W czasie gdy w całej Polsce szpitale ograniczają pracę a firmy, zwalniają pracowników w Narodowym Instytucie Samorządu Terytorialnego (NIST) w Łodzi, Tomasz Szymański, wiceminister Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji (MSWiA), podkreślił potrzebę przemyślenia nowego podziału administracyjnego kraju. Z jego słów wynika, że zmiany mogą zostać zaproponowane jeszcze w tej kadencji, co nadaje dyskusjom dynamiczny charakter i wskazuje na pilność tematu.
POLECAMY: Polska na krawędzi ubóstwa. Tak źle nie było od 2015 r.
Wyzwania demograficzne i strukturalne dla samorządów
Szymański zaznaczył, że zmieniające się warunki demograficzne i gospodarcze wpływają na administrację terytorialną. „Nasze otoczenie się zmienia, spotykamy się choćby z problemem depopulacji,” powiedział wiceminister. Problemy takie jak depopulacja i utrzymanie usług publicznych są szczególnie istotne dla tzw. gmin obwarzankowych – jednostek administracyjnych otaczających większe miasta. To one są często w trudnej sytuacji, ponieważ choć graniczą z centrami miejskimi, mogą nie mieć wystarczających zasobów, aby samodzielnie utrzymać odpowiedni poziom usług dla mieszkańców.
Efektywność małych gmin i powiatów: Czy likwidacja jest opcją?
Debata poruszyła także temat efektywności funkcjonowania małych gmin i powiatów, który to temat od lat wzbudza kontrowersje. Jak podkreślono w materiałach NIST, pojawiają się głosy postulujące zmniejszenie liczby tych jednostek, a w niektórych przypadkach nawet likwidację powiatów, które bywają krytykowane za niewystarczającą wydajność administracyjną. Z drugiej strony, Szymański zaznaczył, że „nie ma gotowych rozwiązań,” a debaty takie jak ta w NIST mają służyć wypracowywaniu kompromisów i odpowiedzi na kluczowe pytania.
Perspektywa dla polskich metropolii: Prace nad Policentrycznymi i Monocentrycznymi Układami Metropolitalnymi
Dyskusje w MSWiA oraz w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego nad przyszłością samorządu w Polsce idą także w kierunku modelu metropolitalnego. Minister Szymański ujawnił, że prace nad tzw. metropoliami policentrycznymi są na zaawansowanym etapie, wskazując na Metropolię Górnośląsko-Zagłębiowską oraz Metropolię Pomorską jako główne przykłady. „W sprawie tych metropolii decyzje będą szybko,” powiedział, zapowiadając także kontynuację rozmów o potencjalnych metropoliach monocentrycznych, takich jak Łódź. Metropolie monocentryczne, jak wskazano, mogą mieć zupełnie inne potrzeby i wyzwania w porównaniu do struktur policentrycznych.
Plany na kolejne debaty: Zwiększenie zaangażowania naukowego i samorządowego
Profesor Paweł Swianiewicz, dyrektor NIST, podkreślił ambicję instytutu, aby stać się zapleczem intelektualnym dla wspólnych działań rządu i samorządów. Przyszłe debaty będą miały na celu dalsze pogłębianie tematu zarządzania metropoliami i mniejszymi aglomeracjami miejskimi, a także omówienie przyszłości samorządowych regionów. Planowane debaty stanowią element większej strategii, której celem jest wsłuchanie się w głos samorządów i ekspertów, a także zapewnienie platformy do otwartej wymiany opinii.
Podsumowanie: Nowe wytyczne i potencjalne zmiany
Debata w Łodzi zapoczątkowała cykl spotkań, których celem jest przygotowanie gruntu pod przyszłe zmiany w administracji terytorialnej Polski. Choć nie ma jeszcze gotowych rozwiązań, zapowiedzi wiceministra i głosy ekspertów wskazują, że nowe podejście do podziału administracyjnego kraju może stać się kluczowym tematem w nadchodzących latach.
