Na stronie Głównego Inspektoratu Sanitarnego pojawił się komunikat o strategii endgame, czyli całkowitej eliminacji tytoniu ze społeczeństwa. Zgodnie z tym komunikatem, Polska ma dążyć do tego, aby do roku 2030 stać się krajem wolnym od tytoniu. Jednak ważne jest zrozumienie, że strategia ta nie oznacza natychmiastowego zniknięcia tytoniu i wszystkich wyrobów z nim związanych z naszych sklepów.
Celem jest dążenie do redukcji szkód spowodowanych paleniem papierosów oraz ograniczenie liczby palaczy w społeczeństwie. Istnieją różne podejścia do osiągnięcia tego celu, w tym polityka redukcji szkód oraz długofalowe działania mające na celu całkowitą eliminację tytoniu.
Przykładem wprowadzenia ograniczeń w sprzedaży papierosów jest Holandia, gdzie od 1 lipca 2024 roku obowiązuje zakaz sprzedaży papierosów w tradycyjnych sklepach, automatach, pubach i innych miejscach publicznych. W komunikacie wspomniano również, że inne kraje, w tym Polska, również planują wprowadzenie podobnych ograniczeń.
Wprowadzenie takich ograniczeń ma na celu zmniejszenie dostępności papierosów oraz skierowanie społeczeństwa w stronę zdrowszych alternatyw. Nie oznacza to jednak, że tytoń całkowicie zniknie z rynku w krótkim okresie czasu. Strategia endgame to długoterminowy proces, który zakłada stopniowe zmniejszanie spożycia tytoniu oraz promowanie zdrowych stylów życia.
Wdrażanie strategii endgame będzie wymagało działań na wielu płaszczyznach, takich jak edukacja, ograniczanie reklamy tytoniu, wspieranie programów antynikotynowych i promowanie zdrowego stylu życia. Celem jest stworzenie społeczeństwa, w którym palenie papierosów nie jest akceptowane i nie stanowi normy społecznej.
Wprowadzenie takiej strategii ma na celu poprawę zdrowia i dobrostanu społeczeństwa, redukcję związanych z paleniem chorób oraz zmniejszenie obciążenia systemu opieki zdrowotnej. Będzie to proces stopniowy, który wymagać będzie współpracy różnych instytucji i zaangażowania społeczności w osiągnięcie celu.
Padła data zakazu sprzedaży
GIS opublikował listę krajów, które przyjęły strategię całkowitej eliminacji tytoniu i podano daty wprowadzenia zakazów:
Finlandia – do 2030 r.
Nowa Zelandia – do 2025 r.
Szkocja – do 2034 r.
Irlandia – do 2025 r.
Dania – do 2030 r.
Kanada – do 2035 r.
Szwecja – do 2025 r.
Podkreślono, że w większości tych krajów celem jest redukcja palących tytoń do 5 proc. populacji. Z komunikatu można się też dowiedzieć, że dwa kraje — Wielka Brytania i Francja — przyjęły strategię harm reduction, czyli redukcji szkód palenia tytoniu, pozostawiając palaczom możliwość przyjmowania nikotyny.
Co najciekawsze, w zamieszczonej informacji napisano, że Polska stanie się krajem wolnym od tytoniu do 2030.
Zwróciliśmy się do rzecznika Głównego Inspektoratu Sanitarnego (GIS) z prośbą o wyjaśnienia i szczegółowy harmonogram wycofywania tytoniu oraz wyrobów tytoniowych ze sprzedaży w Polsce. Ponadto, zapytaliśmy, czy w Polsce również zostanie zastosowana strategia harm reduction, jak w przypadku Brytyjczyków i Francuzów, która umożliwia palaczom przyjmowanie nikotyny w innych formach.
W odpowiedzi rzecznik prasowy GIS, Szymon Cienki, wyjaśnił, że kilka lat temu rozważano wprowadzenie harmonogramu wycofywania papierosów i wyrobów tytoniowych ze sprzedaży w Polsce, ale projekt został zawieszony. Podkreślił również, że komunikat, na który się powołujemy, ma charakter archiwalny i został błędnie przeniesiony na nową stronę GIS w ramach migracji danych na domenę gov.pl.
Rzecznik zaznaczył również, że w związku z obecną epidemią, która wpłynęła na zmianę warunków brzegowych, takich jak liczba palaczy czy zachowania społeczne, konieczne byłoby rozpoczęcie planowania działań w zakresie ograniczenia palenia od samego początku. Planowanie takie powinno opierać się na najnowszych danych statystycznych, wiedzy medycznej i społecznej.
GIS obecnie zapowiada akcje społeczne mające na celu przekonywanie do rzucenia palenia. Na stronie publikowane są plakaty propagujące niepalenie wraz z informacją o wycofywaniu papierosów i tytoniu ze sprzedaży.
Raport Polskiej Akademii Nauk informuje, że blisko jedna trzecia dorosłych Polaków (8 mln osób) pali papierosy. Odsetek palących wzrósł do 28,8%, a sprzedaż papierosów zanotowała wzrost o 20% w porównaniu z rokiem 2015. Badania pokazują, że częściej nałogowymi palaczami są mężczyźni (24%) niż kobiety (18%). Palenie wiąże się również z wysokimi kosztami, gdzie codzienna paczka papierosów (o niższej cenie, około 15 zł) przekłada się na roczny wydatek blisko 5,5 tys. złotych na osobę.
Wpływy do budżetu państwa z tytułu akcyzy od sprzedaży wyrobów tytoniowych wzrosły o 1,55 miliarda złotych tylko w pierwszej połowie 2022 roku.
Dane te pokazują potrzebę podjęcia skutecznych działań w celu ograniczenia palenia i ochrony zdrowia publicznego. Wprowadzenie strategii harm reduction, która oferuje alternatywne formy dostarczania nikotyny, może być jednym z możliwych rozwiązań w walce z nałogiem palenia i redukcji jego szkodliwości.
