Zmiany w kręgu spadkobierców i lepsza ochrona dla dzieci dziedziczących długi

Zawężenie kręgu spadkobierców, lepsza ochrona małoletnich przed dziedziczeniem długów oraz nowe przesłanki niegodności dziedziczenia – to najważniejsze jest zmian w prawie spadkowym, jakie wprowadza nowelizacja kodeksu cywilnego.

Nie ma wątpliwości, że w ostatnich latach model rodziny w Polsce dynamicznie się zmienia. Utrzymywanie bliskich relacji nawet z dalszymi krewnymi, nierzadko połączone z zamieszkiwaniem właściwie wszystkich – a przynajmniej większości – członków rodziny blisko siebie, odchodzi do lamusa. Trudno więc dziwić się sytuacjom, gdy dalsi spadkobiercy nawet nie wiedzą o śmierci spadkodawcy, po którym mieliby dziedziczyć. Do tego dochodzą kwestie związane z zadłużeniem pozostawionym przez zmarłego, które nierzadko znacznie zmniejsza atrakcyjność spadku. Rośnie także problem zadłużenia alimentacyjnego, które stawia pod znakiem zapytania, czy taki dłużnik w ogóle powinien dziedziczyć. Ustawodawca postanowił odpowiedzieć na te wyzwania, nowelizując kodeks cywilny. Co więc zmieni się w kwestiach dziedziczenia?

Mniej spadkobierców powoływanych z mocy ustawy

Zmiany, o których tu mowa zostaną wprowadzone na mocy ustawy z 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw. Akt ten został już podpisany przez prezydenta – co przesądza o tym, że przepisy te wejdą w życie – ale jeszcze nie został opublikowany w Dzienniku Ustaw. W każdym razie jedną z ważniejszych zmian wprowadzaną w tej noweli jest zmiana brzmienia art. 934 par. 2 kodeksu cywilnego. Według jego nowej treści, jeżeli którekolwiek z dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych. Natomiast, jeżeli otwarcia spadku nie dożyło także dziecko dziadków jego udział przypadnie jego dzieciom w częściach równych (art. 934 par. 2(1)). Co to oznacza?

W praktyce po wejściu w życie omawianych tu zmian z dziedziczenia zostaną wyłączeni dalsi, niż dzieci zstępni dziadków spadkodawcy (np. stryjeczne lub cioteczne wnuki zmarłego). Oczywiście nie zmienia to faktu, że spadkodawca zachowa możliwość powołania ich do spadku w testamencie. Ustawodawca nie zmienia dotychczasowej zasady, zgodnie z którą dziedziczenie ustawowe następuje tylko wówczas, gdy spadkodawca nie pozostawił po sobie ważnego testamentu.

Kto nie może dziedziczyć?

Istotne nowości dotyczą kręgu osób niegodnych dziedziczenia, a więc takich, które – mówiąc w pewnym uproszczeniu – po prostu nie mają prawa stać się spadkobiercami, pomimo tego, że znajdują się w kręgu spadkobierców. Do kodeksu cywilnego zostaną wprowadzone dwa nowe przepisy (art. 928 par. 1 pkt 1 i pkt 2), zgodnie z którymi niegodnym dziedziczenia będzie ten, kto:

• uporczywie uchylał się od wykonywania wobec spadkodawcy obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową;
• uporczywie uchylał się od wykonywania obowiązku pieczy nad spadkodawcą, w szczególności wynikającego z władzy rodzicielskiej, opieki, sprawowania funkcji rodzica zastępczego, małżeńskiego obowiązku wzajemnej pomocy albo obowiązku wzajemnego szacunku i wspierania się rodzica i dziecka.

Tym samym od dziedziczenia zostaną wyłączone osoby, które w różnorodny sposób nie wywiązują się z obowiązku alimentacyjnego.  

Odrzucenie spadku będzie prostsze

Ustawodawca zdecydował się także na zmiany w zasadach odrzucania spadku. Na mocy nowych przepisów:

• samo złożenie do sądu – w terminie sześciu miesięcy od dnia, w którym wnioskodawca dowiedział się o swoim powołaniu do spadku – wniosku o odebranie oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku, będzie równoznaczne z zachowaniem wskazanego tu terminu (nowy art. 1015 par. 1(1));
• jeżeli rodzice sami odrzucili spadek i chcą zrobić to samo w imieniu swojego dziecka, nie będą musieli uzyskiwać zgody sądu rodzinnego na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego. Możliwość ta pojawi się tylko wówczas, gdy obydwoje rodziców posiadających władzę rodzicielską wyrażą zgodę na odrzucenie spadku w imieniu dziecka (nowy 101 par. 4 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).

W związku z tym prawa spadkobierców – zwłaszcza w przypadkach, gdy spadek jest obciążony długami – będą lepiej chronione, a samo procedowanie spraw spadkowych stanie się prostsze.

Drogi czytelniku przypominamy, że wszystkie sprawy prawne w tym sprawa, o jakiej piszemy, potrafią być zawiłe i często wymagają uzyskania pomocy prawnika. Warto przed podjęcie kraków prawnych zawsze omówić je z prawnikiem.

Skontaktuj się z nami już teraz. Przeanalizujemy Twoją sprawę i sprawdzimy dokładnie, co da się zrobić w Twojej sprawie. Nasi eksperci pomogli już niejednemu klientowi, który myślał, że jest już w sytuacji bez wyjścia.

Napisz do nas lub zadzwoń już teraz.

☎️ 579-636-527

📧 kontakt@legaartis.pl

Podstawa prawna:

• art. 934 par. 2 i par. 2(1), art. 928 par. 1 pkt 1 i pkt 2, art. 1015 par. 1(1) ustawy z 23 kwietnia 1963 r. – Kodeks cywilny (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r., poz. 1360 ze zm.)
• art. 101 par. 4 ustawy z 25 lutego 1965 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tekst jedn. Dz.U. z 2020 r., poz. 1359 ze zm.)