W odpowiedzi na obietnice zawarte w umowie koalicyjnej z listopada 2023 roku, rząd przygotował projekt ustawy o koordynacji działań antykorupcyjnych oraz likwidacji Centralnego Biura Antykorupcyjnego (CBA). Projekt, opracowany przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji (MSWiA), zapowiada zmiany w strukturze walki z korupcją w Polsce. W jego ramach planowane jest przekazanie zadań CBA innym instytucjom, a samo biuro zostanie rozwiązane do 1 kwietnia 2025 roku.
POLECAMY: Rzad przyspiesza działania w zakresie likwidacji CBA
Donald Tusk o zdeprawowaniu CBA przez PiS: „Ta służba straciła swoją misję”
Premier Donald Tusk, komentując propozycje przed posiedzeniem rządu, wyraził swoje stanowisko na temat funkcjonowania CBA w ostatnich latach. W ocenie Tuska, biuro zostało „zdeprawowane przez PiS” i przez wiele lat służyło jako narzędzie politycznej walki, zamiast spełniać swoją rolę w walce z korupcją. „To, co działo się przez ostatnie lata z tą służbą, było de facto drwiną z misji, do jakiej była powołana. CBA zamiast patrzeć władzy na ręce, zaczęło działać na rzecz władzy, a nie w interesie obywateli” – mówił premier.
Tusk podkreślił, że likwidacja CBA to krok w stronę przywrócenia skutecznej walki z korupcją. „Chcemy, żeby państwo było skuteczniejsze w ściganiu korupcji, koncentrując się na osobach sprawujących władzę, a nie opozycji” – dodał.
Zarówno korupcja, jak i prawo: Likwidacja CBA w świetle prawa i obietnic koalicji
Pomysł likwidacji CBA nie jest nowy. Znalazł się on w umowie koalicyjnej zawartej przez Koalicję Obywatelską, Trzecią Drogę i Nową Lewicę. Projekt zakłada rozdzielenie zadań CBA pomiędzy inne instytucje, takie jak Policja, Krajowa Administracja Skarbowa (KAS) oraz Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego (ABW). W ramach reorganizacji powstanie nowe Centralne Biuro Zwalczania Korupcji (CBZK) w strukturach policji, które przejmie najważniejsze zadania związane z rozpoznawaniem, zwalczaniem i zapobieganiem przestępczości korupcyjnej.
Zmiany w strukturze instytucji: Co się zmieni po likwidacji CBA?
Centralne Biuro Antykorupcyjne, które zostało powołane na mocy ustawy z dnia 9 czerwca 2006 roku, miało na celu walkę z korupcją w instytucjach państwowych i samorządowych, a także w sektorze gospodarczym. Po likwidacji CBA, odpowiedzialność za realizację tych celów zostanie przekazana innym służbom:
- Policja – W ramach nowego Centralnego Biura Zwalczania Korupcji (CBZK), policja przejmie kluczowe zadania związane z przeciwdziałaniem przestępczości korupcyjnej.
- Krajowa Administracja Skarbowa (KAS) – KAS zajmie się weryfikowaniem oświadczeń majątkowych i kontrolowaniem działalności gospodarczej osób pełniących funkcje publiczne.
- Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego (ABW) – ABW przejmie odpowiedzialność za zwalczanie przestępczości godzącej w podstawy ekonomiczne państwa.
Zmiany te mają na celu nie tylko reorganizację służb odpowiedzialnych za walkę z korupcją, ale także stworzenie bardziej przejrzystej i skutecznej struktury, w której instytucje nie będą wzajemnie się dublować, a ich zadania będą wyraźnie określone.
Dlaczego likwidacja CBA wzbudza kontrowersje?
Decyzja o likwidacji CBA nie spotkała się z jednoznaczną aprobatą. Z jednej strony, przedstawiciele obecnej koalicji rządzącej wskazują na liczne nieprawidłowości i polityczne instrumentalizowanie tej służby przez poprzednią władzę. Z drugiej strony, krytycy decyzji obawiają się, że rozdzielenie zadań CBA na inne instytucje może spowodować chaos organizacyjny i zmniejszyć efektywność w walce z korupcją. Obecność wielu instytucji odpowiedzialnych za różne aspekty kontroli może prowadzić do problemów z koordynacją działań i braku spójności.
Podsumowanie: Likwidacja CBA jako próba reformy systemu antykorupcyjnego
Likwidacja Centralnego Biura Antykorupcyjnego to krok, który z pewnością wywoła jeszcze wiele dyskusji. Z jednej strony, ma to być odpowiedź na problemy, jakie pojawiły się w trakcie funkcjonowania tej instytucji w okresie rządów Prawa i Sprawiedliwości. Z drugiej strony, trudno przewidzieć, jak nowa struktura będzie funkcjonować w praktyce. Przemiany w systemie walki z korupcją mają na celu uczynienie państwa bardziej odpornym na korupcyjne nadużycia, ale ich ostateczny sukces będzie zależał od skuteczności i przejrzystości nowych służb.
Decyzja o likwidacji CBA to zatem kluczowy moment w procesie reformy instytucji odpowiedzialnych za bezpieczeństwo i porządek w Polsce. Będzie to test dla nowych służb, które muszą wykazać się odpowiedzialnością i efektywnością w walce z korupcją, by przywrócić zaufanie obywateli do instytucji państwowych.