Odpowiedzialność za długi spadkowe – część 2

Zgodnie z naszą zapowiedzią w dniu dzisiejszym w ramach naszej akcji bezpłatnych porad prawnych publikujemy drugą część porady w zakresie: Odpowiedzialność za długi spadkowe

Z dzisiejszej publikacji dowiedzie się Państwo innym czym, jest instytucja odrzucania spadku, reprezentacji małoletnich w postępowaniu oraz wadami oświadczenia woli. Publikacja niniejsza wskaże Państw również jakie kroki prawne należy podjąć, aby unikać kłopotów przy odpowiedzialności za długi spadkowe.

Kontynuując wczoraj poruszany temat Odpowiedzialność za długi spadkowe – część 1 dzisiejszą drugą część zaczniemy od wyjaśnienia instytucji odrzucenia spadku.

Odrzucenie spadku wiąże się z wyłą­czeniem od dziedziczenia. Spadkobierca jest wtedy traktowany tak, jakby nie dożył otwarcia spadku.

Spadek można odrzucić tylko po śmier­ci spadkodawcy. Wtedy niechciany udział spadkowy podlega dziedziczeniu ustawo­wemu i zostanie podzielony między pozostałych spadkobierców.

Po odrzuceniu spadku przez spadko­biercę dziedziczącego spadek w pierwszej kolejności sąd prowadzący postępowanie stwierdzenie nabycia spadku wzywa do udziału w sprawie osoby nabywające spa­dek według ogólnych reguł dziedziczenia ustawowego w dalszej kolejności.

Spadku przypadającego z mocy ustawy nie mogą natomiast odrzucić gmina ani Skarb Państwa. Przedstawiciele tych pod­miotów nie składają oświadczenia o przy­jęciu spadku, a spadek uważa się za przyję­ty z dobrodziejstwem inwentarza.

Spadkobierca ustawowy, który nie chce dziedziczyć po danej osobie, może również jeszcze przed jego śmiercią zrzec się spadku w drodze umowy sporządzonej u notariusza.

Oświadczenia spadkobiercy

Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzu­ceniu spadku może zostać złożone w ciągu 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobier­ca dowiedział się o tytule swego powoła­nia. Dla osób niemających zdolności do czynności prawnych (niepełnoletnich, ubezwłasnowolnionych) termin biegnie od czasu, gdy o powołaniu spadkobiercy dowiedział się ich przedstawiciel prawny.

Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzu­ceniu spadku składa się przed sądem rejo­nowym właściwym dla miejsca zamiesz­kania lub miejsca pobytu spadkobiercy lub przed notariuszem. Można je złożyć ustnie lub na piśmie z podpisem urzędo­wo poświadczonym. Pełnomocnictwo do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku powinno być pisem­ne z podpisem urzędowo poświadczonym. Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuce­niu spadku nie może być odwołane (poza przypadkami działania w błędzie lub pod wpływem groźby).

Niezłożenie oświadczenia o przyję­ciu lub o odrzuceniu spadku w tym czasie skutkuje przyjęciem spadku z do­brodziejstwem inwentarza. Zasada ta została wprowadzona do Kodeksu cy­wilnego dopiero 18 października 2015 r. i dotyczy spadków otwartych od tej daty. Przedtem niezłożenie oświadcze­nia było jednoznaczne z prostym przy­jęciem spadku, a więc jednoczesnym przyjęciem odpowiedzialności za długi spadkowe. Tę zasadniczą zmianę zasad ponoszenia odpowiedzialności za dłu­gi spadkowe w razie braku aktywności spadkobiercy wprowadziła uchwalona 20 marca 2015 r. nowelizacja Kodeksu cy­wilnego i innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 539). Rozwiązanie przewidziane w obowiązujących obecnie przepisach chroni należycie spadkobierców przed niespodziewaną odpowiedzialnością za długi spadkowe przewyższające wartość aktywów spadkowych.

Reprezentacja małoletnich

W imieniu osoby nieposiadającej pełnej zdolność do czynności prawnych oświad­czenie o prostym przyjęciu spadku lub oświadczenie o jego odrzuceniu składa przedstawiciel ustawowy.

Zgodę na to musi jednak najpierw wy­razić sąd opiekuńczy.
Jak Wskazał Sąd Najwyższy, czyn­ność prawna dotycząca majątku ma­łoletniego, dokonana przez przedsta­wiciela ustawowego bez uprzedniego zezwolenia władzy opiekuńczej, jest nieważna i nie może być konwalido­wana (uchwala całej izby Sądu Najwyż­szego z 24 czerwca 1961 r., sygn. akt 1 CO 16/61). Orzeczenie to pozostaje aktualne także w świetle obowiązujących prze­pisów Kodeksu rodzinnego i opiekuń­czego.

Jeśli potrzebujecie Państwo pomocy w przygotowaniu wniosku do Sądu w zakresie wyrażanie zgody na dokonanie czynności prawnej w imieniu małoletniego dziecka, zapraszamy do kontaktu z naszą kancelarią pisząc do nas na adres: kontakt@legaartis.pl lub dzwonić pod nr 579636527 w celu dokonania rezerwacji konsultacji.

Wady oświadczenia woli

Oświadczenie o odrzuceniu spadku złożone pod warunkiem lub z zastrze­żeniem terminu, a także złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome lub swobodne wyrażenie woli (np. była nieprzytomna wskutek wysokiej gorączki lub cierpiała na zaburze­nia wywołane starością), jest uważane za nieważne.

Nieważne jest także oświadczenie złożone pod wpływem błędu lub groź­by. Błąd może dotyczyć zarówno osoby spadkodawcy, jak i tytułu powołania lub przedmiotu spadku. Chodzi m.in. o brak wiedzy o rzeczywistym stanie majątku spadkowego, pod warunkiem jednak, że spadkobiercy nie da się zarzucić braku staranności w ustaleniach.

Przez groźbę natomiast należy rozu­mieć zapowiedź podjęcia bezprawnych na szkodę spadkobiercy osób dla niego najbliższych. Może być wyrażona ustnie lub też w innej formie (pi­semnie, gestem).

Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia złożonego pod wpły­wem błędu lub groźby powinno na­stąpić przed sądem. Spadkobierca po­winien jednocześnie oświadczyć na piśmie, czy i jak spadek przyjmuje, czy też go odrzuca. Spadkobierca, który pod wpływem błędu lub groźby nie złożył żadnego oświadczenia w ter· minie 6-miesięcznym, może w wyżej wymieniony sposób uchylić się od skutków prawnych niezachowa­nia terminu.

Oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia co do przyjęcia spadku, inaczej niż oświadcze­nie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku, wymaga dla swej skuteczności za­twierdzenia przez sąd. Do uchylenia się od skutków prawnych oświadcze­nia o przyjęciu lub o odrzuceniu spad· ku nie może więc dojść bez udziału sądu (postanowienie sądu Najwyższego z 4 kwietnia 2014 r., sygn. akt Il CSK 410/13).

• Uprawnienie do uchylenia się od skutków prawnych wygasa (zgodnie z art. 88 § 2 k.c.): w razie błędu – z upływem roku od jego wykrycia, w razie groźby – z upływem roku od chwili, kiedy stan obawy ustal.

Pokrzywdzenie wierzyciela

Złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku nie może krzywdzić wierzycie­la spadkodawcy. Jeżeli uzna on, że zostało ono złożone tylko po to, by uchylić się od spłaty długu, może skierować sprawę do sądu. Jeżeli jego wierzytelność istniała w chwili odrzucenia spadku, może żądać, żeby odrzucenie zostało uznane za bezskuteczne w stosunku do niego według przepisów o ochronie wierzycieli w razie niewypłacalności dłużnika. Uznania od· rzucenia za bezskuteczne można żądać w ciągu 6 miesięcy od chwili powzięcia wiadomości o nieprzyjęciu spadku. Nie może to nastąpić jednak później niż przed upływem 3 lat od jego odrzucenia. Roz­wiązanie to ma na celu ochronę interesów wierzyciela. Domagając się uznania odrzucenia spadku za bezskuteczne, musi on przede wszystkim wykazać, że w związku ze złożeniem oświadczenia spadkobierca stał się bardziej niewypłacalny niż przed dokonaniem czynności.

Działanie na szkodę wierzycieli - PRZYKŁAD
Michał B. zaciągnął w banku kredyt w wysokości 500 tys. zł, którego nie spłacił. Postępowanie egzekucyjne wobec niego okazało się bezskuteczne, panie· waż nie miał żadnego majątku. Zmarły ojciec pozostawił mu w spadku dom i kilka innych nieruchomości. Michał B. szybko złożył oświadczenie o odrzuceniu spadku, by uniknąć zajęcia majątku przez komornika. Z mocy ustawy do dziedziczenia powołany jest bowiem w takiej sytuacji jego syn. W takim przypadku bank może żądać uznania takiego oświadczenia za bezskuteczne w stosunku do niego.

Zrzeczenie się dziedziczenia

Spadku po osobach najbliższych przy· padającego na podstawie ustawy można zrzec się jeszcze za życia przyszłych spadkodawców. Można to zrobić, zawierając umowę w formie aktu notarialne· go. Jednostronne oświadczenie spadkobiercy o zrzeczeniu się dziedziczenia nie ma natomiast znaczenia prawnego. Jednocześnie możliwe jest ograniczenie zrzeczenia się dziedziczenia tylko do ułamkowej części spadku mającego przypaść zrzekającemu na podstawie dziedziczenia ustawowego. Nie jest natomiast dopuszczalne ograniczenie zrzeczenia się dziedziczenia do poszczególnych przedmiotów (postanowienie Sądu Najwyższego z 21 kwietnia 2004 r., sygn. akt Ili CK 353/02).

Skutkiem zawarcia takiej umowy notariusza jest wyłączenie od dziedziczenia nie tylko spadkobiercy ustawowego, lecz również jego zstępnych. wszyscy są oni traktowani, jakby nie dożyli otwarcia spadku. Umowa wpływa więc na sytuację dzieci i wnuków spadkobiercy, który zrzeka się spadku. Nie jest przy tym ważne, czy narodzili się oni przed zawarciem tej umowy. Można w niej jednak wyraźnie zaznaczyć, że skutki zrzeczenia się dziedziczenia nie rozciągają się na potomków wyłączonego od spadkobrania.

Zrzeczenie się dziedziczenia ustawowego nie pozbawia natomiast możliwości dziedziczenia po spadkodawcy na podstawie sporządzonego przez niego testamentu. Zrzekający się spadku traci jednak wszystkie przywileje przysługujące spad· kobiercom ustawowym, w tym prawo do zachowku, gdyby nie został uwzględniony w testamencie.

W odróżnieniu od odrzucenia spadku zrzeczenie się dziedziczenia może być uchylone przez umowę między tym, kto zrzekł się dziedziczenia, a tym, po kim się dziedziczenia zrzeczono. Umowa powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.

—————————————————————————-

Na koniec warto dodać, ze nasza Kancelaria świadczymy usługi prawne w zakresie przygotowania wszystkich dokumentów, jakie należy w zakresie niniejszej prawy złożyć do Sądu. Istnieje również możliwość zlecenia nam poprowadzenia takiej sprawy na podstawie pełnomocnictwa.

Mamy nadzieję, ze niniejsza publikacja pomoże Państwu w obronie swoich praw wynikających z kodeksu pracy w tym zakresie.

Jeśli potrzebujecie Państwo pomocy w zakresie niniejszego zagadnienia lub innej dziedziny prawnej zapraszamy do kontaktu z naszą Kancelarią pod nr tel. 579636527, lub poprzez formularz kontaktowego, jaki znajduje się na naszej stronie.

Świadczymy usługi prawne również drogą online. Informujemy, że porady w tym zakresie nie są udzielane pro bono.

Opracowano przez: Zespół LEGA ARTIS