Wysoki stopień koncentracji na rynku gazu w Polsce budzi poważne obawy wśród ekspertów i decydentów. Maciej Bando, pełnomocnik rządu ds. strategicznej infrastruktury energetycznej, podkreśla, że taka koncentracja na każdym rynku byłaby niebezpieczna. W obliczu dominacji Grupy Orlen, a wcześniej PGNiG, w sprzedaży gazu do odbiorców końcowych, rząd podejmuje działania mające na celu liberalizację rynku.
Obecna sytuacja na rynku gazu
Raporty roczne prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (URE) wskazują, że udział podmiotów z Grupy Orlen w sprzedaży gazu systematycznie rośnie, osiągając w 2023 roku 90,68 proc., o 1,68 punktu procentowego więcej niż w 2022 roku. Tak wysoka koncentracja, zdaniem Bando, jest niebezpieczna i hamuje transparentność rynku.
Konieczność liberalizacji
Bando wyraził w rozmowie z PAP, że rząd zdecydowanie opowiada się za zmniejszeniem koncentracji na rynku gazu oraz za jego liberalizacją. „Uważam, że taki stopień koncentracji, jaki obecnie mamy na rynku gazu, na każdym rynku byłby niebezpieczny. Na rynku gazu panowałaby większa transparentność, gdyby nie koncentracja producenta, dostawcy, sprzedawcy i jeszcze dużego konsumenta w jednych rękach” – powiedział.
Kroki w kierunku liberalizacji
Rząd podjął już pewne działania w celu liberalizacji rynku gazu. Pierwszym krokiem było przejęcie przez Gaz-System operatora magazynów gazu, spółki Gas Storage Poland, od Orlenu. Następnym krokiem powinno być przejęcie własności samych magazynów przez Gaz-System, ponieważ obecnie GSP jest jedynie ich operatorem, a właścicielem pozostaje Orlen.
Kolejnym istotnym krokiem jest kwestia Polskiej Spółki Gazownictwa (PSG), głównego operatora systemu dystrybucyjnego gazu. „Z mojego punktu widzenia chciałbym maksymalnego stopnia unbundlingu [rozdzielenie dystrybucji i przesyłu od sprzedaży i wytwarzania] operatorów i wyposażenia ich w niezbędny majątek. PSG z racji swej pozycji poniekąd staje się operatorem podobnym do operatora przesyłowego, z podobną siłą oddziaływania. Ulokowanie PSG jest polem do rozmów” – oświadczył Bando.
Nowelizacja ustawy zapasowej
Nowelizacja „ustawy zapasowej” jest kolejnym krokiem w kierunku liberalizacji rynku gazu. Projekt nowelizacji został skierowany do konsultacji, co może przynieść zmiany niezbędne do zmniejszenia koncentracji na rynku.
Wskaźnik HHI – miernik koncentracji rynku
Agencja PAP wskazuje, że wartość wskaźnika HHI (Herfindahl-Hirschman Index), używanego do pomiaru stopnia koncentracji danego rynku, dla polskiego rynku gazu wysokometanowego w 2023 roku wynosiła 9528 według liczby odbiorców i 7525 według wolumenu sprzedanego gazu. HHI powyżej 5000 oznacza bardzo wysoką koncentrację, co potwierdza konieczność podjęcia działań na rzecz liberalizacji rynku gazu.
