Polska musi pożegnać się z gazem. UE narzuca bezwzględne terminy

Unia Europejska przyjęła nowe regulacje, które radykalnie zmieniają krajobraz ogrzewania w całej wspólnocie. Od 2025 roku kończy się wsparcie dla kotłów gazowych, a w 2040 wszystkie mają zniknąć z domów. Polska, której miliony gospodarstw korzystają z gazu, stoi przed gigantycznym wyzwaniem.

Nowe regulacje UE: gaz zostanie całkowicie wyeliminowany

W ramach strategii klimatycznej UE, przyjęto dyrektywę o charakterystyce energetycznej budynków, która zakłada całkowite wycofanie systemów grzewczych opartych na paliwach kopalnych, w tym gazu ziemnego. Decyzja ta wynika z celu osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 roku i wpisuje się w pakiet Fit for 55, który zakłada redukcję emisji CO₂ o 55% do 2030 r.

Pierwsze zmiany wchodzą w życie już w 2025 roku i obejmą zakończenie publicznego finansowania zakupu i montażu kotłów gazowych. Tym samym zamknięty zostanie popularny program „Czyste Powietrze” w zakresie wsparcia dla tych urządzeń.

Wyjątkiem pozostaną jedynie systemy hybrydowe, łączące kotły gazowe z odnawialnymi źródłami energii, ale ich wysoki koszt i złożoność ograniczą dostępność.

Katastrofa dla tysięcy inwestorów: gazowe kotły z dotacji staną się bezwartościowe

Najmocniej uderzy to w osoby, które dopiero co zainwestowały w gazowe systemy grzewcze, często przy wsparciu państwowych dotacji. Właściciele domów, którzy wymienili stare piece węglowe na nowoczesne kotły gazowe, działając zgodnie z wytycznymi rządu, zostaną teraz zmuszeni do ponownej, kosztownej modernizacji.

Jak podkreśla dr inż. Artur Nowakowski, ekspert ds. energii budynkowej:

„Problemem nie jest tylko zmiana technologii, ale przede wszystkim tempo. Czas na transformację jest krótki, a koszty – ogromne.”

Od 2030 r. zeroemisyjne budynki będą obowiązkiem

Kolejnym etapem będzie obowiązek budowy wyłącznie zeroemisyjnych domów od 2030 roku. Oznacza to, że żadne nowe budynki nie będą mogły mieć kotłów gazowych. Zamiast nich konieczne będzie stosowanie pomp ciepła, kolektorów słonecznych, systemów geotermalnych lub pieców na biomasę.

Deweloperzy i inwestorzy muszą już dziś dostosować projekty do nowych standardów. Koszty budowy wzrosną, co może przełożyć się na droższe mieszkania i mniejszą dostępność dla przeciętnego obywatela.

2040: definitywny koniec pieców gazowych w całej UE

Najbardziej radykalny krok przewidziany jest na 2040 rok. Do tej daty wszystkie istniejące kotły gazowe będą musiały zostać wymienione na systemy całkowicie bezemisyjne. Bez względu na wiek czy stan techniczny, żaden kocioł gazowy nie będzie mógł być użytkowany.

To oznacza gigantyczne wyzwanie logistyczne i finansowe. Ocenia się, że w Polsce z gazu korzysta ponad 3 miliony gospodarstw domowych. Wymiana takiej liczby systemów w ciągu 15 lat wymaga planu, funduszy i wyszkolonych instalatorów.

ETS 2 podniesie ceny gazu już od 2027 roku

Dodatkowym ciosem będzie uruchomienie systemu ETS 2 w 2027 roku, czyli handlu uprawnieniami do emisji dla sektora budynków. Choć nie dotknie on bezpośrednio obywateli, ceny gazu wzrosną, ponieważ dostawcy przeniosą koszty zakupu uprawnień na konsumentów.

To szczególnie odczują gospodarstwa o niskich i średnich dochodach, dla których gaz był dotąd najtańszą opcją grzewczą. Ubóstwo energetyczne może się pogłębić, jeśli nie zostaną wprowadzone odpowiednie mechanizmy osłonowe.

Polska walczy o złagodzenie przepisów, ale czas działa na niekorzyść

Polski rząd już teraz negocjuje z Brukselą, by opóźnić wdrożenie ETS 2 o trzy lata. Z drugiej strony trwają prace nad nowymi programami wsparcia, które mają pomóc w finansowaniu wymiany pieców i instalacji alternatywnych źródeł ciepła.

W ocenie ekspertów takie działania są konieczne, ale tempo musi być znacznie szybsze, a skala – większa niż dotychczas. Jak zauważa dr Ewa Majewska z Instytutu Energii Odnawialnej:

„Bez silnego wsparcia państwa przeprowadzenie tej transformacji będzie niemożliwe. Potrzebne są miliardy złotych i konkretne działania już dziś.”

Co powinni zrobić właściciele domów?

Eksperci jednoznacznie wskazują, że czekanie do ostatniej chwili może być ryzykowne. Warto już teraz zacząć planować:

• Audyt energetyczny budynku
• Porównanie alternatywnych źródeł ogrzewania
• Sprawdzenie dostępnych form finansowania
• Konsultację z firmami instalacyjnymi

W perspektywie najbliższych lat kotły gazowe przestaną być akceptowaną technologią. Im wcześniej właściciele domów dostosują się do nowej rzeczywistości, tym łatwiej przejdą przez transformację.