Zatrudniając pracowników w niedziele, pracodawca musi zapewnić co najmniej jedną niedzielę wolnej od pracy w ciągu każdych kolejnych czterech tygodni. Dotyczy to zarówno planowania pracy w harmonogramach czasu pracy, jak i ewentualnego dodatkowego zlecania pracy w tych dniach.
Według art. 151(9) par. 2 kodeksu pracy, za pracę w niedzielę i święto uważa się pracę przypadająca na godziny od 6:00 w kalendarzową niedzielę do 6:00 następnego dnia (czyli kalendarzowy poniedziałek), chyba że u pracodawcy obowiązują inne godziny. Pracodawca może w przepisach wewnętrznych (regulamin pracy, obwieszczenie o czasie pracy) inaczej oznaczyć niedzielę (np. od 0:00 do 24:00), musi to jednak wyraźnie z tych przepisów wynikać.
Minimalna liczba niedziel wolnych
Z tak rozumianą niedzielą związana jest zasada wynikająca z art. 151(12) k.p.. Pracownik pracujący w niedziele powinien korzystać co najmniej raz na cztery tygodnie z niedzieli wolnej od pracy. Z przepisu wynika, że wolna niedziela musi być zapewniona w każdym przedziale kolejnych czterech tygodni – niezależnie od tego, od którego momentu zaczniemy je liczyć:
- 1, 2, 3, 4 tydzień – co najmniej jedna niedziela wolna,
- 2, 3, 4, 5 tydzień – co najmniej jedna niedziela wolna,
- 3, 4, 5, 6 tydzień – co najmniej jedna niedziela wolna,
- 20, 21, 22, 23 tydzień – co najmniej jedna niedziela wolna.
Przykład: Pracownik ma zaplanowaną pracę w trzy kolejne niedziele. Czwarta niedziela musi być dniem wolnym od pracy.
W piśmie z 4 sierpnia 2009 r. (nr GPP-459-4560-49/09/PE/RP) Główny Inspektorat Pracy stwierdza: – Art. 151(12) k.p. nie precyzuje, jak liczyć te cztery tygodnie. Można więc przyjąć, że rytm, w jakim podwładnemu będzie udzielana wolna niedziela, jest niezależny od okresów rozliczeniowych i w zasadzie powinien być odnoszony do układu tygodni w roku kalendarzowym. Natomiast z uwagi na to, że ten przepis nie określa początku czterotygodniowego okresu, w jakim ma przypadać wolna niedziela, pracodawca wywiąże się z tego wymogu, jeśli w każdym dowolnie wybranym czterotygodniowym okresie będzie przypadać co najmniej jedna niedziela wolna od pracy.
Wolna niedziela oznacza wolne w całym przedziale godzinowym obejmującym pracę w niedzielę (kodeksowe od 6:00 w niedzielę do 6:00 w poniedziałek lub godziny obowiązujące u pracodawcy).
Przykład: Pracownik ma zaplanowaną pracę w każdy poniedziałek przez dwa miesiące od 5:30. W tym przypadku, zakładając, że pracodawca nie zmienił godzin granicznych niedzieli wynikających z przepisów kodeksu pracy, pracownik nie będzie miał zapewnionej co najmniej jednej niedzieli wolnej w okresie czterech tygodni. W każdym tygodniu pracuje bowiem przez pół godziny w niedziele.
Obowiązek zapewnienia wolnej niedzieli nie zamyka się w okresie rozliczeniowym, w tym znaczeniu, że od początku kolejnego okresu rozliczeniowego czasu pracy liczylibyśmy od nowa okres tych czterech tygodni.
Przykład: Pracownik pracuje w systemie równoważnym, w miesięcznych okresach rozliczeniowych. Praca planowana jest na równe dni tygodnia w tym także na niedziele. Ma zaplanowaną pracę w trzy ostatnie niedziele stycznia. Pierwsza niedziela lutego musi być dniem wolnym od pracy. Nie ma w tym kontekście znaczenia to, że jest to już kolejny okres rozliczeniowy.
Wolna niedziela ma wynikać zarówno z rozkładu czasu pracy, jak i z jego wykonania.
Przykład: Pracownik ma zaplanowane trzy niedziele z rzędu jako dni pracy i czwartą niedzielę wolną. W czwartą niedzielę nie może otrzymać polecenia wykonywania pracy, gdyż skutkowałoby ono naruszeniem obowiązku zapewnienia minimalnej liczby niedziel.
Wyjątki
Obowiązek zapewnienia co najmniej jednej niedzieli wolnej nie obowiązuje jedynie w stosunku do:
- pracowników zatrudnionych w weekendowym systemie czasu pracy,
- pracowników instytucji kultury, bez względu na zajmowane stanowisko, rodzaj pracy czy system czas pracy (art. 26e ustawy z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, tekst jedn. Dz.U. z 2020 r., poz. 194 ze zm.).
System pracy weekendowej to system, w którym praca może być planowana jedynie w piątki, soboty, niedziele oraz święta. Dobowy wymiar czasu pracy w każdym z tych dni można wydłużyć do 12 godzin. System ten stosowany jest marginalnie.
Niniejszy artykuł stanowi formę porady prawnej pro bono i ma na celu edukację prawną obywateli RP. Artykuł ten nie stanowi oferty handlowej w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego. Czytelniku, pamiętaj, że artykuł ten nie zastąpi standardowej porady prawnej. W przypadku pojawienia się problemu prawnego o podobnym charakterze lub z innej dziedziny prawa zapraszamy do skorzystania z naszych usług prawnych.
Nasza Kancelaria świadczy usługi prawne w zakresie każdej dziedziny prawnej. Jeśli poszukujecie Państwo prawnika, zapraszamy do kontaktu z naszą Kancelarią pod nr tel. 579636527, lub poprzez formularz kontaktowy, jaki znajduje się na naszej stronie głównej.
Świadczymy usługi prawne również drogą online. Informujemy, że porady prawne nie są udzielane pro bono.
Opracowano przez: Zespół LEGA ARTIS
Polecamy inne nasze publikacje w zakresie zmian prawnych. Aby wejść w zakładkę „Prawo co dnia” kliknij poniższy obrazek.
Podstawa prawna:
