Decyzja Prezesa Rady Ministrów Mateusza Morawieckiego z kwietnia 2020 roku, nakazująca Poczcie Polskiej organizację wyborów prezydenckich wyłącznie w formie korespondencyjnej, została wydana bez podstawy prawnej – stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny (NSA). Wyrok ten zakończył długotrwały spór prawny i jednoznacznie potwierdził, że decyzja premiera Mateusza Morawieckiego była wydana bez podstawy prawnej oraz z rażącym naruszeniem zasad prawa.
POLECAMY: Wybory kopertowe – nielegalny TK wydał wadliwe prawnie orzeczenie chroniące działania Morawieckiego
W kontekście „pandemii” COVID-19, w kwietniu 2020 roku ówczesny premier oparł swoją decyzję na przepisach ustawy o szczególnych rozwiązaniach epidemicznych, które umożliwiały wydawanie poleceń przez administrację rządową. Decyzja ta natychmiast wzbudziła kontrowersje i została poddana szybkiej kontroli sądowej, z uwagi na jej potencjalne konsekwencje dla przebiegu wyborów.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie już na etapie pierwszej instancji uznał decyzję za nieważną, podkreślając jej brak prawnej podstawy oraz niedookreśloność treści nakazu skierowanego do Poczty Polskiej. Z wyrokiem tym nie zgodził się Morawiecki i wniósł kasację do NSA, który zdecydowanie potwierdził nielegalność działań premiera.
W swoim uzasadnieniu NSA szczegółowo analizował braki prawne decyzji, zwracając uwagę na konieczność precyzyjnego określenia obowiązków nakładanych na adresatów decyzji administracyjnych. Sędzia Maciej Kobak, sprawozdawca wyroku, wskazał, że decyzja Prezesa RM nie zawierała wystarczających odwołań do konkretnych przepisów prawa, co stanowiło poważne naruszenie zasad praworządności.
Dodatkowo, NSA zauważył, że decyzja premiera wkroczyła w kompetencje Państwowej Komisji Wyborczej (PKW) oraz Krajowego Biura Wyborczego (KBW), odpowiedzialnych zgodnie z przepisami Kodeksu Wyborczego za organizację i przeprowadzenie wyborów. Brak klarownego odniesienia się do tych instytucji oraz niedookreślenie, komu faktycznie miały dotyczyć wybory korespondencyjne, dodatkowo utwierdziły NSA w przekonaniu o nielegalności decyzji.
Decyzja NSA jest istotnym precedensem w polskim systemie prawnym, podkreślającym znaczenie przestrzegania zasad praworządności oraz kompetencji organów administracji publicznej. Jednocześnie wyrok ten może mieć dalekosiężne konsekwencje dla przyszłych decyzji podobnego typu, wymagając od organów rządowych pełniejszego uwzględniania podstaw prawnych i konstytucyjnych przy podejmowaniu działań w sytuacjach kryzysowych.
Podsumowując, decyzja NSA zakończyła spór o legalność wyborów kopertowych, potwierdzając ich bezprawność oraz naruszenie zasad prawa przez ówczesnego premiera. Jest to ważny krok w kierunku wzmocnienia praworządności i ochrony praw obywatelskich w Polsce.
Podstawa Prawna: Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 28 czerwca 2024 r. sygn. III OSK 4524/21
