Urząd Skarbowy zaczyna masowo kontrolować spadki i darowizny

Przekazywanie majątku, zwłaszcza między członkami rodziny, jest na porządku dziennym. Po kilku dekadach normalności – wcześniej własność prywatna przez niemal pół wieku była źle widziana – zaczęliśmy gromadzić dorobek tradycyjnie przekazywany między pokoleniami.

To oczywiste, że jak przy każdej innej okazji fiskus wyciąga rękę po swoją „działkę” – jednak nie powinien robić tego nachalnie i w sposób mocno uszczuplający dorobek życia kolejnego pokolenia.

Podatki od majątku i darowizn pozostają kontrowersyjne, zwłaszcza jeśli urząd skarbowy ściga beneficjentów. Problemy nowożeńców czasem szaleją na tle podatku od prezentów ślubnych.

Jak urząd skarbowy kontroluje spadki i darowizny, kiedy ściąga zaległy podatek?

Okazuje się jednak, że nie tylko. Chociaż spadki i darowizny w ramach najbliższej rodziny są zwolnione z podatku, nie ma żadnych ograniczeń. Jednak urząd skarbowy może nałożyć podatek, jeśli nie zostaną spełnione pewne wymogi formalne.

W przypadku gotówki jest to konieczność przekazania pieniędzy na konto obdarowanego członka rodziny. Jak doradcy podatkowi powiedzieli „Rzeczpospolitej”, podatkiem obłożono osoby, które odebrały od rodziców kwoty „ do ręki”, mimo że od razu wpłaciły je (same) na własne konto. Podobna sankcja spotkała inną osobę, która zamiast przelać pieniądze na konto najbliższego członka rodziny, od razu przekazała je na konto dewelopera (darowizna była na kupno mieszkania).

Podatek od darowizny 2023 – kiedy zapłacimy?

Zasady opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn reguluje ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn. Zgodnie z tą ustawą osoby, które nabywają tytułem darowizny własność rzeczy lub praw majątkowych mają obowiązek uiszczenia podatku od spadków i darowizn.

Istotne znaczenie ma moment powstania obowiązku podatkowego przy nabyciu w drodze darowizny. Wszystko zależy od formy, w jakiej obdarowany złożył oświadczenie o przyjęciu darowizny. Obowiązek podatkowy powstaje:

• jeśli obdarowany złożył oświadczenie o przyjęciu darowizny w formie aktu notarialnego – z chwilą złożenia tego oświadczenia,
• jeśli umowa darowizny została zawarta bez zachowania formy aktu notarialnego – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia,
• jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron – z chwilą złożenia takich oświadczeń.

Wyróżnia się trzy grupy podatkowe:

• do grupy I zalicza się małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów,
• do II grupy podatkowej należą zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych,
• w III grupie mieszczą się wszyscy inni nabywcy.

Darowizna – do jakiej kwoty bez podatku?

Nowe rozporządzenie obowiązuje od 13 października 2022 roku i przewiduje, że kwota wolna od podatku wynosi:

• w I grupie podatkowej – 10434 zł (wcześniej 9637 zł),
• w II grupie podatkowej – 7878 zł (wcześniej 7276 zł),
• w III grupie podatkowej – 5308 zł (wcześniej 4902 zł).

Podatek od darowizny 2023, a grupa podatkowa

W podatku od spadków i darowizn bardzo istotne znaczenie ma to, do której grupy podatkowej zalicza się nabywca. Od tego zależą zasady i wysokość opodatkowania. Zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku obdarowanego do osoby, od której otrzymał darowiznę.

Kiedy nie trzeba płacić podatku od spadku lub darowiny, na czym polega kwota wolna w tym podatku

Takie działania administracji skarbowej idą pod prąd intencji ustawodawcy, o czym najlepiej świadczy fakt projekt ustawy łagodzącej podatek od spadków i darowizn, zwłaszcza w kontekście kwoty wolnej.

– Już niedługo kwoty darowizn i spadków wolne od podatku mogą znacząco wzrosnąć. Tak wynika z poselskiego projektu ustawy o zmianie ustaw w celu likwidowania zbędnych barier administracyjnych i prawnych – mówi Piotr Juszczyk.

Wszystko o zasadach prawa: podatek od spadków i darowizn

Obecnie w przypadku darowizn i spadków obowiązują trzy tzw. grupy podatkowe, które obejmują różne kategorie osób i w których różne są kwoty wolne od podatku.

Darowizna na cele mieszkaniowe

Wyjątkiem od ogólnych reguły opodatkowania jest sytuacja, w której obdarowany zaliczany do I grupy podatkowej w ciągu 12 miesięcy od otrzymania darowizny przeznacza ją na własne cele mieszkaniowe. A dokładnie: „na wkład budowlany lub mieszkaniowy do spółdzielni, budowę domu jednorodzinnego, nabycie lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość albo spłatę zabezpieczonego hipoteką kredytu mieszkaniowego wraz z odsetkami”.

Taka darowizna – pieniężna lub rzeczowa – wiąże się z dodatkowym limitem zwolnienia od podatku, przysługującym niezależnie od kwoty wolnej dotyczącej „zwykłych” darowizn. Dotąd wynosił on 9637 zł od jednego darczyńcy, a od wielu darczyńców łącznie nie więcej niż 19 274 zł w okresie 5 lat od daty pierwszej darowizny. Od 13 października 2022 r. jest to odpowiednio: 10 434 zł od jednego darczyńcy oraz 20 868 zł od wielu darczyńców łącznie.

Przepis o tej uldze mieszkaniowej nie ma obecnie powszechnego zastosowania, wielu nabywców z grupy I może być zaliczonych także do grupy zerowej i – po spełnieniu określonych formalności – nie zapłacić podatku bez względu na to, na jakie cele spożytkują oni darowiznę.

Ile wynosi podatek od darowizny? Nowe progi podatkowe w 2022 r.

Jeśli obdarowany przekroczy kwotę wolną, od nadwyżki ponad nią musi zapłacić podatek. Jego wysokość określają skale podatkowe. Wybór właściwej skali zależy od tego, do której grupy podatkowej należy obdarowany i jak duża jest nadwyżka ponad kwotę wolną.

Obowiązujące od 13 października rozporządzenie zwiększyło kwotę nadwyżek, których przekroczenie powoduje obowiązek zapłaty wyższego podatku. Dotąd progi podatkowe w podatku od darowizn wynosiły 10 278 zł i 20 556 zł, obecnie jest to 11 128 zł i 22 256 zł.

Z drugiej strony zwiększyły się kwoty bazowe podatku, jaki należy zapłacić po przekroczeniu danego progu. Przykładowo, po przekroczeniu progu 11 128 zł osoba z I grupy zapłaci podatek 333,90 zł + 5%, a dotąd wynosiłby 308,30 zł + 5 %. Osoba z III grupy, a więc niezwiązana rodzinnie z darczyńcą, po przekroczeniu tego progu musi zapłacić 1335,40 zł plus 16%, a nie jak dotąd 1233,40 zł plus 16%.

sc:PAP