Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO) wystąpił do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z apelem o wprowadzenie istotnych zmian legislacyjnych dotyczących identyfikacji funkcjonariuszy Policji. RPO podkreśla konieczność wprowadzenia widocznych indywidualnych znaków identyfikacyjnych dla wszystkich umundurowanych policjantów, w tym członków pododdziałów zwartych. Dodatkowo, RPO zaleca uregulowanie kwestii zasłaniania twarzy przez funkcjonariuszy oraz doprecyzowanie zasad interwencji policjantów w cywilu.
POLECAMY: Rewolucyjne zmiany w umundurowaniu policjantów. Imienniki znikną z mundurów
Trzykrotne zmiany w prawie, ale wciąż niewystarczające
Pomimo trzykrotnych zmian w przepisach dotyczących znaków identyfikacyjnych policjantów w 2022 roku, postulaty RPO nie zostały uwzględnione. Obecne przepisy zawarte w rozporządzeniu MSWiA z 20 maja 2009 roku w sprawie umundurowania policjantów wymagają jedynie posługiwania się znakami identyfikacji imiennej, które składają się z pierwszej litery imienia oraz nazwiska. Zwolnienia z tego obowiązku dotyczą jedynie pododdziałów zwartych, kompanii reprezentacyjnej i honorowej Policji.
Problem z identyfikacją funkcjonariuszy
W śledztwie Prokuratury Okręgowej Warszawa – Praga dotyczącym przekroczenia uprawnień przez funkcjonariuszy podczas manifestacji 11 listopada 2020 roku, prokurator nie był w stanie zidentyfikować poszczególnych funkcjonariuszy ze względu na brak indywidualnych znaków identyfikacyjnych. Numery identyfikacyjne na kaskach ochronnych składały się jedynie z liter ZN, liczby rzymskiej, litery i cyfry, co wskazywało jedynie numer kompanii, pluton oraz drużynę, a nie konkretnych funkcjonariuszy. W efekcie śledztwo zostało umorzone z powodu niewykrycia sprawców przestępstw.
Kwestia noszenia kominiarek przez Policję
Z przesłanego RPO pisma Biura Prawnego Komendy Głównej Policji wynikało, że trwają prace legislacyjne nad projektem wytycznych w sprawie zasad noszenia przez policjantów kominiarek albo szalokominiarek. Jednakże, do tej pory nie opracowano stosownych rozwiązań w tym zakresie. Brak prawnego uregulowania noszenia kominiarek przez ogół policjantów, w połączeniu z brakiem indywidualnych znaków identyfikacyjnych, mocno utrudnia ustalenie personaliów funkcjonariuszy przez właściwe urzędy w przypadku nadużyć, co sprzyja bezkarności potencjalnych sprawców przestępstw.
RPO podkreśla, że obecny sposób identyfikacji funkcjonariuszy pododdziałów zwartych jest sprzeczny ze standardami i zaleceniami organów międzynarodowych. Europejski Komitet ds. Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu zaleca, aby funkcjonariusze nie nosili kominiarek ani nie ukrywali indywidualnych identyfikatorów, co utrudnia wskazanie winnych w razie powstania zarzutów. Europejski Trybunał Praw Człowieka w swoich orzeczeniach podkreślał, że brak możliwości identyfikacji funkcjonariuszy sprzyja bezkarności i uniemożliwia ofiarom skuteczne dochodzenie swoich praw.
Rekomendacje RPO
RPO apeluje do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji o podjęcie działań, które zapewnią, że wszyscy umundurowani funkcjonariusze Policji będą posiadali widoczne indywidualne znaki identyfikacyjne, umożliwiające ustalenie tożsamości funkcjonariusza przez odpowiednie organy. Rzecznik liczy również, że stosowne przepisy uregulują również kwestie zasłaniania twarzy przez funkcjonariuszy Policji.
