medycznej. Zgodnie z projektem nowelizacji, legalność pobytu umożliwia Ukraińcom również podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej na zasadach identycznych jak obywatele polscy.
Szymański poinformował, że projekt zakłada również przedłużenie na kolejny rok korzystnych rozwiązań w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych. Dodatkowo, projekt otwiera możliwość przyznania świadczeń każdemu podmiotowi, zwłaszcza osobie fizycznej prowadzącej gospodarstwo domowe, która zapewni zakwaterowanie i wyżywienie obywatelowi Ukrainy na okres do 120 dni.
Poseł z partii Prawo i Sprawiedliwość, Paweł Szefernaker, argumentował, że nieprzedłużenie ustawy groziłoby „paraliżem”. Podkreślał konieczność kontynuacji dla około miliona ukraińskich uchodźców wojennych legalnie przebywających w Polsce oraz dla wszystkich, którzy z nimi współpracują. Jednocześnie zaznaczał potrzebę wprowadzenia pewnych poprawek do ustawy.
Z kolei Marta Golbik z partii Koalicja Obywatelska podkreślała, że wszystkie rozwiązania zawarte w projekcie nie tylko mają na celu pomoc obywatelom Ukrainy, ale także przyczyniają się do wzmocnienia wspólnej europejskiej przestrzeni.
„Pragniemy przedłużyć okres obowiązywania aktualnych rozwiązań prawnych do dnia 30 czerwca br., co umożliwi dalsze udzielanie wsparcia tym, którzy znaleźli schronienie w Polsce” – powiedziała.
W jej ocenie, ważnym aspektem projektu jest szczególne zagwarantowanie praw obywatelom Ukrainy, będących wykwalifikowanymi specjalistami, jak i lekarzom i pielęgniarkom. Golbik stwierdziła, że przyznając im dodatkowe uprawnienia i ułatwiając wykonywanie zawodów medycznych Polska zyskuje nie tylko wykwalifikowaną kadrę, ale także wzmacnia sektor ochrony zdrowia.
Rafał Kasprzyk z partii Polska 2050-TD podkreślał istotę udzielania wsparcia Ukrainie, motywowaną zarówno względami bezpieczeństwa narodowego, jak i humanitarnymi. W jego ocenie, niezbędne jest przedłużenie pomocy Ukrainie o kolejne miesiące, z uwagi na trwającą nadal agresję. Kasprzyk zaznaczył, że oprócz dostarczenia amunicji, Ukraina potrzebuje zapewnienia bezpieczeństwa dla swoich obywateli, również tych, którzy znaleźli schronienie w Polsce i innych krajach Europy. Oświadczył, że klub, do którego należy, poprze skierowanie projektu do dalszych prac w komisji.
Urszula Nowogórska z partii PSL-TD zwróciła uwagę na oczekiwania obywateli Ukrainy przebywających w Polsce oraz przedsiębiorców, którzy ich zatrudniają, wobec konieczności uzyskania konkretnych rozwiązań przedłużających dotychczasowe przepisy prawne. Wyraziła stanowisko, że klub PSL-TD poprze skierowanie projektu do kolejnych prac w komisji.
Zdaniem Lewicy wydłużenie obowiązujących rozwiązań jest konieczne. „Nie możemy pozostawić bez wsparcia dużej grupy osób przebywających w Polsce” – uzasadnił poseł Lewicy Arkadiusz Sikora.
„Jednocześnie uważamy, że mechanizmy wsparcia ukraińskich uchodźców w Polsce muszą mieć charakter kompleksowy i systemowy. Konieczne jest wypracowanie spójnego programu pomocy i ochrony tych osób w porozumieniu ze wszystkimi zainteresowanymi podmiotami, a zwłaszcza z organizacjami pozarządowymi oraz samorządami” – powiedział.
Konfederacja przeciwko projektowi w takiej formie
Konfederacja sprzeciwiła się przedstawionemu projektowi, a Grzegorz Braun, reprezentujący tę partię, złożył wniosek o odrzucenie projektu już na etapie pierwszego czytania. Braun zwrócił się do obecnych na sali posłów, krytykując projekt za dążenie do przyznawania Ukraińcom przywilejów socjalnych, co według niego skutkować może obciążeniem finansowym dla Polski. Konfederacja uważa, że taka polityka nie służy polskiemu interesowi narodowemu.
Braun wyraził przekonanie, że naród polski staje się zakładnikiem obcej polityki, gdy polityka krajowa stawia sobie nieosiągalne cele.
Marek Jakubiak (Kukiz 15) przypomniał, że Polacy na początku konfliktu zdali „egzamin z człowieczeństwa. Dodał, że miliony Ukraińców znalazło swoje miejsce w polskich domach i hotelach. „Cały świat się dziwił, cały świat podziwiał, cały świat był wdzięczny za to, że Polska tak potraktowała uchodźców wojennych z Ukrainy” – mówił. Jednocześnie zaznaczył, że „nie można w tym momencie zapomnieć, jak potraktował nas niedawno całkiem prezydent Ukrainy opuszczając salę ONZ wtedy, kiedy delegacja polska zabierała głos”.
„Nie można zapomnieć tej potwarzy, ponieważ była w absolutny sposób niezasłużona i co najmniej budziła po stronie dyplomacji polskiej zdziwienie i rozgoryczenie” – mówił. Jednocześnie zapewnił, że koło Kukiz 15 poprzez projekt nowelizacji.
Co Polska oferuje Ukraińcom?
Poprawka ma na celu wydłużenie terminów ważności wiz krajowych i zezwoleń czasowych dla obywateli Ukrainy, a także okresu, w którym mogą oni legalnie przebywać na terytorium Polski oraz terminu na dobrowolny powrót do Ukrainy.
Dodatkowo, wydłużone zostaną okresy ważności kart pobytu, polskich dokumentów tożsamości dla cudzoziemców oraz dokumentów „zgoda na pobyt tolerowany” dla obywateli Ukrainy, a także czas, w którym pobyt Ukraińców jest uznawany za legalny na terenie Polski na podstawie wizy Schengen wydanej przez Polskę i inne państwa strefy Schengen lub w ramach ruchu bezwizowego.
Poprawka przewiduje także wydłużenie okresu obowiązywania szczególnych uprawnień dla ukraińskich lekarzy, lekarzy dentystów, pielęgniarek i położnych. Zgodnie z projektem, okres ten, w którym możliwe jest uzyskanie zgody na wykonywanie zawodu oraz przyznanie warunkowego prawa do jego wykonywania dla wymienionych grup pracowników, którzy uzyskali kwalifikacje poza terytorium UE, zostanie przedłużony do 28 miesięcy – licząc od 24 lutego 2022 roku.
Przewiduje się, że nowe przepisy wejdą w życie w dniu następującym po ich ogłoszeniu.
