Rządowy program „Czyste Powietrze” miał być kołem zamachowym ekologicznej rewolucji w polskich domach, oferującym Polakom szansę na nowoczesne, energooszczędne budynki. Niestety, dla wielu stał się on pułapką finansową, w której sprytni oszuści wyłudzają dziesiątki, a nawet setki tysięcy złotych, wykorzystując marzenia o niższych rachunkach i ekologicznych rozwiązaniach. Przestępczy proceder kwitnie, a poszkodowani tracą nie tylko swoje oszczędności, ale także popadają w długi wobec państwa. Historia 61-letniego mieszkańca powiatu strzelińskiego to przerażające ostrzeżenie – stracił on ponad 140 000 złotych, stając się ofiarą wyrafinowanego schematu.
W 2025 roku, kiedy program „Czyste Powietrze” wciąż intensywnie działa, skala problemu oszustw jest alarmująca. Policja i instytucje państwowe biją na alarm, widząc rosnącą liczbę zgłoszeń. Oszuści, działający pod przykrywką „ekologicznych doradców”, perfekcyjnie opanowali sztukę manipulacji, by okradać nieświadomych obywateli. Jak działają i co zrobić, by nie paść ich ofiarą? To pytanie, na które każdy właściciel domu powinien znać odpowiedź.
Pułapka „Czystego Powietrza”: Jak działają oszuści?
Mechanizm działania przestępców jest misternie dopracowany i bazuje na zaufaniu oraz ludzkiej chęci do skorzystania z „darmowych” pieniędzy od państwa. Oszuści prezentują się jako profesjonalni pośrednicy programu „Czyste Powietrze”. Przybywają do domów z eleganckimi wizytówkami, kolorowymi broszurami i przekonującymi prezentacjami, oferując „kompleksowe usługi” – od pomocy w uzyskaniu dotacji po realizację całej inwestycji „pod klucz”. Cel? Wykorzystać skomplikowane procedury i obawy przed biurokracją, by przekonać klientów do powierzenia im wszystkich formalności.
Kluczowym elementem oszustwa jest wyłudzenie pełnomocnictwa. Pod pretekstem przyspieszenia procesu i odciążenia klienta, przestępcy namawiają do podpisania dokumentów, które dają im pełną kontrolę nad wnioskiem o dotację i dysponowaniem przyznanymi środkami. Tak było w przypadku 61-latka ze Strzelina. Przedstawiciele firmy z województwa łódzkiego obiecali mu kompleksową modernizację energetyczną za ponad 200 tysięcy złotych, z czego aż 136 tysięcy złotych miała pokryć rządowa dotacja na pompę ciepła, okna, drzwi, ocieplenie i fotowoltaikę.
Po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku i przyznaniu dotacji, oszuści zażądali od mężczyzny wkładu własnego w wysokości ponad 9 tysięcy złotych. Argumentowali, że jest to warunek uruchomienia pierwszej transzy dotacji, wynoszącej ponad 60 tysięcy złotych. Mężczyzna wpłacił pieniądze, a oszuści rzeczywiście pobrali środki z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (WFOŚiGW). Od tego momentu kontakt się urwał, a prace nigdy się nie rozpoczęły. Poszkodowani zostają z niczym, a co gorsza, z podwójnym ciosem finansowym.
Podwójny cios: Straty i dług wobec państwa
Dramat oszukanych osób pogłębia fakt, że to na nich, a nie na nieuczciwych wykonawcach, spoczywa odpowiedzialność za niewywiązanie się z warunków umowy dotacyjnej. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (WFOŚiGW) przyznaje dofinansowanie bezpośrednio właścicielowi nieruchomości, który jest beneficjentem środków publicznych. Oznacza to, że w przypadku niezrealizowania inwestycji, to właściciel domu jest zobowiązany do zwrotu wszystkich pobranych środków – często wraz z odsetkami i karami umownymi.
Mieszkaniec powiatu strzelińskiego znalazł się w sytuacji, gdzie stracił swoje 9 tysięcy złotych wkładu własnego, a dodatkowo musi zwrócić państwu ponad 60 tysięcy złotych pierwszej transzy dotacji. Oszuści nie zamierzają oddać pieniędzy, a ich „firma” zniknęła. Taka podwójna odpowiedzialność finansowa sprawia, że oszustwa związane z programami ekologicznymi są szczególnie dotkliwe. Ofiary nie tylko tracą swoje prywatne oszczędności, ale zostają obciążone długiem, który może sięgać dziesiątek, a nawet setek tysięcy złotych.
Metody przestępców ewoluują. Niektórzy podszywają się pod urzędników kontrolujących budynki, inni oferują „darmowe audyty energetyczne”, podczas których zbierają dane osobowe i finansowe, by później wykorzystać je do kradzieży tożsamości lub nieautoryzowanych wniosków kredytowych. Presja czasu („ostatnia pula dotacji!”, „promocja tylko dziś!”) to kolejna powszechna technika manipulacji, uniemożliwiająca spokojne przemyślenie decyzji.
Rozpoznaj zagrożenie: Czerwone flagi i weryfikacja firmy
Jak ustrzec się przed oszustami? Kluczowa jest ostrożność i weryfikacja. Pierwszym sygnałem ostrzegawczym powinny być niezapowiedziane wizyty „doradców” lub agresywny marketing bezpośredni. Legalne firmy nie nachodzą klientów bez umówienia spotkania. Kolejna czerwona flaga to żądanie jakichkolwiek opłat z góry – czy to wkładu własnego, opłaty administracyjnej, czy „kaucji”. Uczciwe przedsiębiorstwa pobierają wynagrodzenie dopiero po pomyślnym zakończeniu inwestycji i wypłaceniu dotacji.
Bądź szczególnie ostrożny, jeśli firma nalega na natychmiastowe podpisanie umowy lub pełnomocnictwa, argumentując „pilnością terminu”. Profesjonalni doradcy zawsze dają czas na przemyślenie. Podejrzany jest także brak konkretnych informacji o siedzibie firmy, niepełne dane kontaktowe (tylko numer komórkowy) oraz niechęć do udostępnienia referencji. Rzetelne przedsiębiorstwa mają stałe biura, pełną dokumentację rejestrową i chętnie prezentują portfolio.
Zawsze dokładnie weryfikuj dane firmy w Centralnym Rejestrze i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) lub Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS). Sprawdź, czy firma jest zarejestrowana, jaki jest przedmiot jej działalności i czy nie ma zaległości. Koniecznie sprawdź, czy posiada wszystkie wymagane uprawnienia i certyfikaty do wykonywania oferowanych usług. Poszukaj opinii w internecie – brak śladów działalności lub wyłącznie negatywne komentarze to silny sygnał alarmowy. Przede wszystkim, skontaktuj się bezpośrednio z Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, by potwierdzić, czy dana firma faktycznie współpracuje z programem „Czyste Powietrze” i ma status autoryzowanego partnera.
Padłeś ofiarą? Oto co musisz zrobić TERAZ!
Jeśli podejrzewasz, że padłeś ofiarą oszustwa, niezwłocznie podejmij działania! Czas jest kluczowy. Pierwszym krokiem jest natychmiastowe zawiadomienie banku o podejrzeniu nieautoryzowanych transakcji i zablokowanie dostępu do kont. Następnie, zgromadź wszystkie dokumenty związane z umową: kopie pełnomocnictw, umów, faktur, dowodów wpłat i korespondencji. Będą one niezbędne.
Kluczowe znaczenie ma szybkie zgłoszenie sprawy na policję oraz do prokuratury. Im szybciej zostanie złożone zawiadomienie, tym większe są szanse na odzyskanie utraconych środków i zabezpieczenie majątku przestępców. Pamiętaj, że masz prawo do odstąpienia od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa w terminie czternastu dni od jej podpisania – to ważne, jeśli umowa była zawarta w Twoim domu. Możesz również skorzystać z bezpłatnej pomocy.
Skonsultuj się z Wojewódzkim lub Powiatowym Rzecznikiem Konsumentów. Udzielą oni bezpłatnych porad prawnych, pomogą w mediacji, a nawet mogą reprezentować Cię w postępowaniu sądowym. Zgłoś nieprawidłowości do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK), który może wszcząć postępowanie przeciwko nieuczciwym firmom. Warto również skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w prawie konsumenckim, który oceni możliwości dochodzenia odszkodowania. Nie zostań sam z problemem – dostępne są instytucje, które Ci pomogą.
Program „Czyste Powietrze” to ogromna szansa na poprawę jakości życia i środowiska w Polsce. Niestety, jest też polem do działania dla bezwzględnych oszustów. Tylko Twoja świadomość zagrożeń, ostrożność i dokładna weryfikacja ofert mogą uchronić Cię przed stratami finansowymi i prawnymi. Bądź czujny – Twoje pieniądze i przyszłość Twojego domu są tego warte!
