Ministerstwo Sprawiedliwości opracowuje zmiany w prawie dotyczące spadków, obejmujące m.in. warunki sporządzenia testamentu ustnego, uregulowanie testamentu wojskowego w Kodeksie cywilnym oraz rozszerzenie listy osób, które nie mogą być świadkami sporządzenia testamentu.
Resort podkreśla, że zaproponowane zmiany mają na celu utrudnienie fałszowania testamentów ustnych poprzez zaostrzenie warunków ich sporządzenia. Według nowych przepisów, testament ustny będzie możliwy jedynie w sytuacjach, gdy sporządzenie pisemnego jest niemożliwe lub znacznie utrudnione ze względu na nagłe okoliczności, takie jak poważna choroba, oraz gdy istnieje obawa szybkiej śmierci spadkodawcy. Projekt łączy te dwie przesłanki, które wcześniej wystarczały osobno.
Ministerstwo planuje także wprowadzenie testamentu ustnego audiowizualnego, który będzie można sporządzić za pomocą technik audiowizualnych, takich jak nagranie wideo, bez udziału świadków. Proponowane zmiany mają również skrócić termin na stwierdzenie treści testamentu ustnego do maksymalnie miesiąca od jego sporządzenia, a w przypadku śmierci spadkodawcy, będzie to możliwe przed sądem w ciągu 3 miesięcy. Ponadto, czas ważności testamentów szczególnych, które dotychczas utrzymywały moc przez 6 miesięcy od ustania okoliczności uzasadniających ich sporządzenie, zostanie skrócony do 3 miesięcy (1 miesiąca dla testamentu audiowizualnego).
Dodatkowo, do Kodeksu cywilnego zostanie wprowadzona instytucja testamentu wojskowego, która dotychczas była regulowana przez rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej.
„Zmiana sprawi, że wszystkie formy testamentu będą uregulowane w Kodeksie cywilnym. Dotychczas istniały wątpliwości konstytucyjne odnośnie do tego, czy testament wojskowy powinno regulować rozporządzenie” – wskazuje MS.
Dodatkowo, Ministerstwo Sprawiedliwości planuje likwidację testamentu podróżnego, ponieważ, jak wyjaśnia resort, ta forma testamentu rzadko się stosuje w praktyce.
Rozszerzony zostanie także zakres osób, które nie mogą być świadkami testamentu. Resort zapowiada, że do tej grupy będą należeć partnerzy osób, które mogą korzystać z przewidzianych w testamencie korzyści, jak również krewni lub powinowaci do czwartego stopnia oraz osoby uprawnione do reprezentacji prawnej osoby, która może otrzymać korzyści z testamentu.
Kodeks postępowania cywilnego również ulegnie zmianie. Poza regulacją testamentu ustnego audiowizualnego, projekt odpowiada na postulat Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczący problemu podwójnych postanowień spadkowych. Ministerstwo Sprawiedliwości zapewnia, że proponowane zmiany mają zapobiec sytuacjom, w których w obrocie prawnym istnieją dwa postanowienia dotyczące nabycia spadku po tej samej osobie. Zgodnie z proponowanym rozwiązaniem, sąd będzie miał możliwość uchylenia – także z urzędu i na posiedzeniu niejawnym – prawomocnego postanowienia dotyczącego nabycia spadku, jeżeli wcześniej zostało wydane inne prawomocne postanowienie w tej samej sprawie.
Obecnie projekt Ministerstwa Sprawiedliwości znajduje się na etapie uzgodnień wewnątrzresortowych.
