Widok trzaskającego ognia w kominku to dla wielu Polaków kwintesencja domowego ciepła i relaksu, szczególnie w długie, zimowe wieczory. Niestety, już wkrótce ten sielski obrazek dla tysięcy właścicieli domów może stać się jedynie wspomnieniem. Nadchodzi prawdziwa rewolucja w przepisach dotyczących ogrzewania. Rząd i samorządy, pod presją unijnych dyrektyw i alarmujących danych o jakości powietrza, wprowadzają nowe, niezwykle surowe normy emisyjne. Już tej zimy, na przełomie 2025 i 2026 roku, wiele popularnych do tej pory kominków i pieców na drewno stanie się niezgodnych z prawem. To nie jest odległa przyszłość – to zmiana, która realnie wpłynie na domowe budżety i komfort życia Polaków w ciągu najbliższych miesięcy. Właściciele starszych urządzeń muszą przygotować się na konieczność kosztownej modernizacji lub wymiany, a zignorowanie nowych przepisów będzie wiązało się z dotkliwymi karami finansowymi, sięgającymi nawet kilku tysięcy złotych. Czasu na działanie jest coraz mniej.
Skąd ta rewolucja? Ekoprojekt i lokalne uchwały antysmogowe
Nagłe zaostrzenie przepisów nie jest przypadkowe. To efekt wieloletnich działań na poziomie zarówno europejskim, jak i krajowym. Głównym motorem zmian jest unijna dyrektywa, znana jako Ekoprojekt (Ecodesign), która narzuca producentom urządzeń grzewczych bardzo rygorystyczne wymagania dotyczące efektywności energetycznej oraz limitów emisji pyłów (PM), tlenków azotu (NOx) i tlenku węgla (CO). Celem jest wyeliminowanie z rynku tzw. „kopciuchów” – urządzeń, które w niekontrolowany sposób emitują do atmosfery ogromne ilości szkodliwych substancji, będących główną przyczyną smogu.
Jednak kluczowe dla właścicieli domów są lokalne uchwały antysmogowe, przyjmowane przez sejmiki poszczególnych województw. To one określają konkretne daty i zasady wycofywania z użytku starych kotłów i kominków. Choć harmonogramy różnią się w zależności od regionu (najbardziej restrykcyjne przepisy obowiązują m.in. w Małopolsce, na Śląsku i Mazowszu), ogólny trend jest jednoznaczny. Zima 2025/2026 to dla wielu z nich ostateczny termin na dostosowanie się do nowych realiów prawnych.
Czy Twój kominek jest zagrożony? Sprawdź, co go dyskwalifikuje
Jak sprawdzić, czy nasz domowy kominek wkrótce trafi na „czarną listę”? Istnieje kilka kluczowych kryteriów, które pozwolą szybko ocenić sytuację. Jeśli Twoje urządzenie spełnia choćby jeden z poniższych punktów, niemal na pewno będziesz musiał podjąć działania jeszcze przed nadchodzącym sezonem grzewczym.
- Wiek urządzenia: Kominki instalowane przed 2015 rokiem rzadko kiedy spełniają jakiekolwiek nowoczesne normy emisyjne.
- Brak tabliczki znamionowej: Każde nowoczesne urządzenie musi posiadać tabliczkę z informacjami o producencie, modelu, mocy oraz, co najważniejsze, o spełnianych normach (szukaj oznaczenia „Ekoprojekt” lub „Ecodesign”). Jej brak to sygnał alarmowy.
- Konstrukcja otwarta: Tradycyjne, otwarte paleniska są ekstremalnie nieefektywne i emitują najwięcej zanieczyszczeń. Zgodnie z nowymi przepisami, będą one całkowicie zakazane jako główne źródło ciepła.
- Brak certyfikatu 5. klasy lub Ekoprojektu: To najważniejszy dokument. Jeśli Twój kominek lub wkład kominkowy nie posiada certyfikatu potwierdzającego zgodność z normą PN-EN 13229 i dyrektywą Ekoprojekt, jego dalsze użytkowanie będzie nielegalne.
Masz „nielegalny” kominek? Oto dostępne rozwiązania i koszty
Stwierdzenie, że nasz kominek nie spełnia norm, nie musi oznaczać katastrofy. Istnieje kilka ścieżek działania, choć każda z nich wiąże się z wydatkami. Najważniejsze to nie czekać na ostatnią chwilę.
1. Wymiana na nowoczesne urządzenie: To najpewniejsze i najbardziej rekomendowane rozwiązanie. Nowoczesny wkład kominkowy z certyfikatem Ekoprojektu to koszt od 5 000 do nawet 15 000 zł, w zależności od mocy i producenta. Do tego należy doliczyć koszty montażu (ok. 2 000 – 4 000 zł). Zaletą jest wysoka sprawność (powyżej 80%) i minimalna emisja pyłów.
2. Montaż elektrosfiltru: W niektórych przypadkach możliwe jest zmodernizowanie istniejącego kominka poprzez instalację specjalnego urządzenia, które „wyłapuje” pyły ze spalin. Koszt takiego elektrosfiltru to wydatek rzędu 4 000 – 8 000 zł. To rozwiązanie pozwala zachować stary wkład, ale wymaga dodatkowego miejsca w instalacji kominowej.
3. Całkowita rezygnacja i zmiana źródła ciepła: Można również zdecydować się na likwidację kominka na drewno i zastąpienie go np. kominkiem gazowym, biokominkiem (który pełni głównie funkcję dekoracyjną) lub zainwestować w pompę ciepła. Warto sprawdzić możliwość uzyskania dofinansowania z programów takich jak „Czyste Powietrze”, które wspierają termomodernizację i wymianę źródeł ciepła.
Kary będą dotkliwe. Kontrole z użyciem dronów już tej zimy
Władze zapowiadają, że nie będzie taryfy ulgowej dla osób ignorujących nowe przepisy. Już od zimy 2025 roku należy spodziewać się wzmożonych kontroli, prowadzonych przez straż miejską i specjalnych inspektorów. Do weryfikacji tego, czym palimy w domach, coraz częściej wykorzystywane będą drony wyposażone w czujniki analizujące skład dymu. W przypadku stwierdzenia użytkowania pozaklasowego kominka, właścicielowi grozi mandat w wysokości do 500 zł. Jeśli sprawa trafi do sądu, grzywna może wynieść nawet do 5 000 zł.
Koniec ery starych, nieefektywnych kominków staje się faktem. Choć dla wielu właścicieli wiąże się to z nieplanowanymi wydatkami, jest to krok niezbędny w walce o czyste powietrze dla nas wszystkich. Warto już dziś sprawdzić dokumentację swojego urządzenia i zaplanować ewentualne działania, aby uniknąć problemów prawnych i finansowych w nadchodzącym sezonie grzewczym.
